Veire la font de Cap d'Estat

{{Dialècte Lengadocian}}

'''Cap d'Estat''' es un tèrme generic per designar una persona fisica, a vegadas morala, que representa simbolicament la continuitat e la legitimitat de l'[[Estat]].<ref>{{Ref-libre |nom=Fouad |cognòm=Sabry |títol=Head of State: Understanding the Role and Influence of National Leaders |url=https://www.google.com/books/edition/Head_of_State/GnEjEQAAQBAJ?hl=oc |data=setembre de 2024 |editor=One Billion Knowledgeable}}</ref><ref>{{Ref-libre |títol=Nocions bàsiques de Dret Internacional Públic per a les diplomatures de Ciències Empresarials i de Gestió i Administració Pública |url=https://www.google.com/books/edition/Nocions_b%C3%A0siques_de_Dret_Internacional/mGBNTbCwuAEC?hl=oc |editor=Edicions de l'Universitat Barcelona |data=2005-10-25 |isbn=978-84-475-2974-2 |lenga=ca |nom=Victòria |cognom=Abellán Honrubia |nom2=Francesc Xavier |cognòm2= Pons Ràfols|nom3=Jaume |cognòm3=Saura Estapà}}</ref> Sas foncions [[tradicion]]alas son: representacion exteriora, prolongacion de las [[lei|leis]], nominacion a las nautas foncions publicas. Segon lo [[país]], pòt èsser lo pus eminent deteneire del [[poder executiu]] efectiu, o al contrari personificar lo poder suprèm exercit en son nom per d'autras personalitats [[politica]]s.

Lo Cap de l’Estat es una persona fisica qu'es al cap d’un Estat; representa simbolicament lo País e exercís un nombre precís d’atribucions. Aquela definicion permet de metre en evidéncia los tres fondaments d'aquela foncion :
- lo plaçament, resulta de l’expression « al cap del País ». Vòl dire que lo Cap de l’Estat es una persona particulara plaçada en dessús dels autres [[ciutadanatge|ciutadans]] e/o compausantas de la populacion de son país,
- lo Cap de l’Estat complís un Ròtle qu'es predefinit per la foncion ocupada. Balha son aparéncia fisica (encarna) per representar lo País,
- lo tèrme d’Activitats met en evidéncia que lo Cap de l’Estat dispausa d’un nombre precís d’atribucions que ne fan un actor de la vida collectiva.

== Modèls constitucionals ==
Cada país a son pròpri [[Poder executiu|sistèma executiu]]; esquematicament, existisson quatre categorias principalas :
* lo [[sistèma presidencial]], dins aquel lo cap d'Estat es tanben lo [[cap de govèrn]] e exercís activament lo poder executiu
* lo [[sistèma semipresidencial]] que lo cap d'Estat parteja l'exercici del poder executiu amb lo [[cap de govèrn]]
* lo [[sistèma parlamentari]] ont lo cap d'Estat possedís en teoria lo poder executiu mas l'exercici d'aquel poder se delega a un [[Cap de govèrn]]
* lo sistèma amb un cap d'Estat que deten pas lo poder executiu que lo cap d'Estat jòga un ròtle simbolic al nom de l'[[Estat]].

Pasmens, çaquelá existís categorias, a vegadas a es dificil de causir a quina categoria qualques caps d'Estat apartenon. Per exemple, los cambiaments dins la [[constitucion]] de [[Liechtenstein]] en 2003, balhan al cap d'Estat, lo prince, de poders constitucionals novèls inclusent lo drech de [[vèto]] sus la legislacion e lo poder, en teoria, de dissòlvre lo conselh dels ministres. Se'n poiriá alara conclure que l'enforcament del poder del prince faguèt dintrar lo Liechtenstein dins un regim semipresidencial. Atal, lo poder balhat a l'origina al president grèc per la constitucion de la [[Grècia]] de 1974 la raprochèt del modèl semipresidencial francés. E mai, lo poder, teoric, del [[monarca]] britanic de dissòlvre son govèrn quand vòl suggerís que lo [[Reialme Unit]] siá dins un regim semipresidencial. En realitat, la categoria que cada cap d'Estat i aparten s'evalua per la practica e pas per la teoria. Dins la practica, pas un monarca britanic forcèt un govèrn a tombar dempuèi lo cemçament del sègle XIX, alara qu'en realitat Grècia, abans que los poders del presidents sián redusits atal en 1986, foguèt regida coma un regim parlamentari. Tant que lo prince de Liechtenstein exercirà los poders teorics que possedís uèi, lo principat demorarà categorizat coma regim parlamentari.

=== Monarquia ===
Dins qualques païses, lo '''cap d'Estat''' es un [[monarca]] ereditari. Dins gaireben totas las monarquias liberalas modèrnas, exercís mai una autoritat [[morala]] que [[politica]], e mai la [[Constitucion]] li balhe de grands poders.


Pòt èsser [[rei]](na), prince sobeiran ([[Mónegue]], [[Liechtenstein]]), grand duc ([[Luxemborg (estat)|Luxemborg]]), emir (païses del [[golf Persic]])...

Lo [[Papa]] es lo cap d'Estat de la [[Santa Ses]] e agís amb aquel títol coma un monarca elegit per un collègi electoral de cardinals.

=== Regim presidencial ===

Lo [[president de la Republica]] es pas d'esperel sobeiran, es garant de la [[sobeiranetat]] del [[pòble]].
* garant de las [[Institucion|institucions]], e mai de l'unitat nacionala; dins aquel cas sens real poder politic.
* e / o dotat del [[poder executiu]], e mai legislatiu e judiciari.

En [[França]], dins la [[Constitucion de 1958|Constitucion de la Va Republica]], lo cap de l'Estat es al meteis temps dotat del [[poder executiu]], e garant de las [[Institucion]]s.
En [[Itàlia]] lo president de la Republica es garant de las institucions, mas lo primièr ministre dispausa del poder executiu.

=== Regim semipresidencial ===

Lo regim semipresidencial combina las caracteristicas dels regims presidencials e parlamentaris, subretot pel fach que lo govèrn dega respondre al meteis temps al president e a la legislatura. La [[Constitucion de 1958|constitucion de la Va republica francesa]] prevei un [[Primièr ministre de França|primièr ministre]] que lo nomena lo president mas que deu pasmens èsser capable d'obtenir la confisança de l'[[Assemblada Nacionala (França)|Assemblada Nacionala]]. Dins aquel tipe de regim, es possible que lo president siá d'un [[partit politic]] e l'oposicion encargada de la legislatura. Dins aquel cas, lo president deu causir un primièr ministre dins l'oposicion, aquò se nomena la ''[[Coabitacion (politica)|coabitacion]]''. Mas en França, amb l'inversion del calendièr electoral (eleccion legislativa seguent just aprèp l'eleccion presidenciala) la probabilitat de coabitacion s'alunhèt.

=== Regim parlamentari ===
Lo cap d'Estat possedís de poders executius teorics mas, en practica, l'exercici del poder executiu s'entorna al cap de [[govèrn]].

=== Cap d'Estat non executiu ===

Aqueles darrièrs lo cap d'Estat es completament escartat del poder executiu : possedís pas, e mai de manièra teorica, tal poder executiu que siá e mai un ròtle dins lo govèrn.

Dins aquela categoria, de variantas en tèrmes de poder e de foncions pòdon existir. Lo rei de Suècia, dempuèi lo passatge de la constitucion modèrna suedesa al mitan de las annadas 1970, a perdut sas foncions de cap d'Estat de regim parlamentari mas recep totjorn en conferéncia mensuala lo conselh dels ministres al Palais Reial. Al contrari, l'unic contacte qu'a lo president d'Irlanda amb lo govèrn de son país se fa per mejan d'una conferéncia formala donada pel [[Taoiseach]] (primièr ministre) al president. Pasmens, a pas accès a la documentacion e totes los accèsses als ministres passan per lo burèl del primièr ministre.

Exemples dins aquela categoria :
* Lo president d'[[Índia]]
* Lo president d'[[Irlanda (estat)|Irlanda]]
* Lo rei de [[Suècia]] (dempuèi 1975)
* Lo president d'[[Alemanha]]
* l'emperaire de [[Japon]] (dempuèi 1947).
* Lo [[governador general de Canadà]]

== Eleccion del president ==
Dins la fòrça granda majoritat dels [[país|païses]] del [[mond]], lo cap d'Estat es un [[President de la Republica]] [[Eleccion|elegit]] per una durada fixa (pòt èsser reelegit). Dos tipes d'[[eleccion]]s son retenguts dins aquel cas :
* l'[[eleccion]] al [[sufragi dirècte]]: son totes los electors qu'elegisson, en un o dos torns, lo cap de l'Estat. Es lo cas en [[França]], [[Portugal]] o [[Russia]].
* l'[[eleccion]] al sufragi indirècte: son los parlamentaris ([[deputat]]s e / o [[Senat|senators]]) qu'elegisson, sovent a la majoritat qualificada (2/3 o 3/5) lo cap de l'Estat. Es lo cas d'[[Itàlia]], d'[[Alemanha]] o de l'[[Africa del Sud]].

Se nòta que los [[Estats Units d'America]] an causit un mòde d'eleccion particular. L'ensemble dels electors elegisson de [[Collègi electoral|grands electors]] dins cada Estat, en nombre egal a aquel del parlamentaris. Aqueles grands electors se reünisson apuèi per elegir lo president dels Estats Units d'America.

En [[Soïssa]] lo president es elegit al sufragi indirècte per l'Assemblada Federala demest los membres de l'executiu (lo Conselh Federal) per un mandat d'un an. Pasmens i a pas vertadièrament un cap d'estat perque es lo pòble qu'es sobeiran.

Los mandats presidencials pus corrents son de cinc ans ([[cinquenat]]) e sèt ans (setenat).

== Ròtles del cap d’Estat ==
En foncion de sa categoria constitucionala un cap d'Estat pòt aver un o mai dels ròtles seguents :
* Ròtle simbolic
* Cap de la diplomacia
* Ròtle executiu
* Ròtle legislatiu
* Dissolucion del govèrn
* Cap de las armadas

=== Ròtle simbolic ===

Dins fòrça païses, de retraches oficials dels caps d'Estat se pòdon trobar dins los burèls del govèrn, las corts de justícia, los aeropòrts, las bibliotècas e autres bastiments publics. L'idèa, a vegadas regulada per la lei, es d'utilizar aqueles retraches per que lo public prenga consciéncia de sa connexion amb lo govèrn. Aquela practica ven dels temps [[Edat Mejana|medievals]].

A vegada, aquela practica es excessiva e lo cap d'Estat comença de pensar qu'es l'unic simbòl de la nacion. Un [[culte de la personalitat]] li ven e l'imatge del cap d'Estat ven l'unica representacion visuala del país, suspassant fins als autres simbòls coma la [[bandièra]], la [[constitucion]], l'[[imne nacional]], etc.

Dins d'autres cases, subretot pels monarcas, las pèças de moneda, los timbres, los bilhets de banca pòdon èsser tirats amb la figura del cap d'Estat.

En general, lo ròtle del cap d'Estat es un ròtle ceremonial. Atal, dins los afars diplomatics, lo cap d'Estat es sovent lo primièr a saludar un visitor estrangièr important. Pòt tanben assumir lo ròtle d'òste pendent la visita de personas importantas.

Dins son país, lo cap d'Estat deu onorar de sa preséncia divèrs eveniments, coma las competicions esportivas, exposicions, defilats militars, funeralhas, e visitar de regions de son país, entrepresas, espitals. Pòt tanben inaugurar de bastiments, pausar la primièra pèira dels grands projèctes, etc.

=== Cap de la diplomacia ===
Lo cap d'Estat acredita los [[ambaissador]]s de son país pel mandadís de [[letra de crèdit|letras de crèdit]] a d'autres caps d'Estat. Sens aquela acreditacion, un ambaissador pòt pas complir aquel ròtle e recep l'estatut diplomatic pus elevat. Pasmens, existís de disposicions dins lo [[Drech internacional public|drech internacional]] permetent al govèrn de far executar las meteissas foncions diplomaticas, o al mens una partida d'aquelas foncions, coma l'acreditacion amb un ròtle inferior.

Lo cap d'Estat recep las letras de crèdit enviadas per d'autres caps d'Estat acreditant los ambaissadors o autres diplomatas dins lo país.

Los [[reialmes del Commonwealth]], Estats independents, an per cap d'Estat la meteissa persona, la reina [[Elisabeta II del Reialme Unit|Elisabeta II]], çaquelà sas foncions sián diferenciadas segon L'Estat<ref>Es a dire, per exemple, qu'Austràlia a per cap d'Estat la [[Monarquia en Austràlia|reina d'Austràlia]], e pas la [[Monarquia britanica|reina del Reialme Unit]], malgrat que siá la meteissa persona. Encara, Elisabeth II es cap d'Estat de las [[Illas Salamon]] coma [[Monarquia de las Illas Salamon|reina de las Illas Salamon]], e pas coma reina del Reialme Unit, etc.</ref>. Per evitar que la reina aja d'acreditar ambaissadors près d'esperela (e doncas enviar de letras a ela meteissa), lo principal representant diplomatic d'un reialme del Commonwealth près d'un autre obten lo titre de « [[Naut comissari]] », e pas d'ambaissador. S'acredita per un cap de govèrn prèp d'un autre, e pas pel cap de l'Estat.

Lo cap d'Estat signa los [[Tractats (drech)|tractats]] internacionals al nom de l'Estat, o los fa signar en son nom per ministres (membre del govèrn o diplomata). La ratificacion seguenta depend abitualament de la legislatura.

=== Ròtle executiu ===

Dins la granda majoritat dels païses, que sián republicas o monarquias, lo [[poder executiu]] es aquel del cap d'Estat.

Dins los regims presidencials, lo cap d'Estat deten lo poder executiu. 

Dins los regims parlamentaris, l'executiu teoricament s'exercís pel cap d'Estat mas, en practica, s'exercís ''sul conselh'' del primièr ministre. [[Austràlia]], [[Àustria]], [[Canadà]], [[Danemarc]], [[França]], [[Itàlia]] e lo [[Reialme Unit]] son d'exemples de païses ont lo cap d'Estat deten lo poder executiu. [[Chequia]], [[Irlanda (estat)|Irlanda]] e [[Suècia]] fan partida dels païses ont lo primièr ministre es encargat de l'executiu.

=== Ròtle legislatiu ===

Dins qualques païses, lo cap d'Estat deten una partida del [[poder legislatiu]].

La majoritat dels païses demanda que tot projècte de lei votat per la o las assembladas legislativa(s) siá signat pel cap d'Estat per se transformar en lei. Dins qualques païses, coma lo [[Reialme Unit]], [[Irlanda (estat)|Irlanda]] o [[Belgica]], lo cap d'Estat en fach se considèra coma fasent partida del parlament. Dins los regims presidencials, lo cap d'Estat a sovent lo poder de pausar son [[vèto]] sus una lei. Dins gaireben totes los regims parlamentaris, al contrari, lo cap d'Estat pòt refusar de signar un projècte de lei. Lo fach de signar un projècte de lei per que vengan una lei es nomenat [[prolongacion]]. Qualques Estats del [[Commonwealth]] nomenan aquela procedura ''[[sancion reiala]]''.

Per exemple, l'article 1 de la seccion de la [[Constitucion dels Estats Units]] d'America enóncia que cada projècte de lei deu èsser votat per la Cambra dels Representants dels Estats Units e deu, avant de venir una lei, èsser presentat al president.

Dins qualques regims parlamentaris, lo cap d'Estat garda qualques poders, en rapòrt amb los projèctes de lei. Pòdon :
* apausar lor vèto fins que la cambra legislativa aja revisat e aprovat un còp de mai
* suspendre un projècte de lei, de manièra temporària o definitiva. Aquela possibilitat existís en general dins los Estats de prerogativa reiala
* demandar qu'una lei siá verificada per l'Assemblada Constitucionala per verificar sa conformitat a la constitucion
* prepausar una lei al [[referendum]]

Lo cap d'Estat es tanben, dins la granda majoritat dels cases, lo detentor del poder executiu. Pòt alara contrarotlar politicament l'execucion d'una lei e, en consequéncia, far qu'una lei siá pas aplicada pendent d'annadas e mai jamai.

=== Dissolucion de la legislatura ===
Un cap d’Estat a sovent lo poder de dissòlvre la legislatura.

Dins gaireben totes los [[regim parlamentari|regims parlamentaris]], la dissolucion se fa sul conselh del primièr ministre. Dins qualques autres regims parlamentaris, e dins qualques regims presidencials, lo cap d'Estat o pòt far d'esperel.

Pasmens qualques [[Estat]]s, an de parlaments elegits per una durada fixa e pas cap d'eleccion anticipada se pòt far. Es per exemple lo cas dels [[USA|Estats Units d'America]]. Dins d'autres Estats, lo parlament s'elegís per una durada determinada mas se pòt dissòlvre pel cap d'Estat dins de circonstàncias precisas. Quand un primièr ministre a perdut la confisança del parlament, qualques Estats refusan una dissolucion del parlament obligant lo primièr ministre a demissionar.

=== Cap de las armadas ===
{{Article detalhat|Comandant en cap}}
Un cap d'Estat es generalament, d'un biais onorific o vertadièrament, lo cap de las [[armada|fòrças armadas]] de l'[[Estat]]. Es alara la pus nauta plaça dins la cadena del comandament de l'[[armada]].

Dins las [[dictatura]]s [[militar]]as, o dins los [[govèrn]]s arribats al poder a causa d'un un [[còp d'Estat]], aquela posicion es evidenta, perque tota l'autoritat dins aqueles govèrns deriva de l'utilizacion de las fòrças militaras.

Dins los regims [[revolucion]]aris, lo cap d'Estat, e sovent sos ministres, apareis frequentament en unifòrme militar, es fòrça pus escàs dins las [[democracia]]s maduras, quitament en temps de [[guèrra]].

=== Autres ròtles ===
Dins qualques cases, lo cap d'Estat pòt :
* acordar sa [[gràcia (drech)|gràcia]]
* autrejar divèrs onors

== Fonts ==
* {{fr}} Jean-Michel Oudjani, ''Le Chef de l'État''.

== Vejatz tanben ==
=== Ligams intèrnes ===

* [[Eleccion presidenciala]].
* [[Estat]].
* [[Govèrn]].
* [[Institucion]].

== Nòtas e referéncias ==
<references />

[[Categoria:Politica]]
[[Categoria:Cap d'Estat|*]]