Veire la font de Capital (economia)

{{1000 fondamentals}}
{{Dialècte Provençau}}

Lo '''capitau''' (var. '''cabal''', '''cabau''', '''capital''', '''chabau'''<ref>Lo Congrès permanent de la lenga occitana, ''Dicod'Òc'', recèrca « capitale », realizada lo 2 de junh de 2023, [https://web.archive.org/web/20230602140145/https://www.locongres.org/fr/applications/dicodoc-fr/dicodoc-recherche?option=com_dicodoc&view=search&Itemid=683&type=fr-oc&q=capital]</ref>) es l'ensemble dei bens e dei richessas acumuladas per un individú, una [[familha (parentala)|familha]] ò una [[companhiá]] que son susceptibles de produrre un revengut ò de bens novèus. A l'origina, l'expression designava lei bens d'un [[Comèrci|marchand]] mai sa significacion s'estendèt pauc a pauc per arribar a son sens actuau. Dempuei lo sègle XIX, lei progrès en [[sociologia]] e en [[economia]] an permés de definir d'autrei tipes de capitau coma lo [[capitau culturau]] e lo [[capitau environamentau]].

Lo concèpte de capitau es a l'origina dau [[capitalisme]], lo sistèma [[economia|economic]] actualament dominant dins lo monde.

== Etimologia ==

Durant l'[[Edat Mejana]], « capitau » es un [[adjectiu]] derivat dau [[latin]] ''caput'' que significa la « tèsta ». Pasmens, aviá tanben lo sens de « principau » qu'evolucionèt per designar lo capitau d'un marchand ò d'un [[Proprietat|proprietari]] au sens actuau dau tèrme. Aquela transformacion èra probable acabada a la [[Renaissença]].

== Definicions ==

=== Economia ===

==== Lei formas dau capitau economic ====

Lo capitau economic es un ensemble de ressorsas eterogenèas que son pas consideradas de la meteissa maniera per lei diferenteis escòlas [[economia|economicas]]. Pòu comprene :
* lo [[capitau fisic]] que designa l'ensemble dei bens fisics produchs dins lo passat e utilizats per la produccion presenta ò futura. Es descompausat en doas partidas que son lo [[capitau fix]] qu'es constituït per lei bens utilizats despuei mai d'un an ([[maquina|maquinas]], bastiments, veïculs...) e lo [[capitau circulant]] qu'es constituït per lei bens fisics transformats (produchs semifinits...) ò destruchs (consumacions intermediàrias, [[matèria premiera|matèrias premieras]]...) durant lo cicle de produccion.
* lo [[capitau tecnic]] que designa l'ensemble dei bens de produccion incorporant de progrès [[tecnica|tecnic]].
* lo [[capitau financier]] que designa l'ensemble deis actius susceptibles de rendre de revenguts ò de gasanhs ò de títols de creança (accions, obligacions...).
* lo [[capitau uman]] que designa l'ensemble deis aptituds, tant fisicas qu'intellectualas, de la man d'òbra favorablas a la produccion [[economia|economica]].
Per leis escòlas pus [[liberalisme|liberalas]], en particular l'[[escòla neoclassica]], lo capitau fisic e lo capitau uman son puslèu considerats coma de [[factors de produccion]]. En revènge, per d'autrei corrents, sovent classats a senèstra, aqueleis aptituds e sabers tecnics resultan d'un investiment qu'a un còst economic e qu'ofrís de possibilitats de revenguts en aumentant la [[productivitat]] dei trabalhaires.

==== La capitau economic dins la pensada economica ====

[[Fichièr:Karl Marx 001.jpg|thumb|right|Karl Marx.]]

[[Karl Marx]] (1818-1883) es probable lo premier filosòf qu'estudièt la natura dau capitau e son ròtle dins l'economia capitalista. Per Marx, lo procès de produccion es organizat per permetre ai capitalistas d'investir una soma (A) afin d'aquistar dei mejans de produccion (M) e una fòrça de trabalh (T) per produrre de marchandisas (M') que seràn venduts per una soma (A'), amb A' superiora a A. La diferéncia entre lei doas somas es lo profiech. Dins lo [[marxisme]], lo capitau es l'ensemble dei mejans avançats per lo capitalista durant lo cicle de produccion<ref>Jean Boncœur e Hervé Thouement, ''Histoire des idées économiques'', t. 1, Nathan, 1989, p. 201.</ref>.

Dins lo quadre de la lucha [[ideologia|ideologica]] entre lo [[comunisme]] e lo [[capitalisme]], lei partisans dau segond assaièron de trobar d'explicacions novèlas. L'aspècte mai e mai scientific de l'economic sostenguèt egalament aquel esfòrç. Una vision importanta foguèt ansin prepausat per [[Eugen von Böhm-Bawerk]] (1851-1914). Segon eu, la consumacion de bens ò de servicis remanda a la crompa de causas immediatament consumablas. Òr, lo capitau es pas dirèctament consumable. Per von Böhm-Bawerk, lo capitau es donc un [[contorn de produccion]], valent a dire un alongament dau procès de produccion necessari per assegurar son eficacitat. Aquela idèa foguèt represa per [[Friedrich Hayek]] (1899-1992) que la popularizèt en 1931 dins ''Prètz e produccion''.

=== Sociologia ===

[[File:Pierre Bourdieu (1).jpg|thumb|Pèir Bourdièu en 1996]]

A partir deis ans 1960, lei trabalhs dau sociològ bearnés [[Pèir Bordièu]] (1930-2002) an permés d'estendre lo concèpte de capitau a d'autrei domenis estructurats per de relacions de poder. Bordièu definiguèt ansin quatre formas de capitau distintas :
* lo capitau economic demòra l'ensemble dei ressorsas economicas d'un individú, valent a dire sei revenguts e son patrimòni.
* lo capitau culturau mesura l'ensemble dei ressorsas culturalas d'un individú. Pòu prendre tres formas diferentas. La premiera es lo capitau incorporat per l'individú, es a dire sei sabers e sei competéncias. Puei, vènon lei formas objectivada (possession d'objèctes culturaus) e institucionalizada (títols escolars e academics).
* lo capitau sociau mesura l'ensemble dei ressorsas liadas a la possession d'un ret duradís de relacions de conoissenças e d'interconoissenças<ref>Pierre Bourdieu, « Le capital social », ''Actes de la recherche en sciences sociales'', n° 31, 1980, p. 2.</ref><ref>Lo sociològ estatsunidenc [[Robert Putnam]] introduguèt la nocion de capitau sociau d'un biais independent e quasi simultanèu ais Estats Units.</ref>.
* lo capitau simbolic designa tota forma de capitau economic, culturau ò sociau susceptible de donar a un individú una reconoissença particulara au sen de la societat.
La generalizacion dau concèpte de capitau per Bordièu es estada l'objècte de criticas en causa de sa natura en partida [[Metafòra|metaforica]]. D'efiech, lei ressorsas socialas coma lei títols academics, leis òbras d'art e lei competéncias personalas son pas dirèctament transmissiblas ai descendents d'un individú<ref>Bernard Lahire, L'Homme pluriel, Nathan, 1998.</ref>. Pasmens, se lei procès de transmission son pus complèxs qu'aquelei liats ai capitaus economics e que de pèrdas son possiblas<ref>Per exemple, lo partiment d'una òbra d'art es normalament pas possible entre mai d'un enfant.</ref>, i a ben de mecanismes de transmission dei capitaus non economics entre lei generacions coma l'indica l'existéncia de « dinastias » d'artistas, de scientifics ò d'òmes politics.

=== Ecologia e proteccion de l'environament ===

{{article principal|Capitau naturau}}

Lo [[capitau naturau]] es un concèpte recent que dèu permetre d'estimar la valor d'un [[ecosistèma]] dins lo quadre de politicas de proteccion de l'environament ò de [[desvolopament sostenable]]. Es vist coma una mesura dei capacitats de produccion de [[servici naturau|servicis naturaus]] (produccion d'[[dioxigèn|oxigèn]], filtracion de l'[[aiga]], prevencion de l'[[erosion]], etc.) per lei ressorsas naturalas e leis organismes vivents d'un ecosistèma donat. L'idèa es de tenir còmpte de foncions dau vivent que son pas presas en còmpte dins la vision pus tradicionala de « ressorsas naturalas » d'una region donada<ref>Aquela vision s'interèssa mai que mai ai matièras premieras susceptiblas de permetre lo foncionament de l'[[economia]] umana, ais aisses de comunicacion, ai fònts d'[[energia]], etc. Lo rèsta es vist coma passiu d'un ponch de vista purament economic.</ref>.

=== Autrei definicions ===

De concèptes de « capitau » existisson dins d'autrei domenis. En [[geografia]], lo [[capitau infrastructurau]] es l'ensemble deis [[infrastructura|infrastructuras]] dirèctament ò indirèctament necessàrias a l'[[economia]] dins una region donada. En [[engenhariá]], lo [[capitau intellectuau]] es l'ensemble dei [[conoissença|conoissenças]] e deis [[informacion|informacions]] tengudas per una organizacion<ref>Ahmed Bounfour, ''Le Management des ressources immatériels, maîtriser les nouveaux leviers de l'avantage compétitif'', Dunod, 1998.</ref>. Se parla de còps de [[capitau cognitiu]] per generalizar lo concèpte a l'[[economia dau saber]], valent a dire l'ensemble dei mercats fondats sus la marchandizacion dei [[conoissença|conoissenças]]<ref>Ahmed Bounfour (dir.), ''Capital immatériel, connaissance et performance'', L'Harmattan, 2006.</ref>.

Per extension, d'economistas e d'[[istòria|istorians]] an cercat de definir lei formas de capitaus dins lei societats precapitalistas<ref>Jean-Pierre Delas, ''Économie contemporaine : faits, concepts, théories'', Ellipses, 2008, p. 14.</ref>. Aquò permetèt d'identificar d'activitats geridas d'una maniera racionala per obtenir un profiech quasi segur, compres dins de societats fòrça alunchats dei concepcions capitalistas. Per exemple, èra lo cas de la [[viticultura]] de la [[Grècia antica|Grècia Antica]]<ref>Alain Bresson, ''L'Économie de la Grèce des cités, tome I : les structures et la production'', Armand Colin, 2007, p. 130.</ref><ref>Jean-Pierre Brun, ''Le Vin et l'Huile dans la Méditerranée antique : viticulture, oléiculture et procédés de fabrication'', Errance, coll. « Collection des Hespérides », 2003, pp. 42-44.</ref>.

== Annèxas ==

=== Liames intèrnes ===
<div style="-moz-column-count:4; column-count:4;">
* [[Borsa]].
* [[Capitalisme]].
* [[Capitau culturau]].
* [[Capitau economic]].
* [[Capitau environamentau]].
* [[Capitau simbolic]].
* [[Capitau sociau]].
* [[Factors de produccion]].
* [[Investiment]].
* [[Moneda]].
* [[Patrimòni]].
* [[Proprietat]].
</div>

=== Bibliografia ===
<div style="-moz-column-count:2; column-count:2;">
* Eugen von Böhm-Bawerk, ''Histoire critique des théories de l'intérêt du capital'', V. Giard & E. Brière, coll. « Bibliothèque internationale d'économie politique », 1903.
* F. Boldizzoni, ''Means and ends: The idea of capital in the West, 1500–1970'', Palgrave Macmillan, 2008.
* Jean Boncœur e Hervé Thouement, ''Histoire des idées économiques'', Nathan, 1989.
* Pierre Bourdieu, « Le capital social », Actes de la recherche en sciences sociales, n° 31, 1980.
* K. H. Hennings, « Capital as a factor of production », ''The New Palgrave: A Dictionary of Economics'', vol. 1, 1987, pp. 327-333.
* Karl Marx, ''Lo Capitau'', Verlag von Otto Meisner, 1867.
* K. Pistor, ''Code of Capital: How the Law Creates Wealth and Inequality'', Princeton University, 2006.
</div>

=== Nòtas e referéncias ===
<div style="-moz-column-count:2; column-count:2;">
<references/>
</div>

[[Categoria:Economia]]