Plèba
La plèba èra la classa sociala bassa, en general los paures, mas liures (pas esclaus). Dins la Roma antica, los plebèus èran lo comun dels ciutadans romans, desparièrs dels patricas. Mai tard, plebèu designèt los membres mai paures de la societat. Pendent l'empèri se nomenava atal a quin que siá qu'apertenava pas l'òrdres senatorial o aquel dels cavalièrs. Se sap pas l'origina de la distincion entre plebèus e patricas, i a pas gaire de pròvas qu'aja una origina raciala nimai qu'aquela aquela distincion existissiá l'epòca dels reis.
Los ciutadans del pòble de Roma pendent l'epòca de Romul se nomenavan patricians e èran los unics abitants de Roma. Pendent lo regne de Anc Marci los plebeus arriban a Roma, coma ciutadans de segonda zona, fruch d'alianças diplomaticas. En quin que siá cas, pendent la fondacion de la Republica romana, los plebèus èran exclusits dels collègis religioses e de las magistraturas, e la Constitucion de las dotze taulas permetiá pas lo maridatge entre classas.
Lo mon Plèba deriva de plere que vòl dire emplir. Los plebèus èran considerats la populacion romana vertadièra. Èra d'en primièr aqueles que s'opausava als patricians, los parents de las primièras familhas romanas, aqueles que de segur inventèron lo nom, e que monopolizavan tot lo poder en daissant los autres fòra. Atal los plebèus èran totes aqueles qu'èran pas patrician e qu'avián pas drech al poder. Los paures se planhiavan que los seus problèmas (per exemple los jutjaments) èra decidits per de jutges patricanis; e aqueles qu'èran rics mas pas patricians se planhiavan que podiavan combatre o pagar de taxas mas podavan pas decidir las grandas questions de l'Estat o contarotlar las seunas economia.
Los paures e rics non patricians s'organizèron en assemblada (consilium plebis) en 494 AbC (490 AbC segon la cronologia de Varron) e demandèron de dreches politics. Aquela oposicion politica amb al cap los rics e amb supòrt dels paures, se reconeguèt coma la pleba, nom que prenguèron per orgulh. Los primièrs a poder venir plebèus èran los edils qu'organizavan los ludi plebeii; se creèron après los tribuns de la pleba, un organ oficial que podava votar las leis dels cònsols patricians e las decisions financièras dels questors. Los decemvirs temporales installats per escriure las leis (las taulas de las dotze leis) èran repartits entre patricians e plebèus e dins aquelas leis s'enebís lo matrimòni entre patricis e plebèus (çò que foguèt abolit en 445 AbC); per que los plebèus pòscan venir consul, que trobava cèrtas dificultats religiosas, s'instaurèt la figura del tribun amb poder consular qu'èran entre tres o sièis e un almens deviá èsser patrician. Lo sacatge de Roma pels galleses en 387 AbC los tribuns demandèron en torn al sistèma de dos consuls, un de plebèu e un de patrician. Lo dictator Camil accediguèt a aquelas demandas en 367 AbC e en cambi se creèt la magistratura dels pretors, amb sonque de patricians.
Los rics plebèus alara aliats al plebèus paures contra los patricians, quand arribèron al poder trenquèron l'aliança e per causir los patricians; pauc a pauc la distincion perdèt d'importança e dins lo sègle III AbC comptava pas mai. A la plaça apreguèron las classas del nobiles (senadors e cavalièrs) e dels plebèus (pauras liuras).
Amb lo temps los plebèus de Roma recebèron de tèrras dins las províncias, e aqueles que demorèron avián lo drech a un subsidi alimentari (annona). Las assembladas popularas foguèron anulladas per Tibèri. Los plebèus venguèron un proletariat urban. La paraula plebèus foguèt encara utilizada la tempses modèrnes, en oposicion a la aristocracia.