Veire la font de Indoeuropèu

{{esbòs}}
{{Dialècte Lengadocian}}
[[Fichièr:Indo-European branches map.svg|miniatura|350px|Difusion actuala de las lengas indoeuropèas en [[Eurasia]]:
{{legenda|#00cdff|[[Albanés]]}}
{{legenda|#800080|[[Armèni]]}}
{{legenda|#00d400|[[Lengas balticas]]}}
{{legenda|#008000|[[Lengas eslavas]]}}
{{legenda|#ffa600|[[Lengas celticas]]}}
{{legenda|#d40000|[[Lengas germanicas]]}}
{{legenda|#FFDD55|[[Lengas ellenicas]] ([[Grèc modèrne|grèc]])}}
{{legenda|#000080|[[Lengas indoiranianas]] ([[lengas indoarianas]], [[lengas iranianas]] e [[lengas noristanianas]])}}
{{legenda|#977f12|[[Lengas italicas]] ([[lengas romanicas]])}}
{{legenda|#c0c0c0|Lengas non indoeuropeas}}]]
Las '''lengas indoeuropèas''' que forman ua [[familha de lengas]] qui deriva d'ua lenga soca ipotetica, non-atestada dirèctament, lo [[protoindoeuropèu]], qui's parlava au Neolitic, lhèu au nòrd de la [[mar Caspiana]]. Las lengas d'origina indoeuropèa, fòrça nombrosas, que s'espandín durant lo [[Neolitic]] e l'[[Edat Antica|Antiquitat]] dens la màger part d'[[Euròpa]] e ua part d'[[Asia]]; puish, a partir de l[['Edat Modèrna]], uas quantas que s'espandín tanben dens d'autes continents. L'[[occitan]] qu'apartien a aquesta familha.
== Gaireben dos sègles d'estudis indoeuropèus ==
[[Fichièr:Centum Satem map.png|thumb|right|400px|Mapa fòrça aproximativa de difusion de las lengas indoeuropèas, entre lo Neolitic e l'Auta Edat Antica]]A partir del sègle XVII, maites sabents europèus notèron de semblanças estranhas entre lo [[grèc (lenga)|grèc]], lo [[latin]], lo [[persan]] e de lengas europèas recentas; mas duscas a aquel moment, per una interpretacion literala de la Bíblia, se considerava l'[[ebrieu]] coma la lenga maire de totas las autras.

Pasmens, la descobèrta pels europèus del [[sanscrit]] a la fin del sègle XVIII permetèt de pausar l'ipotèsi d'una origina comuna al latin, al grèc, al [[gotic]], a las lengas [[lengas celticas|celticas]], al [[persan]] e al [[sanscrit]].
En 1813, l'anglés Thomas Young creava lo mot ''indoeuropèu'' que serviguèt a designar a l'encòp aquel grop de lengas e la lenga comuna que ne derivan totas.

Lo deschiframent del [[pèrsa ancian]] (1846), de l'[[itita]] (entre 1880 e 1915), del [[lengas tokharianas|tokharian]] (1908) e mai recentament del [[micenian]] foguèron tant de grandas etapas que per la comparason totjorn pus afinada permetèron de reconstruire lo [[protoindoeuropèu]] ; se parla de reconstruccion extèrna.

De la lenga los sabents an passat als [[indoeuropèus]] coma poblacion, cercant a establir lor fogal original, las diferentas epòcas de lors migracions, lor organizacion sociala, lor religion, etc.

== Ancianetat ==
Derivan dirèctament de l'indoeuropèu de lengas ancianas coma lo [[latin]], lo [[grèc (lenga)|grèc]], lo [[celtic]] o lo [[sanscrit]]. De caduna d'aquelas lengas es eissit un grop de lengas.

== Classificacion ==

* '''Lengas indoeuropèas'''
** [[Lengas romanicas]]
*** '''Grop [[iberoromanic]]'''
**** [[mossarabi]] (desparegut)
**** [[galègoportugués]]: [[galèc]] e [[portugués]]
**** [[asturleonés]] ([[asturian]], [[leonés]] e [[mirandés]])
**** [[espanhòl]] o [[castelhan]]
**** [[aragonés]]
*** '''Grop [[occitanoromanic]]''' o '''occitanocatalan''' (entre iberoromanic e galloromanic)
**** [[occitan]] o [[lenga d'òc]]
**** [[catalan]]
*** '''Grop [[galloromanic]]'''
**** [[francoprovençal]] o [[arpitan]]
**** [[francés]] o [[lenga d'oïl]]
*** '''Grop [[retoromanic]]''' (entre galloromanic e italoromanic)
**** [[romanch]]
**** [[ladin]]
**** [[friolan]]
*** '''Grop [[italoromanic]]'''
**** [[italian]]
***** [[Nòrd-italian|nòrditalian]] o italian septentrional o idiòma padan (entre galloromanic e italoromanic)
***** [[italian]] centromeridional
**** [[Còrs (lenga)|còrs]]
*** '''[[Sarde]]'''
*** '''Grop [[balcanoromanic]]'''
**** [[dalmata]] (desparegut)
**** [[romanés]] (inclusent lo [[aromanés]], lo [[meglenoromanés]] e l'[[istroromanés]])
** [[Lengas germanicas]]
*** '''Grop oriental''' 
**** [[gotic]] (desparegut)
*** '''Grop septentrional'''
**** [[noroèc]]
***** [[suedés]]
***** [[danés]]
***** [[norvegian]]
***** [[feroés]]
***** [[islandés]]
*** '''Grop occidental'''
**** [[anglés]]
**** [[Scots (lenga)|Scots]]
**** [[frison]]
**** Grop [[bas-alemand]]
***** [[bas-saxon]]
***** [[neerlandés]]
***** [[afrikaans]]
**** [[alemand]] o [[naut alemand]]
**** [[yiddish]]
** [[Lengas eslavas]]
*** '''Grop oriental'''
**** [[bielorús]]
**** [[rus]]
**** [[ucraïnés]]
***** [[rusyn]] o rutèn de còps considerat a despart
*** '''Grop occidental'''
**** [[polabe]] (desparegut)
**** [[pomeranian]]
***** [[cashob]]
***** [[eslovinç]] (desparegut)
**** [[Chèc (lenga)|chèc]]
**** [[eslovac]]
**** [[polonés]]
***** [[silesian]] de còps considerat a despart
**** [[Sorabe Bas|sorabe bas]]
**** [[Sorabe Naut|sorabe naut]]
*** '''Grop meridional'''
**** [[eslovèn]]
**** [[Diasistèma eslau del Centre Sud|diasistèma eslau del centre sud]]
***** [[bosnian]]
***** [[croat]]
***** [[montenegrin]]
***** [[sèrbe]]
**** '''Bulgar al sens larg'''
***** [[eslavon]] (desparegut)
***** [[bulgar]]
***** [[Macedonian (eslau)|macedonian]]
** '''Lengas balticas'''
*** [[lituanian]]
*** [[leton]]
*** [[prussian ancian]] (n'i aguèt d'autras coma lo que nos'n demòran de tèxtes)
** '''Lengas [[Lengas indoiranianas|indoiranianas]]'''
*** [[indi]]
*** [[bengalin]] 
*** [[romaní]]
** '''Lengas [[Lengs ellenicas|ellenicas]]'''
*** [[grèc]]
*** [[tsaconic]]
*** [[grico]]
** '''Lengas iranianas'''
*** [[persan]]
*** [[curd]]
** [[Tokharian|'''Lengas tokharianas''']] (desparegut)
** '''[[Albanés]]'''
** '''[[Armèni]]'''
{{Multibendèl|Lengas}}

[[Categoria:Lenga indoeuropèa|*]]