Common law

Mapa dels païses amb los sistèmas juridics dins lo monde.

La common law o drech anglosaxon deriva del sistèma de drech que s'aplicava a Anglatèrra a l'Edat Mejana, a partir de la conquèsta normanda d'Anglatèrra, e foguèt utilizat per fòrça territòris jos influéncia britanica. La principala font del drech anglosaxon èra la costuma, e per quò se ditz common law. Aprèp evoluèt cap a un drech jurisprudencial.

La caracteristica principala es de se basar mai sus la jurisprudéncia que sus las leis.

Principis de basa

Lo drech anglosaxon (jurisprudencial) se mòstra pus flexible que lo drech roman (legalista). Al contrari, lo processus legislatiu se mòstra fòrt lent dins lo drech anglosaxon.

Lo sistèma de drech anglosaxon se basa, subretot, sus las analisis de las decisions judiciàrias dictadas pels tribunals o qualques tribunals superiors (aqueles que se pòt far apèl davant eles de las decisions presas pel dich tribunal) e las interpretacions d'aquelas decisions constituisson la Legislacion, per aquò las leis pòdon èsser ambigüas dins fòrça domenis, perque s’espèra que los tribunals las clarificaràn (o del biais que los tribunals ja faguèron sus de leis anterioras e similaras).

S'establís lo principi que se deu pas simplament tractar d'un biais similar los fachs diferents o emergissent dins diferentas ocasions.

Lo principi stare decisis vòl dire que los cases similars deurián èsser reglats amb de nòrmas de principis estables, amb que deurián arribar a de resultats similars.

Encara existís d'interpretacions judiciàrias que crèan de donadas juridicas nòvas, causa que en principi èra la nòrma mas que actualament es l'excepcion. Uèi es mai comun que las leis crèan de corpus completament novèls o qu'uniformizan e fixan las règles d'en primièr establidas per las decisions judiciàrias.

Cal remarcar que, d'en darrièr, lo principi de la ratio decidendi de las decisions judiciàrias de per abans dictadas obligan un tribunal (e los tribunals inferiors a aquel) a se prononciar de la meteissa mena o de forma similar. Per aquel motiu l'estudi del sistèma se basa en l'analisi detalhada de las decisions, aquò qu'indisís la nòrma juridica. Aquel estudi aboca a l'elaboracion d'un cas tipic, que se compara amb la situacion en estudi per veire s'es similar o non. Dins fòrça ocasions s'analisan divèrsas decisions que contenon lo meteis principi, vist de las divèrsas perspectivas, per n'extraire fin finala la nòrma juridica que s'aplicarà al cas estudiat.

Evolucion

Actualament, la diferéncia entre lo sistèma del drech roman e aquel del drech anglosaxon se redusís, perque se vei dins aquel segon sistèma una tendéncia a codificar las règlas juridicas, es a dire, far de nòrmas escrichas que pauc a pauc prenon la plaça dels ancians precedents judiciaris.

Ligams extèrnes (en anglés)

• The Common Law per Oliver Wendell Holmes Jr.
• The Common Law (Free eBook) por Oliver Wendell Holmes Jr., en Projècte Gutenberg .
• Examèn comparatiu de drech roman e drech anglosaxon per Peter Messitte, revista electronica del Departament d’Estat dels Estats Units d'America.
• Los sistèmas juridics del monde, Web de l'Universitat d’Ottawa.