Màfia
Una màfia es una organizacion criminala fòrça organizada e estructurada qu'es caracterizada una estructura e de reglas intèrnas partejadas per sei membres (certanei an d'institucions quasiment similaras a aquelei d'un estat), per una utilizacion de la violéncia per s'enrichir e per protegir l'organizacion gràcias a de tacticas d'intimidacion, per un ròtle sociau important (certanei membres pòdon aver de situacions importantas dins la vida politica, economica ò sociala), per un ancoratge territòriau poderós, per una coexisténcia d'activitats legalas ò illegalas e per de liames importants ambé leis institucions politicas ò nacionalas. Aquò permet d'estructurar de rets fòrça desvolopats e de limitar ò d'alentir leis enquistas dirigidas còntra l'organizacion.
A l'origina, aqueu tèrme designava solament lei mafias dau sud italian probablament aparegudas dins lo corrent de la segonda mitat dau sègle XIX. Pasmens, a l'ora d'ara, designa totei leis organizacions criminalas simiilaras dins d'autrei país.