Veire la font de Glèisa dei tres concilis

{{Dialècte Provençau}}

Lei '''Glèisas dei tres concilis''' son un ensemble de Glèisas [[cristianisme|crestianas]] [[concili de Calcedònia|antecalcedoniana]], es a dire que reconoísson unicament lei decisions eissidas dei tres premiers concilis ecumenics organizats a [[Concili de Nicèa|Nicèa]] en [[325]], a [[Premier concili de Constantinòble|Constantinòble]] en [[381]] e a [[Concili d'Efèsa|Efèsa]] en [[431]]. La formacion d'aquelei Glèisas es una consequéncia de la condamnacion dau [[monofisisme]] per lo [[concili de Calcedònia]] de [[451]]. D'efiech, aquela decision foguèt pas acceptada dins plusors Glèisas situadas en defòra dei limits de l'[[Empèri Bizantin|Empèri Roman d'Orient]], çò que menèt a una situacion duradissa de division. Lei Glèisas dei tres concilis son sovent dichas « Glèisas ortodòxas orientalas » en causa de son origina [[geografia|geografica]]. Au començament dau sègle XXI, l'ensemble d'aquelei Glèisas revendicavan 60 milions de fidèus, principalament au sen de [[Glèisa Ortodòxa Còpta]], la [[Glèisa Ortodòxa Etiopiana]] e de la [[Glèisa Apostolitica Glèisa Apostolitica Armeniana]].

== Istòria ==

{{veire|Concili de Calcedònia|Monofisisme}}

La formacion dei Glèisas dei tres concilis aguèt luòc durant lo periòde d'estructuracion de la [[teologia]] [[cristianisme|crestiana]] iniciada per leis [[Empèri Bizantin|emperaires romans d'Orient]] a partir de la fin dau [[sègle IV apC]]. Lo procès es lo resultat de plusors factors. Premier, lei patriarcas d'[[Alexàndria]] e d'[[Antiòquia]] èran opausats au clergat de [[Constantinòble]] per de rasons politicas en vista de mantenir son autonòmia. Aqueu conflicte aviá de consequéncias [[teologia|teologicas]] car lei pensaires [[Egipte|egipcians]] e [[siria]]ns desvolopavan generalament de visions diferentas d'aquelei dau patriarca de la capitala. En particular, aculhiguèron ben lei tèsis [[monofisisme|monofisistas]] d'[[Eutiques de Constantinòble]] († [[454]]).

En parallèl, lei [[diocèsi]]s creats dins l'[[Empèri Sassanida]] volián se diferenciar dei crestians romans per defugir de persecucions. De mai, lei comunicacions amb lei clergats romans èran pas totjorn simplas car lei [[Guèrras Persoromanas|guèrras recurrentas entre Romans e Sassanidas]] blocavan sovent la [[frontiera]]. Enfin, lei tèrmes de la condamnacion de [[Nestorius]] foguèron mau acceptats per aquelei Glèisas car lo tèxte condamnava tanben [[Teodòr de Mopsuestia]]. Òr, [[Teodòr de Mopsuestia|Teodòr]], qu'èra lo mèstre de [[Nestorius]], partejava pas lei tèsis de son discípol e èra popular en Orient. Un còp de mai, lo [[monofisisme]] trobèt un terren favorable dins de clergats mai ò mens ostils au clergat calcedonian.

Lo [[concili de Calcedònia]], organizat en [[451]], condamnèt lo [[monofisisme]] d'un biais clar mai lo poder imperiau cerquèt lòngtemps una solucion per amaisar lei tensions. Ansin, fins au rèine de [[Justinian]], lo monofisisme poguèt se renfòrçar en [[Egipte]] e en [[Siria]]. Puei, a partir de [[518]], leis emperaires assaièron d'impausar sa vision per fòrça. Se turtèron a mai d'una oposicion car lei monges egipcians e sirians èran fòrça sostenguts per lei populacions localas. Ansin, la repression devesiguèt l'Empèri, çò que facilitèt la conquista aràbia de [[Siria]] e d'[[Egipte]]. Aquò marquèt l'acabament dau procès de formacion dei Glèisas dei tres concilis car, desenant isoladas dau rèsta dau mond crestian, poguèron evoluïr liurament au nivèu teologic.

== Basas teologicas ==

Lei Glèisas dei tres concilis son en [[comunion]] recipròca mai gardan son independéncia per lei questions de [[liturgia]] e d'organizacion intèrna<ref>'''[[anglés|(en)]]''' « Oriental Orthodox Churches », dins Nicolas Lossky, José Míguez Bonino e John Pobee (dir.), ''Dictionary of the Ecumenical Movement'', WCC Publications, 2002.</ref>. Sa basa [[teologia|teologica]] es fondada sus lei tres premiers [[concili]]s ecumenics :
* la condamnacion de l'[[arianisme]], l'adopcion dau [[simbòl de Nicèa]] que declara la consubstantialitat dau Paire e dau Fiu e la definicion de la data de [[Pascas]] decididas per lo [[concili de Nicèa]] en [[325]]
* la condamnacion de la negacion de la [[dieu|divinitat]] de l'Esperit Sant e lo simbòl de Nicèa-Constantinòble que reconoís la consubstantialitat dau Paire, dau Fiu e de l'Esperit Sant acceptadas per lo [[premier concili de Constantinòble]] en [[381]]<ref>Aqueu concili emetèt d'autrei condamnacions dei tèsis [[arianisme|arianistas]] que son tanben acceptadas per lei Glèisas dei tres concilis.</ref>.
* la reconoissença de l'unitat de la persona de [[Jèsus de Nazaret|Jèsus Crist]], la reconoissença de [[Maria (maire de Jèsus)|Maria]] coma maire de Dieu e la condamnacion dau [[nestorianisme]] adoptadas per lo [[concili d'Efèsa]] en [[431]].
En revènge, lei Glèisas dei tres concilis reconoísson pas la condamnacion dei tèsis d'[[Eutiques de Constantinòble|Eutiques]] per lo [[concili de Calcedònia]] en [[451]]. Aquela doctrina èra en favor d'un Crist dotat d'una natura unica e divina. Per sei partisans, la natura [[Homo sapiens|umana]] dau Crist èra necessiarament absorbida per la natura [[Dieu|divina]] car l'uman pòu pas coexistir amb lo divin au sen d'un meteis còrs. Aquela posicion foguèt qualificada de [[monofisisme]] per seis adversaris mai lei Glèisas dei tres concilis preferisson lo tèrme [[miafisisme]]<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Bernard Heyberger, ''Les chrétiens d'Orient'', colleccion « Que sais-je ? », n° 4050, Presses Universitaires de France, 2017.</ref>.

== Glèisas e corrents principaus ==

[[Fichièr:Oriental Orthodoxy in world.png|thumb|right|Zònas d'implantacion dei Glèisas dei tres concilis au començament dau sègle XXI.]]

Au començament dau sègle XXI, lei Glèisas dei tres concilis pòdon èsser classadas dins tres grops principaus en foncion de sa [[tradicion]] [[liturgia|liturgica]]<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Jérôme Anciberro, « Les Églises d'Orient en un seul (grand) tableau », Témoignage chrétien, octòbre de 2010.</ref>. Dins lo premier, de tradicion còpta e guèza, se tròban la [[Glèisa Ortodòxa Còpta]] d'[[Egipte]], la [[Glèisa Ortodòxa Etiopiana]] e la [[Glèisa Eritrèa Ortodòxa]]. Lo segond es constituït per lei Glèisas de rite siriac orientau amb la [[Glèisa Siriaca Ortodòxa]] de [[Damasc]], la [[Glèisa Indiana Ortodòxa]] situat dins lo sud d'[[Índia]] e la [[Glèisa Malabara Independenta]], egalament originària dau sud de la [[Peninsula Indiana]]. Enfin, lo darrier grop contèn unicament la [[Glèisa Apostolitica Armeniana]], de rite armèni.

[[Istòria|Istoricament]], tres Glèisas disparegudas fasián partida dei Glèisas dei tres concilis. Lo [[Mafrianat d'Orient]] èra una juridiccion especiala que s'estendiguèt en [[Iran|Pèrsia]] de [[629]] a [[1859]]. Fasiá teoricament partida de la [[Glèisa Siriaca Ortodòxa]]. La segonda es la [[Glèisa Albaniana]] qu'èra la glèisa autocefala dau reiaume d'[[Albania (Caucàs)|Albania]] de [[Caucàs]]. Liada a la [[Glèisa Apostolitica Armeniana|Glèisa Armeniana]], foguèt dissòuta per lo poder tsarista en [[1815]]. Enfin, la [[Glèisa de Nubia]] èra la Glèisa dei reiaumes de [[Nobatia]], de [[Makuria]] e d'[[Alodia]]<ref>'''[[anglés|(en)]]''' Bruce Manning Metzger, ''The early versions of the New Testament'', Oxford University Press, 1977.</ref>. Dispareguèt a una data desconeguda en causa de la conversion de la region a l'[[islam]].

== Annèxas ==

=== Liames intèrnes ===

<div style="-moz-column-count:3; column-count:3;">
* [[Concili de Calcedònia]].
* [[Premiera concili de Constantinòble|Concili de Constantinòble (381)]].
* [[Concili de Nicèa]].
* [[Cristianisme]].
* [[Glèisa Apostolitica Glèisa Apostolitica Armeniana]].
* [[Glèisa dei dos concilis]].
* [[Glèisa Ortodòxa Còpta]].
* [[Glèisa Ortodòxa Etiopiana]].
* [[Miafisisme]].
* [[Monofisisme]].
* [[Nestorianisme]].
* [[Ortodoxia]].
</div>

=== Bibliografia ===

* '''[[francés|(fr)]]''' Christian Cannuyer, ''Les Coptes'', Turnhout, Brepols, 1998.
* '''[[francés|(fr)]]''' Raymond Janin, ''Les Églises et les rites orientaux'', París, Letouzey & Ané, 1997.
* '''[[francés|(fr)]]''' Georges Tate, Justinien. L'épopée de l'Empire d'Orient (527-565), París, Fayard, 2004.
* '''[[francés|(fr)]]''' Jean-Pierre Valognes, ''Vie et mort des Chrétiens d'Orient'', París, Fayard, 1994.

=== Nòtas e referéncias ===
<div style="-moz-column-count:3; column-count:3;">
<references/>
</div>

[[Categoria:Cristianisme]]