Veire la font de Itaca

{{Infobox Illa
| nom=Itaca
| nom2=''(gr ancian) Ἰθάκη/Φεάκη, (gr modèrne) Ιθάκη/Θιάκη''
| code_langue=el
| imatge=Ithaki-Vathy.jpg
| legenda= Vathy, Itaca.
| país1=Grècia
| archipèla=[[illas Ionianas]]
| localizacion=[[Mar Ioniana]], [[Mar Mediterranèa]]
| latitud=38.21
| longitud=20.39
| superfícia=96
| côtes=101
| point_culminant=Mont Niritas
| altitud=784
| geologia=
| país1_ligam_subdivision1=Periferia
| país1_subdivision1=Periferia
| país1_nom_subdivision1=[[illas Ionianas]]
| país1_ligam_subdivision2=Districte regional
| país1_subdivision2=Districte regional
| país1_nom_subdivision2=Itaca
| país1_ligam_subdivision3=Dèma
| país1_subdivision3=Dèma
| país1_nom_subdivision3=Itaca
| gentilé=
| populacion=3201
| data_populacion=2001
| vila=[[Vathy]]
}}

'''Itaca''' (en grèc ancian Ἰθάκη/{{Lang|grc-Latn|''Ithákê''}} ou Φεάκη/{{Lang|grc-Latn|''Pheákê''}}, en grèc modèrne Ιθάκη/{{Lang|el-Latn|''Itháki''}} o Θιάκη/{{Lang|el-Latn|''Thiáki''}} pels abitants) es una [[illa]] de la [[mar Ioniana]], a l'oèst de la [[Grècia]] continentala a al nòrd-èst de Cefalònia. Fa partit de l’[[archipèla]] de las [[illas Ionianas]] e compte près de 3 200 abitants per una superfícia de 96 {{unité|96|km|2}}<ref name="Stat">{{lien brisé|url=http://www.statistics.gr/gr_tables/yearbook.pdf|titre=General Secretariat of the National Statistical Service}}</ref>. Son cap luòc es Vathy.

Dempuèi genièr de 2011, e lo programa Kallikratis, forma la partida màger del districte regional d'Itaca, al sen de la periferia de las Illas Ionianas. Abans, constituissiá amb l'illa de Cefalònia, lo [[Nòme (Grècia)|nòme]] de Cefalònia que ne formava una municipalitat d'esperela. Itaca es separada de Cefalònia per un canal larg de 2 a 4 {{unité|4|km}}.

== Etimologia ==
Son nom ven benlèu del [[fenician]] ''Utica'' significant « colònia ». Se trapa aqueste mot per designar una colònia fenicèa vesina de [[Cartage]]<ref>Alexandre Lézine, ''Utique'', éd. Société tunisienne de diffusion, Tunis, 1970</ref>. Nomenada ''Itaca'' a l’epòca [[Empèri Roman|romano]]-[[Empèri Bizantin|bizantina]], l’illa apareis pendent l'Edat Mejana (periòde [[Republica de Venècia|venecian]]) jols noms Itacha, Thiaki, Dulichia o Val di Compare<ref name="Hether124">Hetherington, p. 124</ref>. A partir de las annadas 1830, los letrats de l'illa utilizan de preferéncia « Ithaki », alara que los pescaires e marins contunha a utilizar lo nom de « Thiaki ».

Tanben lo nom pòt venir del mite d'[[Ulisses]] e de la significacion simbolica del percors iniciatic de l'eròi que cerca a tornar sus son illa mairala. Itaca ven de la raíç Ιθ/Ith qu'evòca un rapòrt dirècte e natural, la rectitud, la franquesa e una forma de noblesa. Tanben Ιθαγένής, "Ithagenês", significa "que la naissença es drecha, franca, legitima, forma naturalament, nascuda dins lo quite país"<ref>{{Lien web|titre=Bailly, Dictionnaire Grec Francais|url=https://archive.org/stream/BaillyDictionnaireGrecFrancais/Bailly_DictionnaireGrecFrancais#page/n961/mode/2up|site=archive.org|consulté le=2017-08-12}}</ref>. 

== Geografia ==
Levat los golfs de Brostaetou e de Skinou anant cap al pòrt de Vathy, la còsta orientala d’Itaca presenta de bauces pro escalabrós e regde alara que la còsta occidentala, fàcia a Cefalònia, es mas bassa e verda. L'illa sembla èsser constituida de doas peninsulas ligadas entre elas per l’istme de Pissaetou. L’interior d’Itaca es montanhós<span></span>: lo mont Niritas (784 {{unité|784|m}}) al centre, lo mont Stefano (648 {{unité|648|m}}) al sud e lo mont Roussano (520 {{unité|520|m}}) al nòrd. I buta los [[Pin|pins]] e los [[ciprès]]. E mai del vilatge de Vathy (1700 ab.), capitala de l’illa, l'agglomeracion es Stavros, dins lo nòrd (1000 ab.).

== Del mite a la realitat ==
[[Fichièr:Head_Odysseus_MAR_Sperlonga.jpg|esquèrra|vinheta|Tèsta d’[[Ulisses]]<span> </span>: esculptura grèga del sègle II AbC,  trobada dins la Villa de [[Tibèri]] a Sperlonga. Ulisses es la màger figura istorica de l’illa.]]

[[Fichièr:20140412_cpt_artistidis450.JPG|vinheta|290x290px|Itaca, vista del larg, al Nòrd.]]
Segon l’''[[Odissèa]]'' d’[[Omèr]], [[Ulisses]] èra lo rei d’Itaca, illa ont tornèt après aver longament vagat en mar, après aver subit de multiplas espròvas. Es a Itaca que sa femna [[Penelòpa]] l’esperava malgrat de pretendents ardits, coma Antinoòs. L’estudi de las interpolacions de tèxtes d’epòca e d'estil diferents sembla mostrar que l’''[[Odissèa]]'' constituissiá a l’origina un percors iniciatic simbolic, transformat per [[Omèr]] en un raconta de viatge geografic remembrant benlèu de corrents de navigacion antics entre los Pelasgs, los pòbles del mer, los [[Fenicia|Fenicèus]] e l’[[Anatolia|Asia menora]].

Levat [[Tròia (Anatolia)|Tròia]] e la [[Sicília]], la localizacion geografica de gaireben totes los luòcs mencionats dins l’Odissèa fa l’objècte de conjecturas. La localizacion de l’Itaca descricha per Omèr d'esperela foguèt contestada<span></span>: unes autors identifiquèron Itaca amb l’actuala Cefalonia; l’Itaca actuala poiriá alara èsser la ''Feàcia'' omerica (sovent identificada amb l’actuala Corfó). Dins aqueste cas, lo nom popular de « Thiaki » poiriá venir de Φεάκια (Pheákia)<span></span>: seriá alara pas una desformacion d’Ιθάκη—Itaca, mas lo nom original de l’illa.

L’etnològ e navigaire Jean Cuisenier, tornèt far en 1999-2000, al tèrme de longas recercas e fòrça navigacions en Mediterranèa, tot lo periple d’Ulisses<span></span>: se faguèt la certitud qu'unes pòrts e ancoratges de l’Itaca omerica correspondavan « exactament » e de pòrts e ancoratges de l’Itaca modèrna<ref>Jean Cuisenier, ''Le périple d'Ulysse'', Paris, Fayard, 2003, p. 73.</ref>, en acòrdi, gaireben sempre, amb las conclusons de l’ellenista Victor Bérard, passat per aquí un sègle abans el. Fa la lista d'aquestas localizacions:

* lo pòrt de Forquis, Φόρκυνος λιμήν (''Odissèa'', XIII, 96-104) = Dexia, Pòrt de Vathy
* lo pòrt de la Ravina o Reeitron, Ῥεῖθρον λιμήν (''Odissèa'', I, 186) = Friquès / Quioni
* lo pòrt sota lo palais d'Ulisses (Odissèa, IV, 778-786) = Port Polis (o Ormos Sarakinikou)
* los pòrts bessons (''Odissèa'', IV, 842-847) = Fiskardo, dins lo nòrd-èst de Cefalònia
* l'illòta Asteris (''Odissèa'', IV, 846) = l’illòta Daskalio, dins lo nòrd-èst de Cefalònia
* l'ancoratge jos la font d'Aretusa (''Odissèa'', XIII, 408-409) = l'ansa de Péra Pigadi (sud-èst d'Itaca).

Se aquestas localizacions son exactas, los facians d’Omèr (Φεάκοι-Pheákoi) serián pas per tant los abitants de l’actuala Corfó, mas benlèu aquestes del nòrd d’Itaca, a l'entorn de l’actuala Platithrias, ont s’auçava un vilatge del nom de Pheákoi<ref>L’Odyssée, traduite et commentée par Victor Bérard, préface par Fernand Robert, Le Livre de Poche, 1982.</ref>.

D'astronòmas estimèron que la data de retorn d’[[Ulisses]] cap a Itaca seriá -1178<ref>[https://www.lemonde.fr/planete/article/2008/06/24/des-scientifiques-s-appuyent-sur-l-astronomie-pour-dater-le-retour-d-ulysse-a-ithaque_1062029_3244.html Des scientifiques s'appuient sur l'astronomie pour dater le retour d'Ulysse à Ithaque], ''Le Monde'', 24 juin 2008.</ref> e<ref>[https://web.archive.org/web/20130618214503/http://www.futura-sciences.com/fr/news/t/astronomie/d/une-date-precise-pour-le-retour-dulysse-a-ithaque_15980/ Une date précise pour le retour d'Ulysse à Ithaque], Futura-sciences, 25 juin 2008.</ref>, pasmens s'aquesta istoricitat demorèt encara a mostrar e repausa sus de postulats encara incertans, coma l’inclinason de l'axe de la Tèrra a l'epòca donada.

== Istòria ==

=== Preïstòria e Antiquitat ===
Los rèstes arqueologics datan de millenari IV AbC foguèron trobats al nòrd de l’illa, mas lo primier abitat provat data d'unes 1 500 abans nòtra èra<ref name="C&I181">''Corfu & the Ionians.'', p. 181.</ref>. Près del massatge de Pelikata, comuna de Perachorion, una [[Necropòli|necropòla]] de l’Elladic mejan e de [[Civilizacion micenèa|Micenian]] foguèt descobèrta, e tanben de parets ciclopèus. D’autres sites arqueologics donèron de teralhas miceniana e d'objèctes del Geometric (trespes votius). [[Estrabon]] considèra que l’Itaca que fa partiit del reialme d’[[Ulisses]] es Tafos. Neutre pendent las [[Guèrras Medicas|Guèrras medicas]], l’illa es ocupada pels [[Empèri Roman|Romans]] al sègle II AbC, en - 121. Cristianizada al sègle V, fa partit del ''tèma'' d’[[Epira|Epir]] de l’[[Empèri Bizantin|Empèri bizantin]].

=== Edat Mejana ===
Mai d'un còp atacada pels [[Arabs]] e les Normands del sègle VIII al XI, Itaca se despòbla, i demoran pas qu'unes pastres e percadors de passatge. En [[1185]], quand los Normands de [[Reialme de Sicília|Sicília]] envasiguèron la Grècia, lor almiral, Marguery de Brindisi prenguèt las illas vesinas, Cefalònia e Zante. Lo títol que portava mencionavan pas Itaca, mas los actes de son administracion inclusissent l’illa, que torna pasmens lèu a l’[[Empèri Bizantin|Empèri grèc]]. L'escasença torna après la [[Quatrena Crosada|Quatrena crosada]] en [[1204]]. La ''Partitio Terrarum'' accordava Corfó, Leucad, Cefalònia e Zante a la [[Republica de Venècia]] sens mencionar Itaca, benlèu qu'èra despoblada, e considerada coma un simpla tèrre de pastura dels Cefalonians. Matteo Orsini èra « Comte Palatin de Cefalònia » pel compte de Venècia a partir de [[1209]]. Mas en [[1264]], un de sos successors, Ricardo Orsini, èra « Senhor de Cefalònia, Zante e Itaca »<ref name="Hether125">Hetherington, p. 125.</ref>. Que que siá, de [[1204]] a [[1797]], Itaca demora a çò dels [[Reialme de Nàpols|Anjavins de Nàpols]] e de la [[Republica de Venècia]].

En [[1324]], quans [[Joan de Duratz]] prenguèt pels [[Reialme de Nàpols|Anjavins]] del [[Principat d'Acaia]], tanben conqueriguèt la Comtat palatina de Cefalònia e Zante suls Orsini. En [[1357]], Robèrt de Tarent donèt la comtat en feu a Leonardo Tocco, del Benevent. Aqueste apondèt Itaca a sa titulatura. La comtat faguèt profièch de la proteccion de Venècia per sa partida maritima, quitament se los territòris conquerits en [[Epira|Epir]] podèron pas èsser conservats.

Semblariá qu’una incursion [[Empèri Otoman|otomana]] en [[1479]] aja trobat Itaca desèrta. Es pas lo cas en [[1504]] que l’illa se torna poblar, los Venicians avent atirat de Grècs del continent fugissent la dominacion turca, e de ciutadans de la Serenissima per d'exempcions de taxa e de facilitats d’acquisicion de tèrras. La populacion aumenta pauc a pauc per aténher 12 000 abitants dins las annadas 1790. Venècia fortifiquèt la vila de Vathy<ref name="C&I182">''Corfu & the Ionians.'', p. 182.</ref>.

=== Epòcas modèrna e contemporanèa ===
A la fin del sègle XVIII, disputada entre Franceses, Autriacs, Russes e Britanics pendents las guèrras [[Napoleon Bonaparte|napoleonianas]], Itaca escai al Reialme Unit en [[1809]]<span></span>: fa partit de la Republica [[Illas Ionianas|eptanèsa]] (o Republica de las illas Ionianas) sota protectorat britanic fins a [[1864]], quand rejonh la Grècia amb las autras [[illas Ionianas]]. Ocupadas per una ponhada d’Italians en mai de [[1941]], l’ille es evacuada per aquestes en octobre de [[1943]]<span></span>: des marins alemands los remplaçan. La populacion resistís o fugís, los Britanics desbarcan en octobre de [[1944]], en mèsme temps que l’ELAS... que lor fa la guèrra. Una trèva interven rapidament, la populacion torna, e Itaca es estalivada per la [[Guèrra Civila Grèga|Guèrra civila grèga]].

Una granda partida dels bastits de l’ille foguèt aclapat per un [[tèrratrem]] en [[1953]], e las familhas que son alara partiadas son pas totas tornadas.

== Economia ==
L’agricultura repausa suls [[Olea europaea|olivièrs]] e la  vinha. Mai, los abitants practican l’elevatge ovin e la pèsca. Lo torisme, pauc desvelopat, repausa en partida sus la legenda d’Ulisses, mas tanben sus la navigacion de plaséncia, atirada per la beutat naturala e autentica de las calancas e baias.

== Personnalitats ligadas a Itaca ==

* [[Ulisses]], rei d’Itaca e eròi legendari de l’''[[Odissèa]]'' d'[[Omèr]].
* [[Odysséas Androútsos]], un dels caps dels nacionalistas grècs pendent la [[Guèrra d'Indepéndencia de Grècia|Guèrra d'independéncia grèga]].

== Nòtas e referéncias ==
{{Reflist}}

== Vejatz tanben ==

=== Bibliografia ===

* {{En}} ''Corfu & the Ionians.'', Guide Lonely Planet, 2002, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&nbsp;18. {{ISBN|1-74059-070-8}}
* {{En}} Paul Hetherington, ''The Greek Islands. Guide to the Byzantine and Medieval Buildings and their Art'', Londres, 2001. {{ISBN|1-899163-68-9}}
* Henry Schliemann, ''Ithaque, le Péloponnèse, Troie : recherches archéologiques'', Paris, C. Reinwald, 1869.
* Claude Dervenn, ''Iles de Grèce d'Ithaque à Samothrace'', Paris, Impr. auxiliaire ; J. de Gigord. (S.M.), 1939.
* Gilles Le Noan, ''À la recherche d'Ithaque : essai sur la localisation de la patrie d'Ulysse'', Quincy-sous-Sénart, Éd. Tremen, 2001.

=== Ligams extèrnes ===

* {{el}} [http://www.ithaki.gr/?module=default&pages_id=1&lang=el Site oficial] Consultat lo 11 d'octobre de 2010