Veire la font de Garona

{{Infobox Riu
|nom= Garona 
|imatge=[[Fichièr:GaronneBordeaux.jpg|300px|Garòna a Bordèu]] 
|autres noms =Garòna
|legenda imatge =Garòna a Bordèu
|mapa =[[File:MapGaronne.jpg|300px]]
|legenda mapa =
|longor=647
|longor nòtas =
|surf. bac. =55000
|bacin nòtas =
|bac. fluv. coll. =Garona
|debit=600
|debit luòc=[[Bordèu]]
|debit nòtas =
|regim =
|font =
|font principala =[[Plan de Beret]]
|font principala localizacion =
|font principala altitud =1860
|font principala latitud = 42.709585
|font principala longitud =0.945307
|font segondària =Penjal èst del [[pic d'Aneto]] 
|font confluéncia =
|font localizacion =[[Val d'Aran]], [[Pyrénées]], [[Espagne]]
|font altitud =
|font latitud =
|font longitud =
|font segondària localizacion =[[Aragon]], [[Pirenèus]], [[Espanha]]
|font segondària latitud = 42.654304
|font segondària longitud = 0.657849
|font confluéncia altitud =
|font confluéncia latitud =
|font confluéncia longitud =
|origina =
|origina localizacion =
|origina altitud =
|origina latitud =
|origina longitud =
|embocadura =
|embocadura localizacion =
|embocadura altitud =
|embocadura latitud =
|embocadura longitud =
|confluéncia =
|confluéncia localizacion =
|confluéncia altitud =
|confluéncia latitud =
|confluéncia longitud =
|latitud =
|longitud =
|referéncia =
|s'escampa dins =l'[[ocean Atlantic]]
|afluents riba esquèrra =[[Aiguamòg]] • [[Toish (riu)|Toish]]  •  [[Sava]]  •  [[Gimona]]  •  [[Arrats]]  •  [[Gers (riu)|Gers]]  •  [[Baïsa]] •  [[Avança]] •  [[Siron]]
|afluents riba drecha =[[Ruda]] • [[Arièja (riu)|Arièja]]  •  [[Òlt (riu)|Òlt]]  •  [[Tarn (riu)|Tarn]]  •  [[Bargalona]]  •  [[Dròt]]
|país= {{França}}, {{Espanha}}
|regions ={{Occitània}}
<small>oficialament:<div>* {{Val d'Aran}}<div>* {{Ocreg}}<div>* {{AquitàniaLemosinPeitauCharantas}}</small>
|vilas =<div>
* [[Vielha]]
* [[Sent Biat]], [[Montrejau]], [[Sent Gaudenç]], [[Murèth]], [[Tolosa]], [[Blanhac]]
* [[Los Sarrasins]] - [[Autvilar]] - [[La Magistèra]]
* [[Agen]], [[Marmanda]], [[Lo Pòrt]]
* [[la Rèula]], [[Lengon]], [[Bordèu]]
</div>
|fonts =
}}
'''Garona''' o '''Garòna''' (prononciacion dels ribeirencs levat en [[Aran]]) es un grand flume [[Occitània|occitan]] (oficialament francés e espanhòl) que raja sus 647&nbsp;km. Garona nais dins los Pirenèus espanhòls de la [[Val d'Aran]].
== Geografia ==

Sa font es situada en [[Val d'Aran]], al luòc dich ''l'Uelh deth Garona'', al [[Plan de Beret]].Lo flume se dirigís d'en primièr cap al nòrd, dintra dins l'estat francés al Pont del Rei, a [[Hòs]], recep la Pica davalada dels massís de [[Banhèras de Luishon|Luishon]]. Daissa los [[Pirenèus]] après aver asagat lo site antic de [[Sent Bertran de Comenge]], puèi recep Nesta, càmbia de direccion cap al nòrd èst dins una val larga, asaga [[Sent Gaudenç|Sent Gaudenç,]] passa los pichons Pirenèus entre [[Sent Martòri]] e [[Martras Tolosana]], recep Salat davalat de [[Sent Guironç]]. Lo flume travèrsa Murèth, recep [[Arièja (riu)|Arièja]] a [[Portèth]] per aténher [[Tolosa]] ont càmbia de direccion cap al nòrd-oèst per se getar dins l'[[Ocean Atlantic]] a sa boca comuna amb [[Dordonha (riu)|Dordonha]] ont forman l'[[Gironda (estuari)|estuari de Gironda]].

Entre [[Tolosa]] e [[Bordèu]] lo flume travèrsa [[Agen]] e recep sos principals [[afluent]]s en riba drecha, [[Tarn (departament)|Tarn]] e [[Òlt (riu)|Òlt]] eissits del sistèma idrologic del [[Massís Central]].

Lo flume es navegable de l'ocean fins a Lengon. Un canal lateral foguèt bastit al [[sègle XIX]] per jónher Lengon e Tolosa (ligason amb lo [[Canal de las Doas Mars]] de Tolosa a [[Seta]]).

Entre los Pirenèus e Tolosa lo flume es adobat per l'industria idroelectrica. Mai recentament doas [[Centrala nucleara|centralas nuclearas]] foguèron bastidas sus las ribas, a Brau e Sent Loís en [[Blaiés]] e a [[Golfuèg]].

A [[Bordèu]] lo flume es fòrça larg e jos l'influéncia de las [[marèa]]s. A marèa nauta se forma un [[mascaret]] que puja lo flume. 

=== Principalas vilas traversadas ===
* [[Vielha]]
* [[Sent Biat]], [[Montrejau]], [[Sent Gaudenç]], [[Murèth]], [[Tolosa]], [[Blanhac]]
* [[Los Sarrasins]] - [[Autvilar]] - [[La Magistèra]]
* [[Agen]], [[Marmanda]], [[Lo Pòrt]]
* [[la Rèula]], [[Lengon]], [[Bordèu]]

=== Principals afluents ===
[''toponims de tornar veire'']

En seguir lo cors del flume, s'encontran los [[afluent]]s seguents :

{|
|- valign="top"
|
* [[Pica]]
* [[Orsa (riu)|Orsa]]
* [[Nesta]]
* [[Ger]]
* [[Noua (riu)|Noua]]
* [[Salat (riu)|Salat]]
* [[Volp (flume)|Volp]]
|
* [[Arisa]]
* [[Loja]]
* [[Arièja (riu)|Arièja]]
* [[Toish (riu)|Toish]]
* [[Aussonèla]]
* [[Sava]]
* [[Gimona]]
|
* [[Èrs Mòrt]]
* [[Sèra (riu)|Sèra]]
* [[Tarn (riu)|Tarn]]
* [[Arrats]]
* [[Bargalona]]
* [[Auroa]]
* [[Seuna]]
|
* [[Gers (riu)|Gers]]
* [[Baïsa]]
* [[Òlt (riu)|Òlt]]
* [[Avanca]]
* [[Dròt]] ([[Caudròt]])
* [[Brion (riu)|Brion]], [[Grusson]], [[Bassana (riu)|Bassana]], [[Buve]], [[Lisòs]] en [[sud Gironda]].
* [[Ciron (riu)|Ciron]] ([[Barsac]]/[[Prenhac]])
* [[Ga Mòrt]]<ref>Ne diu pas s'escriure *''Gat Mòrt'', l'origina estent ''ga'', sinonim bordalés de ''gua''.</ref>
|
* [[Aiga Blanca]] ([[Leunhan]])
* [[Aiga Borda]] ([[Gradinhan]])
* [[Devesa]] e [[Peugue]] ([[Bordèu]])
* [[Jala de Blancafòrt]]
|}

==Notas e referéncias==
<references/>

[[Categoria:aiga d'Occitània]]
[[Categoria:aiga de Gironda]]
[[Categoria:aiga de Nauta Garona]]
[[Categoria:aiga de Tarn e Garona]]
[[Categoria:aiga navegabla]]
[[Categoria:Pirenèus]]