Veire la font de Michelangelo Buonarroti

{{Infobox
|tematica=
|carta=
}}
{{1000 fondamentals}}
[[Imatge:Miguel Ángel, por Daniele da Volterra (detalle).jpg|thumb|Retrach de Miquèl Àngel per [[Daniele da Volterra]]]]

'''Michelangelo di Lodovico Buonarroti Simoni''' o mai plan conegut coma '''Miquèl Àngel''' o '''Miquelàngel'''<ref>http://toscanoreinat.chez-alice.fr/diconi.pdf</ref> (lo [[6 de març]] de 1475 al castèl de Caprese en [[Toscana]], al nòrd d'[[Arezzo]] – lo 18 de febrièr de 1564 a [[Roma]]) foguèt un [[pintura|pintre]], un [[escultura|escultor]], un [[poesia|poèta]] e un [[arquitectura|arquitècte]] [[Itàlia|italian]] de la [[Renaissença]].

== Òbras famosas ==
Sas esculturas pus conegudas son lo ''[[Dàvid (Miquèl Àngel)|Dàvid]]'' (1504) que pendent longtemps ornèt la façada del [[Palazzo Vecchio]] de [[Florença]] quand foguèt transferit dins l'[[Galleria dell'Accademia de Florence|Acadèmia de las Bèlas Arts de la vila,]] ''[[La Pietà (Miquèl Àngel)|La Pietà]]'' (1499) expausada dins una capèla laterala de la [[Basilica de Sant Pèire]] de [[Roma]], o lo ''[[Moïses (Miquèl Àngel)|Moïses]]'' (1515) del [[Tombèl de Juli II]] dins la [[Basilica de Sant Pèire Encadenat]]. Lo [[plafon de la Capèla Sixtina]], pintat entre 1508 e 1512, e lo ''[[Lo darrièr Jutjament (Miquèl Àngel)|Darrièr Jutjament]]'' pintat entre 1537 e 1541 sus la paret de l’altar, caps d’òbra universals de la Renaissença italiana. Arquitècte, concebèt la copòla de Sant Pèire de Roma.

Son òbra influencièt fòrça sos contemporanèus, tan plan que sa « manièra » de pintar e d'escultar es abondosament represa pels representants de çò que li diràn lo [[manierisme]]. Doas biografias son publicadas de son vivent meteis, qu'una es inclusa dins ''[[Le Vite]]'' (Las Vidas), recuèlh de las biografias dels artistas de la Renaissença, de [[Giorgio Vasari]], en 1550, e l'autra per son discípol, [[Ascanio Condivi]] en 1553.

== Biografia ==

Nasquèt lo 6 de març de 1475 a [[Caprese]], vilòta de [[Toscana]] al nòrd d'[[Arezzo]], de Francesca di Neri del Miniato di Siena, sa maire, e de Lodovico di Leonardo Buonarroti Simoni, son paire, qu'èra magistrat e [[podestat]] de Caprese e [[Chiusi]]. La familha tornèt dins son ostal de [[Settignano]] prèp de [[Florença]], quand lo paire acabèt la carga de podestat. En 1481, sa maire defuntèt e cresquèt en çò de sa noirissa, femna e filha d'un picapeirièr. Tornèt a l'ostal de son paire, pas abans sos dètz ans. 

A l'endrech del voler de son paire e de sos oncles, refractaris a l'art, Miquèl Àngel, aprèp qu'estudièt amb lo gramatician [[Francesco da Urbino]], causiguèt ça que la, mercé a son amic [[Francesco Granacci]], d’èsser l'aprendís de [[Domenico Ghirlandaio]] pendent tres ans tre 1488.

Estudièt las [[fresca]]s de la [[glèisa del Santo Spirito de Florença]] e de la [[glèisa de Santa Maria del Carmine]] e en copiant las frescas de [[Masaccio]], provoquèt las gelosiás tant per son abiletat que per sas remarcas, que contra l'escultor [[Pietro Torrigiano]] es atal que se prenguèt un còp de ponh, que provoquèt una rompedura del nas que marquèt sa cara per tota la vida.

Pertocat per son trabalh, Domenico lo recomandèt al mèstre de Florença, [[Laurenç de Medici]]. De 1490 a 1492, Miquèl Àngel cresquèt a l’escòla de Laurenç e foguèt influenciat per un ambient liure que formèt sas idèas sus l’art e sos sentiments sus la sexualitat. Admirèt las colleccions d'estatuas grègas anticas dels Medicis, e decidiguèt de se far escultor. Comencèt per copiar una masca de faune e, vist lo resultat, Laurenç lo recompensèt amb cinc ducats al mes.

Estudièt lo còrs uman e l’[[anatomia]] a l'espital Santo Spirito de Florença (1490) e a Roma (1540), collaborant a illustrar un tractat d'anatomia amb [[Realdo Colombo]] mètge e amic. Los còrs de Miquèl Àngel servisson l’art, mai que lo respècte rigoròs de l'anatomia umana (alongament de las caras e distorsions destinadas a metre en relèu un trait moral). 

Aprèp la mòrt de Laurenç en 1492, [[Pèire II de Medici]] (lo pus jove filh de Laurenç e novèl cap dels [[Medici]]s) refusa d’èsser lo mecènas de Miquèl Àngel. A aquesta epòca las idèas de [[Savonarola]] venguèron popularas a Florença. A causa d'aquelas pressions, Miquèl Àngel decidiguèt de quitar Florença e de s’installar durant tres ans a [[Bolonha]]. Pauc aprèp, [[Raffaele Riario]], lo cardinal de ''[[San Giorgio al Velabro]]'', li demandèt de venir a [[Roma]] en 1496. Per comandita e jos l'influéncia de l’[[antiquitat romana]], escultèt doas estatuas : ''[[Bacus (Miquèl Àngel)|Bacus]]'' e ''[[La Pietà (Miquèl Àngel)|La Pietà]]''.

Quatre ans pus tard, Miquèl Àngel tornèt a Florença per crear son òbra pus celèbra, lo ''[[Dàvid (Miquèl Àngel)|Dàvid]]'' de [[marbre]]. Pintèt tanben ''la Santa Familha dins la tribuna'' o ''[[Tondo Doni]]''.

Miquèl Àngel foguèt encara mandat a Roma en 1503 pel novèl papa, [[Juli II]] que l'encarguèt de concebre son tombèl. Cependant, jos la direccion de Juli II, Miquèl Àngel tenguèt tots temps d'interrompre son trabalh per efectuar fòrça autras òbras. La pus celèbra es la pintura gigantesca del plafon de la [[Capèla Sixtina]] que durèt quatre ans (1508-1512). A causa d'aquestas interrupcions, Miquèl Àngel trabalhèt durant quaranta ans sens acabar la tomba. 

En 1513, lo papa Juli II defuntèt, e son successor [[Leon X]], un Medici, demandèt a Miquèl Àngel de terminar la faciada exteriora de la [[San Lorenzo (Florence)|glèisa de San Lorenzo]] de Florença e de l’ornar d'esculturas. Acceptèt a contracòr, dessenhèt los plans mas foguèt incapable de contunhar: la faciada de la glèisa demorèt nuda fins a uèi.

Tornant a Florença, de 1519 a 1531, Miquèl Àngel bastiguèt pels Medicis la ''Sagrestia Nuova'' (sacristia novèla), una de las ''Cappelle Medicee'' ({{cita|Capèlas dels Medicis}})<ref>amb la ''Cappella dei Principi'' (Capèla dels Princes) bastida al sègle seguent</ref>, ont escultèt entre autres los tombèls dels ducs Laurenç e Julian de Medici abans de laissar terminar l'ensemble per sos discípols ([[Giovanni Angelo Montorsoli|Montorsoli]]). Pendent aquela meteissa demorança, la familha florentina li comandèt la [[Bibliotèca Laurenciana]], per recolhir los libres de [[Laurenç lo Magnific]] : començada en 1524, demorèt inacabada quand partiguèt l’artista e foguèt acabada entre 1551 e 1571 per [[Bartolomeo Ammannati|Ammanati]].

En [[1527]], los ciutadans de Florença, inspirats pel [[sac de Roma]], capvirèron los Medicis e restaurèron la [[republica]]. Seguèt un sètge de la vila, ont Miquèl Àngel ajudèt la sieuna aimada Florença en trabalhant sus las fortificacions, de 1528 a 1529. La vila casèt en 1530 e lo reialme dels Medicis foguèt restaurat.

En 1532, Miquèl Àngel tornèt a Roma aprèp una demorança de qualques ans a Florença — pendent que foguèt contra lo papa dins lo conflicte amb l'emperaire [[Carles Quint]] — e [[Clamenç VII (papa)|Clamenç VII]], lo papa li perdonèt e demandèt de pintar las parets lateralas de la [[Capèla Sixtina]]. Tenguèt que representar la ''Casuda dels àngels rebèls'' e lo ''[[Darrièr Jutjament (Michel Ange)|Darrièr Jutjament]]''. Sulcòp, estudièt coma far aquel projècte desmesurat. A la mòrt de Clamenç VII (en 1534), pensèt de renonciar a aquel trabalh per acabar lo [[Tombèl de Juli II]], mas lo papa [[Pau III]] refusèt e lo nomenèt en [[1535]] arquitècte, pintre e escultor del [[Vatican]]. La [[fresca]] del ''[[Darrièr Jutjament (Michel Ange)|Darrièr Jutjament]]'' foguèt acabada en 1541.

Lo [[Tombèl de Juli II]] en la [[basilica de Sant Pèire Encadenat]] foguèt acabat en 1545 (quaranta ans aprèp la comanda).

Tre 1546, foguèt nomenat arquitècte de la [[basilica de Sant Pèire]]. En 1561, lo papa [[Piu IV]] comandèt de bastir la [[basilica de Santa Maria dels Àngels e dels Martirs]] dins las [[tèrmas de Dioclecian]], òbra que non poguèt acabar.

Miquèl Àngel se moriguèt a Roma lo 18 de febrièr de 1564 amb 89 ans. Sa vida es escrita dins ''[[Le Vite]]'' ({{cita|Las Vidas}}) de [[Giorgio Vasari]]. [[Santi di Tito]] participèt a la preparacion de sos obsèquis.
[[Imatge:Michelangelo tomb.JPG|thumb|Lo Tombèl de Miquèl Àngel dins la basilica de [[Santa Croce]] a [[Florença]].]]

[[Gaspard Becerra]] e [[Bastiano da Sangallo]] foguèron sos discípols.

== Òbras ==
=== Pinturas ===
==== Frescas ====

[[Imatge:Michelangelo Buonarroti - Jugement dernier.jpg|thumb|right|250px|[[Lo Darrièr Jutjament (Miquèl Àngel)|Lo Darrièr Jutjament]], fresca murala de la [[Capèla Sixtina]]]]

* ''[[La Batalha de Cascina]]'' ([[1504]]) ([[Palazzo Vecchio]] de [[Florença]]) (inacabada e perduda)
* ''Lo [[Martiri de Sant Pèire (Miquèl Àngel)|Martiri de Sant Pèire]]'' ([[1546]]-[[1550]]) ([[Capèla Paolina]] del [[Vatican]])
* ''[[Conversion de Sant Pau (Miquèl Àngel)|La Conversion de Sant Pau]]'' (1542-1550) ([[Capèla Paolina]] del [[Vatican]] )

* Dins la [[Capèla Sixtina]] :</br>Tota la vòuta ([[1508]]-[[1512]]), amb de nòvas istòrias venent de la [[Genèsi]].
** Lo panèl pus celèbre es ''[[La Creacion d'Adam]]''.
** ''[[Lo Darrièr Jutjament (Miquèl Àngel)|Lo Darrièr Jutjament]]''  ([[1537]]-[[1541]])
{|
|[[Imatge:Vatican-ChapelleSixtine-Plafond.jpg|200px|left|thumb|Lo plafon de la [[Capèla Sixtina]] del [[Vatican]] entièrament realizat per Miquèl Àngel.]]
|[[Imatge:God2-Sistine Chapel.png|250px|right|thumb|''[[La Creacion d'Adam]]'' de la  [[Capèla Sixtina]]]]
|}

==== Quadres ====

* ''[[Mesa al tombèl (Miquèl Àngel)|Mesa al tombèl]]'' ([[1500]]-[[1501]]) ([[National Gallery (Londres)|National Gallery]], [[Londres]]) (òbras inacabadas)
* ''La Santa Familha dins la tribuna'' o ''[[Tondo Doni]]'' ([[1504]]) ([[Galariá dels Oficis]] de [[Florença]])

=== Esculturas ===

[[Imatge:Michelangelos David.jpg|thumb|''[[Dàvid (Miquèl Àngel)|Dàvid]]'' de Miquèl Àngel, situat dins la Galleria dell'Academia, a Florença.]]
[[Imatge:Fratelli D'Alessandri - Mosè di Michelangelo.jpg|thumb|Lo ''[[Moïses (Miquèl Àngel)|Moïses]]'', </br>vista dels [[Fraires D'Alessandri]]]]

* ''La [[Verge de l'escalièr]]'' (vèrs 1491) ([[Casa Buonarroti]] de [[Florença]])
* ''La [[Batalha dels Centaures]] e dels Lapitès'' (vèrs 1492) ([[Casa Buonarroti]] de [[Florença]])
* ''Crucific del convent Santo Spirito'' (1492) ([[Basilica del Santo Spirito (Florença)|Basilica del Santo Spirito]] de [[Florença]])
* ''[[Bacus (Miquèl Àngel)|Bacus]]''  (Museo Nazionale del [[Bargello]] de [[Florença]]) (1496-1497)
* ''[[La Pietà (Miquèl Àngel)|La Pietà]]'' (1499) ([[Basilica de Sant Pèire]] de [[Roma]])
* ''[[Dàvid (Miquèl Àngel)|Dàvid]]'' (1501) (Galleria dell'Accademia de Florença)
* Quatre estatuas de sants per l'altar Piccolomini del [[Duomo de Siena]] (1501-1504)
* ''Tondo Pitti'' (vèrs 1504-1505) ([[Bargello]] de [[Florença]])
* ''La Verge de Brujas'' (1504) (glèisa de Nòstra Dama de [[Brujas]])
* ''[[Tombèl de Juli II]]'' (realizat en sièis periòdes : 1505, 1513, 1516, 1525–1526, 1532 e 1542)
** ''[[Moïses (Miquèl Àngel)|Moïses]]'' (vèrs 1513–1515)  ([[Basilica de Sant Pèire Encadenat]] de [[Roma]])
** ''[[L'Esclau rebèl]]'' (1513–1516)  ([[Lovre|Musèu del Lovre]] de [[París]])
** ''[[L'Esclau morent]]'' (1513–1516) ([[Lovre|Musèu del Lovre]] de [[París]])
** ''Lo [[Gèni de la Victòria]]'' (vèrs 1532–1534) ([[Palazzo Vecchio]] de [[Florença]])
** ''[[Jove Esclau]]'', ''[[Esclau barbut]]'', ''[[Esclau Atlàs]]'', ''[[Esclau se despertant]]'', (1513;1519-1535) (Galleria dell'Accademia de Florença)
** Raquèl (1545)
** Lea (1545)
* ''Tombèl de [[Laurenç II de Medici]] (1492-1519) ([[Capèla dels Medicis]] de [[Florença]])
* ''Tombél de [[Julian de Medici (1478-1516)|Julian de Medici]] (1478-1516) (Capèla dels Medicis de [[Florença]])
* ''Lo Mainat acaptat (v 1534) (Musèu de l'Ermitatge a [[Sant Petersborg]])
* ''Tombèl de [[Pau III]]'' ([[Basilica de Sant Pèire]] de [[Roma]])
* ''Bust de Brutus'' (1539-1540) ([[Bargello]] de [[Florença]])
* La ''[[Pietà amb quatre caras]]'' (1550) ([[Museo dell'Opera del Duomo]] de [[Florença]])
* Sant Brunon
**  ''[[Tondo Taddei]]'' (vèrs 1505-1507) ([[Royal Academy]] de [[Londres]])
** La ''[[Pietà Rondanini]]'' començada en 1552 ([[Castello Sforzesco]] de [[Milan]])
** Quatre ''Esclaus'', (Atlàs, se despertant, barbut, jove) emergent cadun del seu blòc de [[marbre]] inacabat, a la Galleria dell'Accademia de Florença.
** ''La Pietà de Palestrina'' (1553-1555) (Galleria dell'Accademia de Florença) a [[Palestrina (Itàlia)|Palestrina]] fins a 1940

=== Arquitectura ===

En 1521, bastiguèt un dels caps d'òbra de l'arquitectura de la Renaissença amb la novèla sacristia de la [[basilica de San Lorenzo de Florença]], ont i a los tombèls dels Medicis. Lo papa [[Clemenç VII (papa)|Clemenç VII]] (un Medici) comandèt Miquèl Àngel per la decoracion de la Bibliotèca Laurenciana.

Foguèt encargat de l'agençament de la plaça del Capitòli en 1538 pel papa [[Pau III]], de son nom primièr Alexandre Farnese, mas comencèt en 1536 par bastir l'escalièr cap a la vila. Tanben bastiguèt lo Palais Nòu sus la plaça del Capitòli. Nomenat arquitècte de la [[Basilica de Sant Pèire]] de [[Roma]] en 1546, condusiguèt l'òbra e projectèt la construccion de la vòuta, en 1555. En parallèl, acabèt lo [[Palais Farnese]], en 1546. La [[Porta Pia]] foguèt sa darrièra realizacion en 1564.

=== Dessenhs ===

Sos dessenhs son conservats a la [[National Gallery of Art]] a Washington D.C., al [[Lovre|Musèu del Lovre]] a París, al [[Musée Condé]] de Chantilly. Es de notar ''Lo raubament de Ganimèdes'', de 1533, quand encontrèt Tomasso de Cavalieri, [[Fogg Art Museum]] de Cambridge e ''La Santa Familha'' [[Getty Center]] de Los Angeles.

=== Poesias ===

A la fin de sa vida, Miquèl Àngel tanben foguèt poèta e coma un dels pus grands poètas italians aprèp Petrarca e Dante. Escriguèt mai de cinquanta poèmas, sonets e madrigals, datables de 1535 a 1541, d'inspiracion sovent umanista. Qualques sonets foguèron meses en musica, notablament per [[Benjamin Britten]] e [[Dmitrii Shostakovich]]. Aqueles poèmas, inedits de son viu, foguèron publicats per son nebot, Michelangelo lo Jove, en [[1623]].

Segon [[John Addington Symonds]], un poèta e critic literari anglés, Michelangelo lo Jove auriá cambiat qualques pronoms per amagar l'amor que Miquèl Àngel tenguèt e exprimiguèt dins sos sonets per [[Tommaso de Cavalieri]] (vers 1509–1587), de 24 ans mai jove. La poetessa [[Vittoria Colonna]] longtemps passèt per èsser la destinatària de l'amor de Miquèl Àngel.

== Omosexualitat ==
[[Imatge:Andr37.jpg|thumb|Dessenh de Miquèl Àngel representant [[Zèus]] e [[Ganimèdes]], parelh pederastic arquetipal dempuèi la Grècia classica.]]
Si l'[[omosexualitat]] de l'artista uèi es pas mai un mistèri, foguèt pendent longtemps un problèma. Coma la nuditat dels còrs del ''[[Darrièr Jutjament]]'' de la Capèla Sixtina foguèt castament acaptada aprèp la mòrt del pintre, la sexualitat de Miquèl Àngel foguèt pudicament velada.

[[Giorgio Vasari]] es un pauc mens criptic dins ''[[Le Vite]]'' : {{citacion|En dessús de totes los autres, sens comparason, aimèt Tommaso dei Cavalieri, gentilòme roman, jove e passionat per l’art. Faguèt sus un carton son retrait de vertadièra grandor – l'unic retrait que dessenhèt : perque aborriguèt copiar una persona viva, levat que foguèsse d’una belesa incomparabla.}} Cossí explicar autrament las letras enfuocadas de l'artista, adreçadas al jove Tommaso : {{citacion|Amb los vòstres bèls uèlhs vesi un lum doç, que pòdi pas mai veire amb los meus uèlhs cecs. Los vòstres pès m’ajudan per portar lo fais que los meus pès engarrats pòdon pas mai sosténer… Amb lo vòstre esperit, cap al cèl me senti auçant… Amb la vòstra volontat es tota la mieuna volontat. Las mieunas pensadas naisson dins lo vòstre còr, e las mieunas paraulas dins lo vòstre buf. Daissat a ieu meteis, soi coma la luna, que se pòt veire dins lo cèl tant que lo solelh li fa lum.}}

Cavalieri reculhiguèt son darrièr badalh e foguèt son executor testamentari amb Daniel da Volterra.

[[Romain Rolland]]<ref>''Miquèl Àngel'', La Revue de Paris, année 13, tome 2, 15 avril 1906, {{p.}}795-822.</ref> escriu que {{citacion|l’amistat per Cavalieri foguèt pas exclusiva e unica. Miquèl Àngel s'afeccionèt de Gherardo Perini, vèrs 1522, puèi de Febo di Poggio, en 1533, pauc  aprèp que se foguèron coneguts amb Cavalieri. E la mòrt prematurada de Cecchino dei Bracci, a Roma, en 1544, li inspirèt quaranta uèit epigramas funeràrias, amb idealisme idolatre, tal val dire, e que qualques unas son d’una beutat sublima.}}

== Galariá ==

{{messatge galariá}}<gallery>
Imatge:Michelangelo Buonarroti 045.jpg|''Mesa al tombèl'', òli sus fusta, 161 × 149 cm, [[National Gallery (Londres)|National Gallery]], [[Londres]]
Imatge:Martyrdom Michelangelo.jpg|''[[Martiri de Sant Pèire]]'', [[capèla Paolina]] del [[Vatican]].
Imatge:Tondo Doni, por Miguel Ángel.jpg|''[[Tondo Doni]]'', [[Galariá dels Oficis]]
Imatge:Michelangelo's Pieta 5450 cropncleaned.jpg|[[Pietà]] de Miquèl Àngel, [[Basilica de Sant Pèire]] del [[Vatican]].
Imatge:Dying slave Louvre MR 1590 n2.jpg|''L'Esclau morent'' de Miquèl Àngel, [[Lovre|Musèu del Lovre]]
Image:Michelangelo Bacchus.jpg|''Bacus'' de Miquèl Àngel del [[Bargello]]
Image:Michelangelo-Pieta 4 figures.jpg|''Pietà amb quatre caras'' del [[Museo dell'Opera del Duomo (Florença)]]
Image:David michelange.jpg|''Una còpia de l'estatua de '''Dàvid''', sus la Piazza della Signoria (Florença), emplaçament original de l'òbra.
<gallery>
File:Michelangelo Bacchus.jpg|
File:Firenze.Palvecchio.500.Michelangelo2.JPG|
File:Autori vari, arca di san domenico, angelo reggicandelabro di michelangelo, 1494, 01.jpg|
File:Madonna michelangelo1.jpg|Madonna
File:Leda and the Swan, After Michelangelo.jpg|Leda 
File:Michelangelo pietà rondanini.jpg|''Pietà Rondanini''

File:StPetersDomePD.jpg|
File:Dying slave Louvre MR 1590.jpg| 
 
File:Buonarotti-scala.jpg|Madonna
File:Michelangelo's Pieta 5450 cut out black.jpg|
</gallery>

== Nòtas e referéncias ==
<references />

== Vejatz tanben ==
=== Bibliografia ===
[[Fichièr:Michelangelo autograph.png|thumb|200px|right|Signatura de Miquèl Àngel]]
* {{fr}} Charles de Tolnay, ''Michel-Ange'', Flammarion, [[1970]], ASIN B0000DOG8H, 284 p.
* {{fr}} Irving Stone, (Traduction : Janine Michel), ''La Vie ardente de Michel-Ange'', Plon, [[1983]], {{ISBN|2259010393}}, 474 p.
* {{fr}} Lutz Heusinger, ''Michel-Ange'', Philippe Sers, [[1989]], {{ISBN|2904057404}}
* {{fr}} [[Marcel Brion]], ''Michel-Ange'', Albin Michel, 1995
* {{fr}} Charles Sala, ''Michel-Ange : Sculpteur, peintre, architecte'', Pierre Terrail, [[2001]], {{ISBN|2879390893}}, 207 p. 
* {{fr}} Gilles Néret, Véronique Goarin, Catherine Scheck, ''Michel-Ange'', Taschen, [[2000]], {{ISBN|3822861774}}, 96 p.
* {{fr}} Linda Murray, ''Michel-Ange'', Thames & Hudson, [[2003]], {{ISBN|2878110757}}, 215 p.
* {{fr}} Paul Joannides, Véronique Goarin, Catherine Scheck, ''Michel-Ange : Élève et copiste (dessins italiens du musée du Louvre)'', Réunion des Musées Nationaux, [[2003]], {{ISBN|2711840441}}, 480 p.
* {{fr}} [[Giulio Carlo Argan]], Bruno Contardi, ''Michel-Ange architecte'', Gallimard, 1991
* {{fr}} Enzo Noé Girardi, (Traduction : Adelin-Charles Fiorato), ''Poésies / Rime de Michel-Ange'', Belles Lettres, [[2004]], {{ISBN|2251730141}}, 245 p.
* {{fr}} [[Giorgio Vasari]], ''La Vie des meilleurs peintres, sculpteurs et architectes'', réédition de la traduction française et édition commentée sous la direction d'[[André Chastel]] en 2 volumes, Actes Sud, [[2005]], {{ISBN|2742757694}}, {{formatnum:3952}} p.
* {{de}} Antonio Forcellino, ''Michelangelo'', Siedler Verlag, [[2006]], {{ISBN|3886808459}}
* {{fr}} Ascanio Condivi, Bernard Faguet, ''Vie de Michel-Ange'', Flammarion, [[2006]], {{ISBN|208213136X}}, 226 p.
* {{fr}} Antonio Forcellino, (Traduction : Pierre-Emmanuel Dauzat), ''Michel-Ange : Une vie inquiète'', Seuil, [[2006]], {{ISBN|2020825813}}, 447 p.
* [[Daniel Arasse]] : Chapitre '' Michel-Ange et l'index de Moïse'' dans ''Le sujet dans le tableau - Essais d'iconographie analytique'', Flammarion (1997)
* Sylvie Deswarte-Rosa, ''"Idea" et le Temple de la Peinture. I. Michelangelo Buonarroti et [[Francisco de Holanda]]'', dans ''Revue de l'Art'', 92, 1991, p.&nbsp;20-41 ([http://www.persee.fr/web/revues/home/prescript/article/rvart_0035-1326_1991_num_92_1_347901 en ligne]).

=== Ligams extèrnes ===
{{Commons-inline|Category:Michelangelo Buonarroti|Miquèl Àngel}}
{{wikisourceauteur}}
* [http://www.clio.fr/BIBLIOTHEQUE/Miquèl Àngel_l_incomparable.asp Miquèl Àngel, l'incomparable]
* [https://web.archive.org/web/20091216184206/http://www.scultura-italiana.com/galleria/Michelangelo/index.html Michelangelo sculpteur]
* [http://agora.qc.ca/mot.nsf/Dossiers/Miquèl Àngel Miquèl Àngel, Encyclopédie de l'Agora]



{{Portal cultura}}
{{Portal arquitectura}}

[[Categoria:Artista italian]]
[[Categoria:Michelangelo| ]]
[[Categoria:Naissença en Toscana]]
[[Categoria:Escultor italian]]
[[Categoria:Pintre italian del sègle XV]]
[[Categoria:Pintre italian del sègle XVI]]
[[Categoria:Pintre italian de la Renaissença]]
[[Categoria:Pintre d'art sacrat]]
[[Categoria:Poèta italian]]
[[Categoria:Tèma de l'omosexualitat dins las arts]]
[[Categoria:Arquitècte de la Renaissença]]
[[Categoria:Arquitècte italian]]
[[Categoria:Pintre italian]]
[[Categoria:Renaissença italiana]]
[[Categoria:Naissença en 1475]]
[[Categoria:Decès en 1564]]