Veire la font de Francés d'Assisi

{{Infobox Persona}}
'''Francés d'Assisi'''<ref>[https://clo-occitan.com/preconizacions-del-clo/ Preconizacions del Conselh de la Lenga Occitana], 2007.</ref>, tanben '''d'Assís'''<ref>{{Article|url=https://ieo06.com/cronica-de-lagachaire-590/|periodic=Cronica de l’agachaire|títol=Sant Francés|date=4 octobre 2020|autor=Jean Yves ROYER|editor=La Provence, [[Institut d'Estudis Occitans]]}}</ref><ref>{{Obratge|títol=Tres hites, tres arts|autor=Elisa Ros Barbosa|colleccion=Era Batalha de Murèth, 1213; Era Querimònia, 1313; Era Grana Patzeria, 1513 - Tres hites importantes entara Val d'Aran|date=18-20 octobre 2013, març de 2014|editor=[[Conselh Generau d'Aran]]|luòc=[[Salardú]], Grafiques Bobalà, [[Lhèida]]|ISBN=978-84-89940-77-2}}</ref> o '''d'Assise'''{{TdF}}<ref group=nt>Conflicte entre las organizacions occitanistas: L'[[Institut d'Estudis Occitans|IEO]] e lo [[Conselh Generau d'Aran]] grafian ''Assís''; los [[Felibritge|Felibres]] grafian ''Assise'' (fòrma provençala) e lo [[Conselh de la Lenga Occitana|CLO]] utiliza lo nom ''Assisi'' (sembla qu'es lo nom italian, coma ''Diedenhofen'' (alemand) en plaça de ''Tionvila'' (occitan) [mist. ''Tiounvilo''; fr. ''Thionville'']).</ref> (en [[italian]] ''Francesco d'Assisi''), nascut '''Giovanni di Pietro Bernardone''' a [[Assís|Assisi]](Itàlia) en [[1181]] o [[1182]]<ref>Seguent las fonts citadas dins la pagina (l'an començant vèrs abril a l'epòca).</ref> e mòrt lo <time class="nowrap date-lien" datetime="1226-10-10" contenteditable="false">[[3 d'octobre]] [[1226]]</time>, es un religiós catolic, diacre e fondator de l'òrdre dels fraires minors (OFM, o ''Òrdre franciscan'') caracterizat per un engatjament dins la [[pregària]], la jòia, la [[pauretat]], l'evangelizacion e l'amor de la Creacion divina. Foguèt canonizat en [[1228]] pel [[papa]] [[Gregòri IX]] e celebrat lo [[4 d'octobre]] dins la liturgia catolica.

Francés d'Assís es considerat coma lo davancièr de dialòg interreligiós. Es per aquela rason que sa vila natala foguèt causida per [[Joan Pau II]] coma sèti de la jornada mondiala de pregària en [[1986]]. Aquela jornada foguèt seguida d'autras jornadas de [[pregària]] conegudas jol nom d'encontres d'Assís.

== Biografia ==
[[Imatge:San Francesco.jpg|thumb|Francés d'Assisi sus una fresca de [[Cimabue]] dins la [[basilica d'Assís]]]]
Ainat d'una rica familha mercadièra, en [[Ómbria]], Francés nasquèt a [[Assís]] entre lo mes de mai e setembre<ref>Aqueles meses correspondon el periòde ont lo paire èra de viatja en França pels afars, las fièras se debanant a la sason bèla.</ref> de 1181 o 1182<ref><span class="ouvrage" id="Keith_Chesterton" contenteditable="false"><span class="ouvrage" id="Gilbert_Keith_Chesterton"><span class="indicateur-langue">(<abbr class="abbr" title="Langue : anglais">en</abbr>)</span> Gilbert Keith Chesterton, <cite class="italique" lang="en">St. Francis of Assisi</cite>, Garden City,&#x200E; 1924, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&nbsp;126</span></span><span class="ouvrage" id="Keith_Chesterton" contenteditable="false"></span></ref>. Es un dels sèt enfants de Pietro Bernadone dei Moriconi, fòrça ric drapièr d'[[Assís]] e de Dòna Joanna Pica de Borlemont, femna piosa eissida de la noblesa provençala e que Pietro esposèt en 1180 après un veusatge<ref>Claude Frassen, ''La règle du tiers-ordre de la pénitence'', paris, 1680, p. 272</ref>. A sa naissença, alara que son paire èra en Provença e en Champanha per de fièras, sa maire lo faguèt batejar jol nom de ''Giovanni'' dins la catedrala d'Assís consacrada a Rufin, sant patron de la vila. De retorn de son vitge en [[França]] ont aviá fach fòrça bons afars son paire, li donèt lo nom de ''Francesco'', que gardará<ref name="Berthoud"><span class="ouvrage" id="Berthoud"><span class="ouvrage" id="Charles_Berthoud">Charles Berthoud, <cite class="italique">François d'Assise : étude historique d'après le Dr Karl Hase</cite>, Michel Lévy frères,&#x200E; 1864, 207&nbsp;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">([http://books.google.fr/books/about/Fran%C3%A7ois_d_Assise.html?hl=fr&id=RAA7AAAAcAAJ lire en ligne])</small></span></span><span class="ouvrage" id="Berthoud"></span></ref>.

=== Jovença ===
Dins los ans 1190, estudièt a l'escòla dels canonges de la glèisa San Gorgio a Assís ont aprenguèt lo latin. Destinat a trabalhar amb lo paire e benlèu a li succedir, quitèt l'escòla à 14 ans e intrèt dns la corporacion dels mercands<ref><span class="ouvrage" id="Mockler"><span class="ouvrage" id="Anthony_Mockler">Anthony Mockler, <cite class="italique">François d'Assise : Les années d'errance</cite>, Éditions L'Harmattan,&#x200E; 2009, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&nbsp;53</span></span><span class="ouvrage" id="Mockler"></span></ref>.

Francés aguèt una jovença indisciplinada. Benlèu cometèt lo pescat de carn coma o suggerís son ''Testament''<ref>''Testamentum sancti Francisci'' in ''Écrits'', <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&nbsp;204</ref>. A l'epòca de las revòltas comunalas amb lors borgeses volent accedit a la noblesa, faguèt la guèrra a la noblesa d'[[Assís]] e de [[Perosa]]. A la desfacha dels Assisiats a Ponte San Giovanni[[:en:Ponte San Giovanni|<span class="indicateur-langue" title="Équivalent de l’article « Ponte San Giovanni » dans une autre langue"></span>]], en novembre de 1202 foguèt castigat a un an de prison. Malaut pendent sa captivitat (benlèu un començament de [[tuberculòsi]]), foguèt recatat pel paire e deguèt, après son retorn a Assís, calmar son vam<ref name="Berthoud"><span class="ouvrage" id="Berthoud"><span class="ouvrage" id="Charles_Berthoud">Charles Berthoud, <cite class="italique">François d'Assise : étude historique d'après le Dr Karl Hase</cite>, Michel Lévy frères,&#x200E; 1864, 207&nbsp;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">([http://books.google.fr/books/about/Fran%C3%A7ois_d_Assise.html?hl=fr&id=RAA7AAAAcAAJ lire en ligne])</small></span></span><span class="ouvrage" id="Berthoud"></span></ref>.

Amant la gèsta dels [[Trobador|trobadors]], esitava pas cantar de cançons provençalas, e se trapa dins las estròfas de las seunas òbras lo trabalh ritmic dels poètas e musicians de [[lenga d'òc]]<ref><span class="ouvrage" id="Briffault"><span class="ouvrage" id="Robert_Briffault">Robert Briffault, <cite class="italique">Les troubadours et le sentiment romanesque</cite>, Éd. du Chêne,&#x200E; 1945, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&nbsp;142</span></span><span class="ouvrage" id="Briffault"></span></ref>.

=== Cambiament de vida ===
[[Fichièr:Orazio_Gentileschi_-_St_Francis_and_the_Angel_-_WGA08584.jpg|thumb|Francés d'Assís par Orazio Gentileschi.]]
Sa conversion, realizada per etapas, se faguèt pendent una longa malautiá que l'immobiliza una granda partida de l'an 1204 e per la gràcia<ref><span class="ouvrage" id="Le_Goff"><span class="ouvrage" id="Jacques_Le_Goff">Jacques Le Goff, <cite class="italique">Saint François d'Assise</cite>, Éditions Gallimard,&#x200E; 1999, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&nbsp;53</span></span><span class="ouvrage" id="Le_Goff"></span></ref>.

Alara qu'esperava encara d'aquerir lo reng de noblesa pels bons fachs d'armas e de venir cavalièr al biais dels ''princeps juventutis'', èra per se ligar a l'armada de Gautieri de Brienne mas un sòmi fach a [[Spolète|Spoleto]] lo fa abandonar tot esper per aquel projècte. De retorn a Assís, abandona pauc a pauc son estil de vida e sos companhs de fèsta e frequenta totjorn mai sovent las [[Capèla|capèlas]] del Val di Spoleto<ref><span class="ouvrage" id="Ishigami-Iagolnitzer"><span class="ouvrage" id="Mitchiko_Ishigami-Iagolnitzer">Mitchiko Ishigami-Iagolnitzer, <cite class="italique">Saint François d'Assise et Maître Dôgen. </cite></span></span></ref>.

En [[1205]], fa 23 ans. Alara qu'es en pregària davant lo crucific de la Capèla Sant Damian, segon la legenda<ref name="Dalarun">Jacques Dalarun, « Le dossier franciscain : François, Claire et les autres », émission ''La Marche de l'Histoire'' sur France Inter, 7 d'octobre de 2013</ref>, Francés entend una votz li demandant d'« adobar sa Glèisa en roïna »<ref>Julien Green, ''Frère François'', France Loisirs, p. 87</ref>. Realizant l'òrdre sul còp, va a la vila vesina de Foligno per i vendre de merças del comèrci del paire per poder restaurar la vièlha capèla desanada. Dona tanben fòrça argent en almòinas<ref><span class="ouvrage" id="Longpr.C3.A9"><span class="ouvrage" id=".C3.89phrem_Longpr.C3.A9">Éphrem Longpré, <cite class="italique">François d'Assise et son expérience spirituelle</cite>, Beauchesne,&#x200E; 1966, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&nbsp;21</span></span><span class="ouvrage" id="Longpr.C3.A9"></span></ref>.

Furiós de las excentricitats del filh, Pietro Bernardone exigís que s'explique e esita pas a lo citar en justícia per lo deseretar. Après lo procés al tribunal de l'evesque d'Assís, Francesco trenca la relacion amb el paire li daissant, simbolicament, los seus vestis<ref><span class="ouvrage" id="Allain"><span class="ouvrage" id="Marie_Allain">Marie Allain, <cite class="italique">Saint François d'Assise : Prêcheur pour un monde bienheureux</cite>, Fernand Lanore,&#x200E; 2010, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&nbsp;24-25</span></span><span class="ouvrage" id="Allain"></span></ref>. Francés, pren l'estatut de penitent que lo fa escapar a la justícia laïca, foguèt alara convocat per l'[[evesque]] d'Assís. Dins son audicion sus la plaça d'Assís, a la prima de [[1206]], Francés torna l'argent e los seus vestits e se trapa nud, dich a son paire e a la fola amassada: « Fin ara te nomenèt paire sus la tèrra; ara pòdi dire: Nòstre Paire que sètz als cèls, perque es a El qu'ai confiat mon tresaur e donat ma fe »

L'evesque d'Assís, l'envelopant de sa capa, cobrís sa nuditat, non per pudor, mas per significar que la Glèisa l'apara<ref name="Dalarun">Jacques Dalarun, « Le dossier franciscain : François, Claire et les autres », émission ''La Marche de l'Histoire'' sur France Inter, 7 octobre 2013</ref>. 
[[Fichièr:Giotto_-_Legend_of_St_Francis_-_-15-_-_Sermon_to_the_Birds.jpg|thumb|''Francés d'Assís presicant als aucèls ''(segon los ''Fioretti'') per  [[Giotto di Bondone|Giotto]]]]
[[Fichièr:Giotto_-_Legend_of_St_Francis_-_-19-_-_Stigmatization_of_St_Francis.jpg|thumb|''Francés d'Assís recevent los estigmatas'' per [[Giotto di Bondone|Giotto]]. (glèisa superiora de la basilica d'Assís).]]
[[Fichièr:Francisco_de_Zurbarán_057.jpg|thumb|''Sant Francés en extasi'' per [[Francisco de Zurbarán]], Alte Pinakothek, Munich.]]
[[Fichièr:Francisco_de_Zurbarán_039.jpg|thumb|''Francés d'Assís'' par Francisco de Zurbarán, musèus de las bèlas arts de Lion, França.]]
Francés va a [[Gubbio]]. Tornant a Assís vèrs l'estiu de [[1206]], mendica per obtenir de la populacion de pèiras necessàrias a tornar bastir e restaurar las capèlas de San Damiano, de San Pietro, e de la Porcioncòla. Lo 12 d'octobre de [[1208]] o lo 24 de febrièr de [[1209]])<ref><span class="ouvrage" id="Schneider"><span class="ouvrage" id="Reinhold_Schneider">Reinhold Schneider, <cite class="italique">François d'Assise</cite>, Editions Beauchesne,&#x200E; 1953, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&nbsp;32</span></span><span class="ouvrage" id="Schneider"></span></ref>, dins la capèla de la Porcioncòla (''La Porziuncola''), Francés compren fin finala lo messatge de l'Evangèli<ref><span class="citation">Dins la vòstra cencha, plaçatz ni pèça d'aur o d'argent, nimai pieçòta de coire. </span></ref> e, de convertit, ven missionari.

=== Pauretat, primièra comunautat ===
Decidiguèt alara d'« esposar Dòna Pauretat », se consacrant a la predicacion e ganhant son pan pel trabalh manual o l'almòina. càmbia son abit d'ermita per una tunica simpla. La còrda remplaça sa cencha de cuèr. Benlèu la frequentacion dels leproses data d'aquel epòca e tanben l'estabilitat que podava encontrar dins la leprosariá mejancièra. Bernart de Quintavalle, e Pèire de Catane lo rejongan fòrça lèu, fins a èsser al cap d'una pichona comunautat.

En [[1210]] lo papa [[Innocenci III]], que l'a vist en sòmi sostenent la basilica de Sant Joan de Latran, [[catedrala]] de Roma arroïnada, valida verbalament la primièra règla redigida per Francés menant la frairetat naissenta.

En [[1212]] aculhís Clara d'entre los seus e fonda amb ela l'[[Ordre des pauvres dames|Òrdre de las pauras dònas]] nomenada mai tard « sòrres Clarissas » en referéncia a lor santa patrona.

Lèu, l'òrdre franciscan tal coma l'aviá concebut Francés trespassèt son succès e s'organiza contra los vòts del fondator, tan que dins un viatge en [[Egipte]] e un encontre en setembre [[1219|de 1219]] près de [[Damieta]] amb lo sultan Al-Kamel vòl vertadièrament se convertir<ref><span class="ouvrage" id="Tolan"><span class="ouvrage" id="John_Tolan">John Tolan, <cite class="italique">Le Saint chez le Sultan : la rencontre de François ’Assise et de l'islam. </cite></span></span></ref>, Francés abdica en [[1220]] (alara que son umilitat lo fa rebutar lo quita principi del poder, utiliza per ocasion lo tèrme ''<span class="lang-la" contenteditable="false" lang="la">resignare</span>'' e non pas ''<span class="lang-la" lang="la">renuntiare</span>'', la « renonciacion » respondent a de critèris precises segon lo [[drech canonic]]<ref><span class="ouvrage" id="Boureau"><span class="ouvrage" id="Alain_Boureau">Alain Boureau et Corinne Péneau, <cite class="italique">Le deuil du pouvoir - Essais sur l'abdication</cite>, Les Belles Lettres,&#x200E; 2013 <small style="line-height:1em;">([[International Standard Book Number|ISBN]]&nbsp;<span class="nowrap">978-2251381213</span>)</small>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&nbsp;22</span></span><span class="ouvrage" id="Boureau"></span></ref>) e confia la direccion de l'òrdre a Pèire de Catane puèi a Elias d'Assís. Denega tanben lo gost naissent dels Franciscans per l'estudi e l'ensenhament, tan que refusa un jorn d'intrar dins l'ostal conventual a [[Bolonha]] quand aprend que se sonan « Ostal dels fraires » e que compren una escòla.

=== Règlas ===
En [[1221]], pendent lo capítol general, escriu la règla oficiala que vòl donar a l'òrdre. Aquel tèxte, se nomena ''Regula prima'', es jutjat tròp long e tròp flac per la practica.

De fach, lo caractèr fosc d'aquela règla, quitament se s'enriquís cada ans per un capítol, ofrissiá de decas d'organizacion dins lo contèxte de l'epòca; atal<span></span>: « Dins l'esperit del fondator, los fraires devián èsser a l'encòp de mendicants e de predicaires, viure de la pauretat absoluda sens formar de comunautats clastradas<span></span>: ideal (...) que sul còp encontrèt oposicions <ref>''Grand Larousse encyclopédique'', tome 5°, page 238, by Augé, Gillon, Hollier-Larousse, Moreau et cie, 1962</ref>». S'agissiá puslèu d'una organizacion de pura religiositat sens pas cap de constrencha institucionala.

En [[1222]], Francés va a [[Bolonha|Bolognha]] ont, respondent a la demanda de laïcs, creèt un tresen Òrdre après aquel dels fraires menors e de las sòrres pauras<span></span>: lo Tèrç Òrdre (nomenat ara « Frairetat seculara ») ont aderís entre autres la jove duquessa de Turíngia, Elisabèt d'Ongria (+ 1231).

En febrièr de [[1223]], Francés se retira dins l'[[Ermita|ermitatge]] de Fonte Colombo per contunhar la redaccion de la règla<ref><span class="ouvrage" id="Vauchez"><span class="ouvrage" id="Andr.C3.A9_Vauchez">André Vauchez, <cite class="italique">François d'Assise. </cite></span></span></ref>. Foguèt discutada al capítol de junh puèi aprovada per la bulla ''Solet annuere'' del papa [[Honori III]], d'ont son nom de ''Regula bullata''. Una legenda tenaça vól qu'auriá creat en [[1223]] la primièra [[Betlèm|grèpia  en viu]] a Greccio alara qu'aquelas scènas èran ja jogada fa de sègles per de comedians dins los mistèris de la nativitat jols pòrges de las glèisas<ref><span class="ouvrage" id="Lautman"><span class="ouvrage" id="Fran.C3.A7oise_Lautman">Françoise Lautman, <cite class="italique">Crèches et traditions de Noël</cite>, Ed. de la Réunion des Musées nationaux,&#x200E; 1986, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&nbsp;39</span></span><span class="ouvrage" id="Lautman"></span></ref>.

=== Estigmatas, fin de vida ===
En agost de 1224, Francés se retira amb unes fraires al monastèri de l'Alverne. Lo [[17 de setembre]], recebèt los estigmatas<ref>Que jamai los revelèt del seu viu</ref>. Dempuèi, es sovent malaut e en presa a des crisis d'ànsia, se refugís dins una cabana près de la capèla San Damiano, ont aviá començat son itinerari esperital e ont viu la comunautat de las sòrres pauras inaugurada per Clara d'Assís. I escriguèt son « Cantic de fraire solelh » (o « Cantic de las Creaturas », primièr tèxte en italian modèrne), celebracion de [[Dieu]] dins sa Creacion, e un dels primièrs grands poèmas italians.

Moriguèt lo 3 d'octobre de 1226, dins la capèla del Transito (que amb la capèla del Porcioncul, conservadas intactas integradas dins la basilica de Santa Maria dels Àngels dins le Val di Spoleto près del naut d'Assís). Daissa un testament ont profèssa son afeccion per la pauretat evangelica e de la Règla. A sa mòrt, l'òrdre dels Franciscans comptava de 3000 a 5000 fraires<ref name="Dalarun">Jacques Dalarun, « Le dossier franciscain : François, Claire et les autres », émission ''La Marche de l'Histoire'' France Inter, 7 d'octobre de 2013</ref>.

=== Après sa mòrt ===
Francés, de biais inabitual, foguèt lèu canonizat lo 16 de julhet de 1228 pel papa [[Gregòri IX]], alara en exili fàcia a l'emperaire [[Frederic II Hohenstaufen|Frederic II de Hohenstaufen]] qu'ensejava invasir los [[Estats Pontificaus|Estats pontificals]]<ref><span class="ouvrage" id="Sabatier"><span class="ouvrage" id="Paul_Sabatier">Paul Sabatier, <cite class="italique">Vie de S. François d'Assise</cite>, Fischbacher,&#x200E; 1894, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&nbsp;183</span></span><span class="ouvrage" id="Sabatier"></span></ref>. Es un dels sants catolics mai popular e sens dobte aquel qu'es aculhit melhor pels non catolics o non crestians.

A la seguida de la nuèch que celebrava dins una cròta a Greccio, l'usatge del [[Betelèm]] s'espandissiá dins la familha franciscana e puèi dins los fogals. Après son encontra amb lo sultan a Damieta, l'anóncia de la pregària per las campanas, puèi l'Angèlus s'espandissiá.<span class="cx-segment" data-segmentid="348"></span>

Considerant los animals coma de creacions viventas de Dieu e los auçant al reng de fraire de l'òme, venguèt lo Sant Patron dels animals e le jorn de sa fèsta lo 4 d'octobre foguèt instaurada coma Jornada mondiala dels animals pendent una convencion d'ecologistas a Florença en [[1931]]<ref><span class="indicateur-langue">(<abbr class="abbr" title="Langue : anglais">en</abbr>)</span> [https://web.archive.org/web/20130617160330/http://www.worldanimalday.org.uk/about-2/ Mission statement - World Animal Day], site oficial del World Animal Day</ref>.

Lo 29 de novembre de 1979, lo Papa [[Joan Pau II|Joan Paul II]] lo proclama patron d'aqueles que se preocupan de l'[[ecologia]]<ref>Philippe Roch e Dominique Bourg (éds.</ref> per la letra apostolica.<ref><span class="indicateur-langue">(<abbr class="abbr" title="Langue : latin">la</abbr>)</span> [http://www.vatican.va/holy_father/john_paul_ii/apost_letters/1979/documents/hf_jp-ii_apl_19791129_inter-sanctos_lt.html Letra apostolica sul site del Vatican]</ref>.

Lo papa [[Beneset XVI]] se planguèt que la figura de Francés d'Assís patissiá dels assauts de la secularizacion.

Lo 13 de març de 2013, lo cardinal argentin [[Francés I (papa)|Jorge Mario Bergoglio]] es elegit papa e pren le nom de [[Francés I (papa)|Francés]], en referéncia a Francés d'Assís segon los seus dichs contats per l'arquevesque de Nòva York Timothy Dolan<ref><span class="ouvrage">[http://www.lepoint.fr/monde/pourquoi-jorge-bergoglio-a-t-il-choisi-le-nom-de-francois-14-03-2013-1639901_24.php « <cite style="font-style: normal">Pourquoi Jorge Bergoglio a-t-il choisi le nom de "François" ?</cite> »], sur ''Le Point.fr'',&#x200E; <time class="nowrap" datetime="2013-03-14">14 mars 2013</time></span><span class="ouvrage"></span></ref>. Afirma sa volontat de veire la Glèisa tornar a sa mission primièra: èsser paura d'entre los paures seguent atal una dicha ascetica medievala « seguir nud lo Crist nud »<ref>André Vauchez, "Les Ordres mendiants et la reconquête religieuse de la société urbaine", in "Histoire du Christianisme", volume V, Desclée, 1993, p.770.</ref>.

En 2014, la tresena e darrièra version de sa biografia (après la ''Vita prima'' de  1228 e la ''secunda'' près de vint ans mai tard) redigida per [[Tommaso da Celano|Thomas de Celano]] foguèt trobada dins un fons privat<ref>Catherine Vincent, « La vie retrouvée de François d’Assise », Supplément « Culture et Idées » du ''[[Le Monde|Monde]]'', 24 janvier 2015, p. 3</ref>. Aquela insistís sus la realitat de la pauretat materiala de Francés e sus sa frairetat amb las creaturas dins lor qualitat d'enfants del meteis Paire puslèu que sonar coma un imne a la natura.

== Òbra ==
Pasmens se se presenta d'esperel coma un illetrat, Francés daissèt fòrça escrichs de genres variats. Unes demoran coma autografes, es a dire originals escrichs pel quite Francés (BLéon, LLéon). D'autras son de copias inclusidas dins de colleccions, coma lo prestigiós ''manuscrich 338'' de la Bibliotèca comunala d'Assís. D'autres, fin finala, son tirats d'escrichs divèrses ont aviá estat citats (per exemple la Règla de santa Clara).

Son òbra, que compren los Estatuts de son òrdre, de Sermons, de Cantics e des Letras, foguèt publicada a [[Anvèrs]], [[1623]], in-4.

=== Autenticitat dels escrichs ===
[[Fichièr:Wenceslas_Hollar_-_St_Francis.jpg|thumb|''Sant Francés'', gravadura de Wenceslas Hollar (sègle XVII).]]
Los estudis recents permeton de determinar los escrichs que se pòt atribuir a Francés, e perque se los pòt atribuir.

De tèxtes foguèron eliminats de las edicions recentas a causa de lor gras d'autenticitat tròp flac. Atal la celèbra Pregària per la patz, o Pregària simpla o encara [[Pregària de sant Francés]], fa pas partit de cap de colleccion manuscrita. La traça mai anciana d'aquel tèxte sonque data de 1913. La pregària foguèt estampada al revèrs d’un imatge piós representant Francés d'Assís. E sonque en 1936 foguèt atribuit a sant Francés. Son succès mondial es degut al senator american Tom Connally&nbsp;[[:en:Tom Connally|<span class="indicateur-langue" title="Équivalent de l’article « Tom Connally » dans une autre langue">(en)</span>]] que ne faguèt la lectura en [[1945]] a la tribuna de la conferéncia de San Francisco que faguèt nàisser l'[[Organizacion de las Nacions Unidas|ONU]], la vila de [[San Francisco]] aviá estat plaçada a sa creacion pels Espanhòls jol patronatge del sant.<span class="cx-segment" data-segmentid="416"></span>

Dos tèxtes son autografes (LLéon, LD-BLéon). Per d'autres, avèm un testimòni atestant que Francés n'es l’autor (CSol). A còps, coma se passava a l'Edat Mejana, Francés dictava un tèxte a un secretari, mai o mens abil. De tèxtes començon per « Escrich coma… » (JP, TestS, BBe). Aqueles son qualificats d’''opera dictata''. De tèxtes (Adm) semblan èsser de nòtas presas pendent las entrevistas. La règla (1Reg, 2Reg) es un escrich avent evoluat de [[1208]] a [[1223]], ont Francés pren de segur una granda partida, pasmens un estudi precís mòstra qu'aquel tèxte es l'òbra de la comunautat franciscana reünida en capítol.

La classificacion de l'òbra de Francés es totjorn artificiala. Los tèxtes mesclan los genres literaris, coma la Primièra Règla, de caractèr legislatiu que conten modèls d'exortacion (tipe Letras) e de pregàrias. La classificacion sovent admesa es aquela:

=== Legislacion ===
[[Fichièr:StFrancis_part.jpg|thumb|''Sant Francés'', fresca al ''Sacro Speco'' (Subiaco).]]
* Admonicions (Adm)
* Jòia Perfiècha (JP)
* Règla de 1221 o Primièra Règla (1Reg)
* Règla de 1223 o Segonda Règla (2Reg)
* Testament (Test)
* Règla pels ermitatges (RegErm)
* Exortacion a la sòrre de Sant Damian (ExhPD)
* Testament de Siena (TestS)
* Fragment de la règla de santa Clara (FVie e DVol)

=== Letras ===
* Letra als caps dels pòbles (LChe)
* Letra a tot l'Òrdre (LOrd)
* Benediccion a Fraire Bernat (BBe)
* Letra a totes los fidèls (redaccion I) (1LFid)
* Letras a totes los fidèls (redaccion II) (2LFid)
* Letra als clergs (LCle)
* Letra a las custòdias (LCus)
* Letra a Fraire Leon (LLéon)
* Letra a un ministre (LMin)
* Letra a sant Antòni (LAnt)

=== Pregàrias ===
[[Fichièr:Andrea_Della_Robbia_Bode_Berlin_2_detalje.jpg|thumb|Sant Francés recep los estigmatas (Andrea Della Robbia, [[Berlin]]).]]
[[Fichièr:San_Francesco_d'Assisi_at_Kapuzinerberg's_gate_in_Salzburg.jpg|thumb|Sant Francés en pregària, [[Salzborg]], pòrta de Kapuzinerberg.]]
* Salutacions de las vertuts (SalV)   
* Orason   
* Lausenjas per totas las oras (LH)   
* Nòstre Paire parafrasat (Pat)   
* [//fr.wikisource.org/wiki/Billet_à_frère_Léon Lausenja a Dieu] (LD)   
* Cantic de las creaturas (CSol)   
* [//fr.wikisource.org/wiki/Billet&#x20;à&#x20;frère&#x20;Léon Benediccion a fraire Leon] (BLéon)   
* Exortacion a la lausenja de Dieu (ExhLD)   
* Salutacion de las Vertuts (SalV)   
* Pregària de sant Francés passant debans una glèisa   
* Salutacion a la Verge (SalM)   
* Antifòna mariala (PsFant)   
* Pregària de sant Francés davant lo crucific de sant Damian (PCru)   
* Pregària d’intercession   
* Salmièr de sant Francés (PsF)   
Las abreviacions son aquela de l'edicion bilingüa latin francés<span></span>:

François d'Assise, Écrits, texte latin de l'édition K. Esser, introduction, traduction par T. Desbonnet, T. Matura, J-F. Godet, D. Vorreux, col. Sources chrétiennes, Paris, Cerf, 1981, {{Modèl:ISBN|978-2-204-07235-9}}.

=== Escrichs perduts ===
* De cantics compausats, paraulas e musica per las Clarissas segon Miralh de la perfeccion (SP 90) e es de segur d'aqueles tèxtes e benlèu d'autres que parla santa Clara dins son testament.

== Nòtas e referéncia ==
[[Fichièr:Francesco_-_Fioretti,_1476-1479_-_1571894_if00284200_Scan00003.jpg|thumb|''Fioretti'']]
<div class="references-small decimal" style=""><br>
<references></references>
<references group=nt/>
</div>

== Vejatz tanben ==

=== Bibliografia ===

==== De Francés d'Assís ====
* {{fr}}''Saint François d'Assise. Documents'', Escrichs de Francés e primièras biografias reunidas pels Paires Théophile Desbonnets e Damien Vorreux, OFM, Les Éditions Franciscaines, [[1968]]; 3a ed. [[2002]], 1504 p. 3a.
* {{fr}}''François d'Assise, La Joie parfaite'', tèxtes causits e presentats per Stéphane Barsacq, Ed Points-Sagesse, [[2008]] {{Modèl:3e}}.
* {{fr}}''François d'Assise. Écrits, Vies, témoignages. Édition du VIIIe centenaire'', dir. Jacques Dalarun, París : Éditions du Cerf - Éditions franciscaines, 2010, t. I, p. 61-396 3a.

==== Sus Francés d'Assís ====
* ''Fioretti'', datant de la fin del sègle XIV.
* {{fr}} André Suarès, ''Les bourdons sont en fleur'', Emile-Paul, 1917
* {{fr}}Stan Rougier, ''Saint François d'Assise ou la puissance de l'amour'', biographie, Éd. A. Michel, Paris, 2009,
* {{fr}}Omer Englebert, ''Vie de Saint François d'Assise'', biographie, Éd. A. Michel, Paris, 1946, («Les grands spirituels »), nouvelle édition revue et corrigée, 1957. Rééd. Éd. Albin Michel, Paris, 1982.
* {{fr}}André Vauchez, ''François d'Assises'', Fayard, 2009.
* {{fr}}Raoul Manselli, ''François d'Assise'', Le Cerf-Les Éditions Franciscaines, [[2004]].
* {{fr}}G. K. Chesterton, ''Saint François d'Assise'', Librairie Plon, 1925
* {{fr}}Jacques Le Goff, ''Saint François d'Assise'', Galimard, 1999 <small>([[International Standard Book Number|ISBN]]&nbsp;<span class="nowrap">978-2-07-075624-7</span>)</small>
* {{fr}}Fraire Théophile Desbonnets, ''Assise et les ermitages. Sur les pas de saint François : Guide spirituel'', Les Éditions Franciscaines, [[1994]] (<abbr class="abbr" title="Quatrième">4<sup>e</sup></abbr><abbr class="abbr" title="Quatrième"></abbr> éd.), 159 p. [guide des lieux visités par saint François à travers les témoignages d'époque]  <small>([[International Standard Book Number|ISBN]]&nbsp;<span class="nowrap">978-2-85020-046-5</span>)</small>.
* {{fr}}Christian Bobin, ''Le Très-Bas'', Folio ou Gallimard, [[1992]].
* {{fr}}Julien Green, ''Frère François'', Éditions du Seuil [[1983]]; rééd. en [[2005]] <small>([[International Standard Book Number|ISBN]]&nbsp;<span class="nowrap">978-2-02-084318-8</span>)</small>.
* {{fr}}Nikos Kazantzakis, ''Le pauvre d'Assise'', Plon, [[1957]].
* {{fr}}Abel Bonnard, ''Saint François d'Assise'', Ernest Flammarion, Paris, [[1929]]; rééd. Paris, Éditions du Trident, [[1992]] <small>([[International Standard Book Number|ISBN]]&nbsp;<span class="nowrap">978-2-87690-088-2</span>)</small>.
* {{fr}}Félix Timmermans, ''La Harpe de saint François'', Bloud et Gay, 1933.
* {{fr}}François-Émile Chavin de Malan, ''Histoire de saint François d'Assise'', [[1841]].
* {{fr}}Chiara Frugoni, ''Saint François d'Assise La vie d'un homme'', Éditions Noêsis, 1997
* {{fr}}Johannes Jœrgensen, ''Saint François d'Assise '', Tallandier, 1979
* {{fr}}Érik Sablé, ''Le livre du détachement et de la paix : petite introduction à la spiritualité de saint François d'Assise ; suivie de La vie de saint François'', 2006
* {{fr}}Marie Allain, ''Saint-François d'Assise, Prêcheur pour un monde bienheureux'', éditions Fernand Lanore, 2010
* {{fr}}Jacques Dalarun, ''Le Cantique de frère Soleil. François d'Assise réconcilié''. Alma éditeur.
* {{fr}}Pascal Frey, ''Saint François d'Assise, une pensée par jour'', Mediapaul, Paris, 2015.

=== Filmografia ===
* 1989: ''Francesco'' realizat per Liliana Cavani, amb Mickey Rourke. Film presentat al [[Festenal de Canas]].
* 1972 : ''Fratello sole, sorella luna'' realizat per Franco Zeffirelli.
* 1950 : ''Francesco, giullare di Dio'' relizat per [[Roberto Rossellini]].

=== Opera ===
* Saint François d'Assise (Livret d'Olivier Messiaen, opera comandat per Rolf Liebermann en 1975 per l’Opera de París, en 3 actes e 8 tablèus) [1975-83 > París, 28 novembre 1983]

=== Articles connèxes ===
* [[Fioretti]] de sant Francés d'Assís
* [[Franciscans]]
* [[Capucins]]
* [[Fraticelli]]

* [[Antòni de Pàdoa]]
* [[Clara d'Assís]]
* [[Elisabèt d'Ongria]]
* [[Padre Pio]]

=== Ligams extèrnes ===

{{Multibendèl|Portal biografia|Portal Edat Mejana|Portal Catolicisme|<!--Portal Ómbria|Portal monaquisme|Portal mistica|Portal espiritualitat|Portal...Escotisme/Escòtisme?|Portal scouting|-->Portal Itàlia}}

[[Categoria:Decès en 1226]]
[[Categoria:Fondator d'òrdre]]
[[Categoria:Naissença en 1180]]