Guèrra Civila de Còsta d'Evòri
|
Guèrra Civila de Còsta d'Evòri
| ||
|---|---|---|
| Informacions generalas | ||
| Data | 19 de setembre de 2002 - 4 de mai de 2011 | |
| Luòc | Còsta d'Evòri | |
| Casus belli | Rebellion evoriana de 2002 | |
| Eissida | Victòria dei Fòrças Novèlas | |
| Belligerants | ||
 Còsta d'Evòri
|
Fòrças Novèlas |  França |
| Batalhas | ||
| Còp d'estat de 2002 — Bouake — Crisi francoevoriana — Toulepleu — Doke — Blolequin — Duekoue — Tiebissou — Abidjan | ||
La Guèrra Civila de Còsta d'Evòri se debanèt dau 19 de setembre de 2002 au 4 de mai de 2011. Opausèt magerament una rebellion dicha Fòrças Novèlas basada dins lo nòrd dau país dirigida per Guillaume Soro au govèrn evorian de Laurent Gbagbo. França, sostenguda per una fòrça de l'ONU, aguèt un ròtle decisiu dins lo debanament dau conflicte en causa de sa superioritat militara sus lei dos camps que li permetèt d'impausar seis arbitratges o sa volontat.
Causas
[modificar | Modificar lo còdi]La premiera causa dau conflicte foguèt la crisi economica regardant lei matèrias premieras a la basa de l'economia evoriana, especialament lo cacau. Cultivat per d'obriers estrangiers venguts de país dau nòrd de Còsta d'Evòri coma Burkina Faso, entraïnèt l'installacion d'una minoritat estrangiera fòrça importanta dins la mitat septentrionala de Còsta d'Evòri. Aquela minoritat deguèt faciar divèrsei discriminacions, especialament per intrar dins l'administracion evoriana o per participar a la vida politica dau país. Ansin, en 1998, lo president Henri Konan Bédié comencèt una refòrma agricòla tocant unicament lei ciutadans evorians empachant leis estrangiers d'obtenir un tenement. En 1999, se debanèt un còp d'estat que reversèt lo president Konan Bédié. La politica antiestrangiera foguèt parcialament abandonada dins la vida politica. Pasmens, l'article 35 de la Constitucion precisèt que lo president deguèsse èsser nascut de dos parents evorians. Aquò èra destinat a eliminar Alassane Ouattara, figura majora de la vida evoriana, de l'eleccion presidenciala. Una campanha foguèt tanben començada per determinar l'origina deis abitants dau país entraïnant de tensions importantas. De mai, lei mesuras antiestrangieras contunièron, e de còps s'estendèron, dins lo camp de la vida sociala.
Au sen deis institucions, lo govèrn eissit dau còp d'estat e dirigit per lo general Robert Guéï foguèt legitimat per la reconóissança de son poder per lei dos partits principaus dau país : lo Frònt Popular Evorian de Laurent Gbagbo e lo Rassemblament dei republicans de Còsta d'Evòri d'Alassane Ouattara. Divèrsei temptativas de còp d'estat foguèron organizats per de partisans d'Alassane Ouattara. Mau capitèron e seis autors, especialament lei militars, deguèron quitar lo país e anar au Burkina Faso. En 2000, leis eleccions presidencialas foguèron caracterizadas per l'utilizacion de l'article 35 per eliminar la màger part dei candidats, especialament Alassane Ouattara e Henri Konan Bédié, au profiech de Laurent Gbagbo e Robert Guéï. Puei, lo 22 d'octòbre de 2000, lei resultats de l'eleccion foguèron contestats per lei dos candidats e una crisi politica comencèt entre sei partisans. Robert Guéï foguèt rapidament vencut e Laurent Gbagbo foguèt oficialament proclamat president lo 26. En 2001, leis eleccions municipalas se debanèron d'un biais relativament democratic ambé la premiera desfacha (relativa) de l'istòria evoriana dau partit au poder.
Debanament de la guèrra
[modificar | Modificar lo còdi]Premiera partida (2002-2007)
[modificar | Modificar lo còdi]Maugrat lei progrès de 2001, lei tensions liadas a la definicion dau concèpte de ciutadanetat evoriana contunièron. En 2002, un grop de militars refugiats dins lei país dau nòrd de Còsta d'Evòri organizèt un còp d'estat. D'operacions simultanèas foguèron organizadas dins lo país per prendre lo contraròtle dei vilas principalas e assassinar divèrsei personnalitats politicas. Lei rebèls capitèron de contraròtlar lo nòrd dau país mai lei fòrças fidèlas a Laurent Gbabgo resistèron dins lo sud. Divèrseis òmes politics foguèron assassinats coma Robert Guéï o lo ministre de la Defensa Emile Boga Doudou tant per la rebellion que per lei fòrças dau govèrn. Puei, lei fòrças evorianas assaièron de reconquistar la vila de Bouake mai lei rebèls i resistèron. Après aquela revirada, lei rebèls avancèron en direccion dau sud mai una intervencion francesa impausèt un acòrd d'alta-au-fuòc entre lei dos camps. Divèrseis atrocitats foguèron realizadas per lei dos camps.
Lei causas de l'intervencion francesa son nombrosas. De'n premier, França e Còsta d'Evòri èran liats per un acòrd de defensa còntra d'agression estrangiera. De mai, París èra desirosa de protegir l'importanta communautat francesa e leis interès economics francés importants dins lo país. Pasmens, leis arguments dei rebèls foguèron tanben entenduts e lei Francés se contentèron de separar lei dos camps. Lo 26 de genier de 2003, leis acòrds de Marcoussis foguèron signats entre lei dos camps. Laurent Gbabgo demorèt president fins a l'organizacion d'eleccions novèlas, un govèrn d'union nacionala deviá èsser organizat e lo país èra devesit entre tres zònas. Au nòrd, lei rebèls installèron un govèrn a Bouake onte lei divèrsei partits rebèls foguèron unificats sota la direccion de Guillaume Soro, lo sud demorèt sota lo contraròtle dau govèrn de Laurent Gbabgo e una faissa centrala èra ocupada per lei Francés e una fòrça dei Nacions Unidas per empachar la contuniacion dei combats. Pasmens, la question de la definicion de la ciutadanetat evoriana èra pas reglada e la formacion d'un govèrn d'union nacionala mau capitèt donc rapidament. Puei, la màger part deis acòrds de Marcoussis foguèt tanben pas respectats per lei dos camps.
A la fin de 2004, lei fòrças evorianas, renforçadas e reorganizadas, organizèron una ofensiva còntra la rebellion. Lo 6 de novembre, son aviacion bombardèt una posicion francesa tuant 9 soudats. Aquò entraïnèt una repòsta de l'armada francesa qu'anientèt rapidament lei fòrças aerianas evorianas. De manifestacions antifrancesas se debanèron a Abidjan e de soudats francés deguèron tirar sus la fòga per se desgatjar (Crisi francoevoriana). Aquela crisi causèt la partença de divèrseis estrangiers europèus. D'estrangiers foguèron tanben atacats e de còps tuats per de partisans de Gbabgo.
Après aquelei combats, la situacion comencèt de s'estabilizar e de negociacions se debanèron a partir de 2005. Lo 4 de març de 2007, l'acòrd de Ouagadougou foguèt signat entre lei dos camps. Permetèt de reglar la premiera partida de la guèrra civila. Guillaume Soro foguèt nomat cap dau govèrn per Laurent Gbabgo. De mesuras d'amnistiá foguèron tanben adoptadas e un acòrd sus la revision dei listas electoralas foguèt acceptat. Lo 30 de julhèt, una ceremoniá foguèt organizada per marcar la fin dei combats e lo retorn de la patz.
Segonda partida (2010-2011)
[modificar | Modificar lo còdi]De 2007 a 2010, lei dos camps negocièron l'organizacion d'una eleccion presidenciala que foguèt reportada mai d'un còp. Finalament, lo 31 d'octòbre de 2010, lo premier torn s'acabèt per una victòria de Laurent Gbabgo (38%) en fàcia Alassane Ouattara (32%) e Henri Konan Bédié (25%). Puei, lo segond torn veguèt la victòria d'Alassane Ouattara (54,1%) segon la Comission Electorala. Pasmens, lo Consèu Constitucionau annulèt aquelei resultats e donèt la victòria a Laurent Gbabgo (51,5%). Lei representants de l'ONU e de l'UE reconoguèron la victòria de Ouatarra. Ansin, lo 4 de decembre, lei dos candidats se proclamèron venceire entraïnant una crisi novèla. Lei premiers combats vertadiers comencèron lo 16 de decembre quand lei partisans d'Alassane Ouattara assaièron sensa succès de prendre possession dau sèti de la television publica.
Lo teatre principau d'aqueu segond periòde de la guèrra civila foguèt la vila d'Abidjan devesida entre lei partisans dei dos presidents. Inicialament, lei fòrças de Gbabgo avancèron mai foguèron pas capablas de conquistar lo quartier generau d'Alassane Ouattara protegit per de fòrças de l'ONU. En març de 2011, lei fòrças rebèlas dau nòrd organizèron una ofensiva en direccion d'Abidjan e dins lei regions occidentalas dau país. Intrèron rapidament dins Abidjan onte comencèt una batalha malaisada (30 de març - 4 de mai de 2011) còntra lei fòrças fidèlas a Laurent Gbabgo que tenián un equipament superior. D'efèct, maugrat la desercion de divèrsei soudats e oficièrs, compres lo cap d'estat major Philippe Mangou, lei tropas de Laurent Gbabgo capitèron de resistir e una intervencion dei tropas francesas e de l'ONU foguèt finalament necessària per destrurre lei principaus ponchs de resisténcia. Lo palais presidenciau foguèt finalament ocupat lo 11 d'abriu e Laurent Gbabgo capturat. Pasmens, una partida de sei partisans contunièron de combatre e Abidjan foguèt totalament contrarotlada per lei fòrças dau president Ouattara lo 4 de mai de 2011.
Consequéncias
[modificar | Modificar lo còdi]Après la guèrra, lo país foguèt dirigit per Alassane Ouattara coma president e Guillaume Soro coma cap dau govèrn. D'eleccions legislativas foguèron organizadas en decembre de 2011 mai lo partit de Laurent Gbabgo refusèt d'i participar. Après quasiment dètz annadas de guèrra, lei dificultats dau govèrn novèu son importantas e regardan magerament de reformas economicas, una restructuracion dei fòrças armadas, una lucha còntra la criminalitat que se desvolopèt durant lo conflicte, la gestion deis accusacions de crimes de guèrra o de crimes còntra l'umanitat pertocant divèrsei caps militars rebèls (especialament per d'atrocitats durant l'ofensiva finala de 2011), la restauracion de la seguritat intèrna e un procès malaisat de reconciliacion nacionala. França e divèrseis estats de la region o organizacions internacionalas sostenon aquelei politicas. Pasmens, lei mejans de l'estat son encara tròp febles per luchar d'un biais eficaç còntra lei problemas de criminalitat e de corrupcion (en particular quand la policiá o l'armada son implicadas). Laurent Gbabgo es a l'ora d'ara accusat de crimes còntra l'umanitat e son procès es en cors a La Haye.