Veire la font de Lo Castèl (novèla)

{{omon|Lo Castèl}}
'''''Lo Castèl''''' (títol original: ''{{Lang|de|Das Schloss}}'') es un [[roman]] de [[Franz Kafka]]. Inacabat, l'obratge es publicat en 1926 de postum a l'iniciativa de [[Max Brod]], amic de l'autor.

Lo raconte seguís las aventuras de K., que se bat per dintrar en contacte amb las autoritats del vilatge ont acaba d'arribant, per oficializar son estatut d'agrimensor. Mas lo « castèl » ont demoran los foncionaris demora inaccessible.

Sorn e irreal, ''Lo Castèl'' tracta de l'[[alienacion]] de l'individú en fàcia d'una burocracia que copèt tot contacte amb la populacion.
Ara considerat coma un dels mai grands romans del sègle XX, l'òbra auriá degut èsser destrucha, coma totes los romans de Kafka, segon la volontat de l'autor, mas [[Max Brod]] s'i refusa.

== Contèxte de creacion ==
Kafka comença escriure lo ''Castèl'' lo ser de son arribada a l'estacion de Spindlermühle (uèi en [[Republica Chèca|Republica chèca]]), lo 22 de genièr de 1922. Una fotografia d'el presa a son arribada lo mòstra près d'una calècha dins la nèu, dins un quadre remembant aqueste del ''Castèl''<ref name="OrmsbyNov98">"Franz Kafka & the trip to Spindemuhle", [//fr.wikipedia.org/wiki/Eric_Ormsby Eric Ormsby], ''The New Criterion'', novembre 1998, ([https://web.archive.org/web/20040404191435/http://www.newcriterion.com/archive/17/nov98/ormsby.htm Sur internet archive])</ref>. Se pòt alara notar l'importança de l'utilizacion de la primièra persona pendent los primièrs capítols del manuscrit, que foguèron modificats enseguida al benefici d'un raconte a la tresena persona<ref name="CastleMuir_vi">''The Castle'', [//fr.wikipedia.org/wiki/Alfred_A._Knopf Alfred A. Knopf], 1968, New York, New York, Publisher's note page ''vi''</ref>.

Mas l'11 de setembre de 1922, dins una letra a Max Brod, declara qu'abandona definitivament le roman<ref name="CastleSchockenTransNote">''The Castle'', Mark Harman, 1998, Schocken Books, New York, New York, Translator's Preface, page xv</ref>. Lo raconte s'acaba alara al mièg d'una frasa. En diferentas escasenças, revèla a son amic Max Brod doas informacions sus la fin de son raconte: K. s'installa dins lo vilatge fins a sa mòrt e lo castèl l'infòrma sus son lièch de mòrt que « son drech de viure al vilatge es pas valable, mas a causa d'unas escasenças, es autorizat a viure e trabalhar al vilatge ». Kafka morís en 1924 sens aver acabat ''Lo Castèl''.

== Trama ==

=== Personatges ===
'''K.''' es l'eròi del roman, pas cap d'indicacion particulara es donada a son subjècte. Abançant lo raconte, aparéis coma un personatge pro equilibrat, que semble sempre mai desconcertat pel comportament pro inabitual de vilatgeses e de membres del Castèl. Lo raconte nos liura d'en primièr sa vision de las situacions, que nos paressián donc coma dessensats, mas es liurat mai sovent la vision dels abitants del vilatge de seguir, e es alara que lo comportament de K. que paréis estranh, obstinat, desrasonable e transgressiu. Desplega en tot cas una granda energia per obténer sa plaça al sen del vilatge.

'''Frieda''', anciana serviciala a l'alberga dels Senhors, quita Klamm e son trabalh quand s'enamora de K.. Joventa caitiva, pòt revelar una cèrta fragilitat coma una mai grand fermetat. Segon los racontes dels diferents personatges, paréis coma manipulada e maltractada, o al contrari coma manipulatritz e calculatritz. Ela acusa K. de la negligir, mas tòca de l'amar tot en demorant impenetrabla.

'''Barnabeu''' es lo messatgièr del Castèl, pauc parlaire, cerca a adobar l'imatge de sa familha. Pasmens, a un estatut instable e mal definit d'entre los foncionaris, e sembla fidèl e abnegat, es sovent en presa al desesper e liura pas lo corrièr.

'''Klamm''' es un foncionari naut plaçat del castèl. Insasissable, se desplaça entre lo Castèl e la vila sens jamai en aparéncia discutir amb pas degun. Pas degun pòt veraiament lo descriure, e son aparéncia sembla cambiar entre lo Castèl e lo vilatge. Frieda sembla pasmens poder l'aprochar, e es aqueste poder que sedusís K. (pendent lor encontre, li prepausa de gaitar Klamm pel trauc de la sarralha). K. passarà una bona partida del roman a assajar de dintrar en contacte amb el, sens succès.

'''Erlanger''', secretari de Klamm, deu tractar l'afar de K., que deurà afrentar plan d'obstacles avant de l'encontrar.

Los '''assistents de K.''' pareisson tot lo long del roman coma de personatges frivòls, cèrcabregas, indisciplinats e indiscrets qu'entaïnan fòrça K.

'''Pepi''', efemèra remplaçanta de Frieda a l'alberga dels Senhors, assag de seduire K. denonciant l'aspècte manipulator e calculator de Frieda, que, segon son interpretacion, auriá expleitat lo necitge de K. per reviscolar sa reputacion.

'''Olga''' es la sòrre de Barnabeu. De segur amorosa de K., es la racontària de doas longas istòrias encastrada contant los malaürs de la familha Barnabas seguent la disgràcia de sa sòrre Amalia que rebutèt de far las ribas del foncionari Sortini, e los esfòrces del paire e de Barnabas per se sortir de la disgràcia e obténer le pardon del Castèl.

=== Resumit ===
K. arriba dins un vilatge governat per un Castèl. Se fasent una dralha dins la nèu, atenh l'alberga, ont se presenta coma lo novèl argrimensor, cridat per las autoritats del Castèl<ref>Franz Kafka, ''Le Château'', Le Livre de Poche, 2001, page 39</ref>. Pendent un primièr conflicte amb un tal Schwarzer que rebuta creira a aquesta cette foncion, e que telefona al Castèl per s'assegurar del verai sos dires, sembla i aver un malentendut. Après un primièr assag mancat per s'anar al Castèl, K. torna a l'alberga e fa la coneissença de sos assistents, dos jovents plan desaviats e impertinents, puèi de Barnabas, messatgièr del Castèl<ref>Franz Kafka, ''Le Château'', Le Livre de Poche, 2001, page 61</ref>, que li dona una letra de Klamm, un representant del Castèl. (K. apren que son contacte amb las autoritats es un foncionari nomenat Klamm.)

Après un malentendut, K. va a l'auberga de s Senhors e fa la conesiiença de Frieda, una emplegada que se dit « mestressa » de Klamm. Pasmens los dos personatges s'enamoran e passan la nuèch ensemble.

== Analisi ==
Fòrça interpretacions foguèron donadas a aqueste roman. Unes veson dins ''lo Castèl'' una [[metafòra]] de l'[[Estat]] e de l'administracion — de sa distància e de sa rigiditat — ; d'autres, mai [[Metafisica|metafisics]], veson dins aqueste Castèl inaccessible una representacion del [[paradís]], lo personatge se trapant dins una mena de purgatòri. Lo labirint burocratic del ''Castèl'' pòt tanben representar la confusion mentala sens eissida presenta en tot èsser uman.

Kafka nos mòstra aquò una cèrta absurditat del mond, en mèsme temps que met en exèrg la poténcia l'arbitrària de l’autoritat, nos banhant dins l'ància d’una administracion impenetrabla amb de rams infinits, complèxe e tota poténcia, qu'obliga a d'intervencions sens fin, e usa la vida d'aqueste que se n'apròchan amb de « cas » e d' « afars », coma dins'' [[Lo Plaideg]]''. K. es lo simbòl de l'impoténcia umana de comprene e d'agir. Son ambicion cai sempre mai bas: vòl accedir al Castèl, i capita pas, assag alara de veire Klamm, puèi simplament de veire son secretari, utiliza per aquò de relacions instablas (Frieda, la familha Barnabas, l’aubergista, Bürgel) mas compren pas jamai las règlas e a sempre un còp de retard.

Kafka met en avant la pluralitat de las interpretacions. Lo raconte obliga sovent a tornar sus de longs passatges e a los veire jos un tot autre angle, que ne perdam tota nocion de çò que pòt significar la vertat, e que se sap pas se K. es manipulat o se manipula, se son afar avança o avança pas, etc. Atal, après aver que s'èra intallat a l’escola, Frieda accusa K. de l'abandonar, e qu'el l'utilizèt per capitar e accedir a Klamm. Lo lector deu alara tornar legir l’istòria de lor encontra e lo percors entièr de K. a la lutz d'aqueste discors, que foguèt dich a Frieda per l’albergista. Mai, quand K. encontra Pepi a l'alberga de senhors, assag de li explicar que Frieda es una manipulatritz qu'es laida dins los fachs, mas pivela totòm per son aparenta potència, coma amiga de Klamm, e per sas relacions, fins a que es vista a tòrt amb una granda beutat. Auriá utilizat K., qu'a vist pas res, per reviscolar son prestigi declinant per un escandal. Aquí tanben, la version de Pepi paréis tanben plausibla que lo recit nos incitava a prene per verai amb los uèis de K. Se poiriá gaireben parlar d'un principi d'indeterminacion abans la letre dins ''Lo Castèl<span></span>'': de sistèmas explicatius pòdon coabitar segon qu'es envisatjada la situacion jos un angle o un autre. Lo quita K. e qualqu'un ambigú, que se conéis pas gaire l'interioritat. Lo vilatge, el, es tanben impenetrable; sas règlas coma sos abitants son banhats dins lo sorn<span></span>: tot lo mond calcula e especula, mas pas degun sap pas res fin finala. La desbandada de K. nos fa pèrdre tota marca e nega tot sens<span></span>: i a pas de vertat al subjècte del Castèl, que pas degun conéis al fons verai (fòrça de rumors, pauc de fachs concrèts) e i a pas tanplan de solucion possibla a l'afar de K..

Segon Max Brod, las doas òbras mestresas de Kafka, lo Plaideg e lo Castèl nos mostrariá doas formas ont lo Divin se presentariá a nosaltres: la Justícia e la Gràcia. Le Plaideg es un luòc ont K. pòt pas dintrar e simboliza donc un govèrn divin dirigissent la destinada umana, que, ela, es representada pel Castèl<ref>Le Chateau, Postface à la première édition, Max Brod, Folio Gallimard, page 518</ref>.

== Referéncias ==
{{Reflist}}