Veire la font de Nòrma classica

{{Projècte educatiu|Estudis sobre l'occitan}}
{{Dialècte Lengadocian}}

La '''nòrma classica''' es una [[nòrma lingüistica]] (una [[codificacion]]) que fixa la lenga [[occitan]]a. Aquela nòrma se basa subre la tradicion millenària de la [[grafia classica]], mas li ajusta lo procès de la codificacion. Es en concurréncia amb d'autras nòrmas que son mens espandidas en occitan ([[nòrma mistralenca]], [[nòrma bonaudiana]], [[nòrma de l'Escòla dau Pò]]).

== Composicion ==
La '''nòrma classica''' se compausa de dos aspèctes:
* La '''nòrma ortografica''' o '''[[ortografia]]''', que fixa la manièra d'escriure los sons. 
** ''Remarca'' - La '''[[grafia classica]]''' englòba l'ortografia classica (codificada, dins la nòrma) e divèrses usatges escriches non codificats (fòra nòrma) mas que rèstan pròches de l'ortografia classica (coma las errors involontàrias, lo usatges grafics ancians e anteriors a la nòrma classica, los usatges grafics actuals que rompon volontariament amb la nòrma). 
* La '''nòrma orala''', que fixa la manièra recomandada de parlar en occitan.

== Desvolopament ==
Se la [[grafia classica]] es nascuda un pauc abans l'an mila (amb los primièrs documents escriches en occitan), la '''nòrma classica''', ela, se desvolopèt en tres estapas a partir de [[1935]]:
* Apareguèt en [[1935]] amb la publicacion de la ''[[Gramatica occitana segon los parlars lengadocians]]'' de [[Loís Alibèrt]]. 
* Se desvolopèt puèi amb l'[[Institut d'Estudis Occitans]] (IEO) a partir de [[1945]], amb d'adaptacions progressivas a totes los dialèctes de l'occitan. 
** I cal ajustar, en particular, las òbras de [[Pèire Bèc]] e [[Robèrt Lafont]] dempuèi los ans 1950, qu'an contribuit a precisar las aplicacions als diferents dialèctes.
* Es gerida pel [[Conselh de la Lenga Occitana]] (CLO) dempuèi [[1996]].

La nòrma classica s'es espandida mai que mai dempuèi la segonda mitat del [[sègle XX]] en fasent recular la [[nòrma mistralenca]]. Uèi la nòrma classica s'utiliza dins Occitània tota. Pasmens encara i a de cases de concurréncia:
* En [[provençal]] e en [[niçard]], entre ''nòrma classica'' e ''[[nòrma mistralenca]]''.
* Dins las [[Valadas Occitanas]], entre ''nòrma classica'' e ''[[nòrma de l'escòla dau Pò]]''.
* En [[auvernhat]], entre ''nòrma classica'' e ''[[nòrma bonaudiana]]''.

== Estandardizacion ==
:''Per mai de detalhs, vejatz: [[occitan larg]].''
L''''[[occitan larg]]''', nomenat tanben '''occitan estandard''' o '''occitan referencial''' (var. '''-au''') es la varietat estandard de la lenga [[occitan]]a. Se desvolopa dins l'encastre de la [[nòrma classica]] dempuèi los ans 1970 e sa fixacion es pro avançada uèi. Se basa sus la convergéncia de totes los dialèctes de l'occitan, reconeis la plaça centrala del dialècte lengadocian mas prevei tanben d'adaptacions regionalas (segon los grands dialèctes) que rèstan convergentas entre elas: aqueles "estandards regionals" son en via de fixacion mai o mens avançada segon las regions.

== Comparason ==
{{Grafias}}

<center>
{| class="wikitable" celpadding="4" align="center"
|-
! colspan="4"| Comparason entre las quatre nòrmas existentas en occitan: grafèmas tipics 
|-
! [[Nòrma classica]] 
! [[Nòrma mistralenca]]
! [[Nòrma bonaudiana]]
! [[Nòrma de l'Escòla dau Pò]]
|-
|style="background: #f9f9f9; "|-a ''finala''
|style="background: #f9f9f9; "|-o (-a, -e)
|style="background: #f9f9f9; "|-à
|style="background: #f9f9f9; "|-o (-a)
|-
|style="background: #f9f9f9; "|ò
|style="background: #f9f9f9; "|o
|style="background: #f9f9f9; "|o
|style="background: #f9f9f9; "|o
|-
|style="background: #f9f9f9; "|o, ó
|style="background: #f9f9f9; "|ou
|style="background: #f9f9f9; "|ou
|style="background: #f9f9f9; "|ou
|-
|style="background: #f9f9f9; "|uè, ue
|style="background: #f9f9f9; "|ue, iue
|style="background: #f9f9f9; "|eu (ue)
|style="background: #f9f9f9; "|ue (ö)
|-
|style="background: #f9f9f9; "|lh
|style="background: #f9f9f9; "|i/h (lh)
|style="background: #f9f9f9; "|lh
|style="background: #f9f9f9; "|lh
|-
|style="background: #f9f9f9; "|nh
|style="background: #f9f9f9; "|gn
|style="background: #f9f9f9; "|nh
|style="background: #f9f9f9; "|nh
|-
|style="background: #f9f9f9; "|s, ss<br />c(e), c(i), ç
|style="background: #f9f9f9; "|s, ss<br />c(e), c(i), ç
|style="background: #f9f9f9; "|s, ss
|style="background: #f9f9f9; "|s
|-
|style="background: #f9f9f9; "|z<br />s ''entre doas vocalas''
|style="background: #f9f9f9; "|z<br />s ''entre doas vocalas''
|style="background: #f9f9f9; "|z
|style="background: #f9f9f9; "|z
|-
|style="background: #f9f9f9; "|à è ò<br />á é í ó ú
|style="background: #f9f9f9; "|à è ò ì ù<br />é óu
|style="background: #f9f9f9; "|à è eù où<br />é<br />â ê î û
|style="background: #f9f9f9; "|à è ò ì ù où<br />é
|-
|style="background: #f9f9f9; "|''Se nòta totas las consonantas finalas mudas.''
|style="background: #f9f9f9; "|''Se nòta certanas consonantas finalas mudas.''
|style="background: #f9f9f9; "|''Se nòta certanas consonantas finalas mudas.''
|style="background: #f9f9f9; "|''Se nòta pas ges de consonanta finala muda.''
|}
</center>

== Nòtas ==
<references />

== Vejatz tanben ==
* [[Occitan]]
** [[Grafia classica]]
*** [[Occitan larg]]
*** [[Alfabet occitan]]
*** [[Pronóncia de l'occitan]]
*** [[Gidilòc]]
*** [[Conselh de la Lenga Occitana]]
*** [[Congrès Permanent de la Lenga Occitana]]
*** [[Institut d'Estudis Occitans]]
*** [[Loís Alibèrt]]
*** [[Gramatica occitana segon los parlars lengadocians]]
*** [[Dictionnaire occitan-français d'après les parlers languedociens]]
* [[Lingüistica]]
** [[Nòrma lingüistica]]
*** [[Nòrma mistralenca]]
*** [[Nòrma de l'Escòla dau Pò]]
*** [[Nòrma bonaudiana]]

{{Portal Occitània}}

[[Categoria:Occitan]]
[[Categoria:Lingüistica]]