Veire la font de Crisi d'Agadir

{{Dialècte Provençau}}

[[Fichièr:SMS Panther.gif|thumb|right|La canonièra ''Panthera'' utilizada per leis Alemands durant la crisi d'Agadir en [[1911]].]]

La '''crisi d'Agadir''' es una crisi [[diplomacia|diplomatica]] que se debanèt en [[1911]]. Es una consequéncia de la lucha [[colonialisme|coloniala]] entre [[França]] e [[Alemanha]] per lo contraròtle de [[Marròc]]. S'acabèt per un acòrdi coloniau francoalemand, globalament a l'avantatge de [[França]]. Aquela crisi fa partida d'una tiera de crisis internacionalas que menèt a la [[Premiera Guèrra Mondiala]] en [[1914]].

== Contèxte ==

En [[1906]], a l'eissida de la [[crisi de Tànger]], [[França]] aviá obtengut lo contraròtle de la [[polícia]] e dei finanças [[Marròc|marroquinas]]. Pasmens, en cambi d'aquela [[protectorat]] ''de facto'', lei Francés devián laissar leis autrei poissanças mantenir e desvolopar seis interès dins lo [[país]]. Òr, de [[1906]] a [[1911]], [[Marròc]] conoguèt una crisi intèrna grèva que permetèt una intervencion pus dirècta dei tropas francesas. Contrària au reglament de la [[crisi de Tànger]], la presa de [[Fes]] permetèt una intervencion alemanda en [[Marròc]] per protegir l'independéncia dau sultan. Per aquò, [[Guilhèm II d'Alemanha|Guilhèm II]] decidèt de mandar una [[canonièra]] a [[Agadir]], [[pòrt]] ocupat per lei Francés, per mostrar sa volontat.

== Debanament e consequéncias ==

[[Fichièr:Cameron - Colonizacion alemanda.png|thumb|right|Lo Cameron Alemand avans e après leis acòrdis de [[1911]].]]

Au contrari de la [[Crisi de Tànger|crisi de 1905-1906]], [[Alemanha]] demandèt rapidament la dubertura de negociacions amb [[França]]. Lo premier projècte consistiá a laissar [[París]] ocupar [[Marròc]] en cambi de la cession de la totalitat dau [[Còngo Francés]]. En parallèl, lei mitans [[nacionalisme|nacionalistas]] s'agitèron, de mesuras de mobilizacion parciala foguèt presas e lo [[Reiaume Unit]] placèt sa flòta en estat d'alèrta. Dins aquò, lei dos camps èran pas lèsts per una [[guèrra]]. [[França]] mancava encara d'òmes e d'equipaments mentre que l'[[economia]] alemanda foguèt menaçada per una panica borsiera. Lo president dau Conseu francés, [[Joseph Caillaux]], utilizèt sei relacions dins lei mitans [[banca]]ris per agravar aquela panica<ref>'''[[francés|(fr)]]''' Serge Berstein e Pierre Milza, ''Histoire de la France au XXe siècle'', pp. 223-227.</ref>. Ansin, lo finançament d'una guèrra alemanda còntra [[França]] èra pas assegurat.

En consequéncia, lei dos camps deguèron menar de negociacions vertadieras. Isolada, [[Alemanha]] deguèt cedir sus la question de [[Marròc]] e laissar [[França]] i establir un [[protectorat]] oficiau. En cambi, obtenguèt de concessions frontalieras en [[Cameron]]. Aquel acòrdi maucontentèt lei nacionalistas dei dos país e favorizèt mai lo raprochament entre lei país inquiets de la politica [[expansionisme|expansionista]] de [[Guilhèm II d'Alemanha|Guilhèm II]]. En [[Marròc]], lo protectorat francés foguèt establit en [[1912]]. Durèt fins a [[1960]].

== Annèxas ==

=== Liames intèrnes ===

* [[Crisi de Tànger]].

=== Bibliografia ===

* '''[[francés|(fr)]]''' Jean-Claude Allain, ''Agadir 1911 : Une crise impérialiste en Europe pour la conquête du Maroc'', Université de Paris I Panthéon-Sorbonne, 1976.
* '''[[francés|(fr)]]''' Alfred Colling, ''La Prodigieuse Histoire de la Bourse'', Société d'éditions économiques et financières, 1949.

=== Nòtas e referéncias ===
<references/>

{{DEFAULTSORT:Agadir, Crisi d'}}

[[Categoria:Premiera Guèrra Mondiala]]