Veire la font de Canton de Fronçac

{{Dialècte Gascon}}
{{Infobox Canton de França
|carta=oc
|nom=Canton de Fronçac
|imatge = Map canton code 33 24.svg  
| reg= {{Aquitània}}
| dept={{Gironda}}
| arrt= [[Arrondiment de Liborna]] 
|vila= [[Fronçac (Gironda)|Fronçac]]
|nbcom= 18
|canton=3324
|km²= 134.68
|cons= Michel Frouin
|datas= [[2008]]-[[2015]]
|}}

Lo '''canton de Fronçac''' es una anciana division administrativa de [[Guiana]], en [[Bordalés]], situada dins l'[[arrondiment de Liborna]], lo [[departaments franceses|departament]] de [[Gironda (departament)|Gironda]] e la [[regions francesas|region]] d'[[Aquitània (region)|Aquitània]], adara de [[Novèla Aquitània]]. 2 comunas, [[Périssac]] e [[Saint-Genès-de-Fronsac]], son dempuèi [[2015]] dens lo canton deu Nòrd-Gironda (burèu centralizator [[Sent Andreus de Cubzac]]), las autas 16 comunas son dens lo canton deu Libornés-Fronçadés (burèu centralizator [[Liborna]]). La lenga autoctòna es, d'una part, l'occitan [[gascon]], dens sa varianta [[Bordalés (parlar)|bordalesa]] e, d'auta part, lo [[País Gavai|gavai]] <ref name = torbr> https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k5725104s/f138.item , p. 570-573</ref>.</br>
'''Totas las comunas son de la [[Comunautat de comunas deu Fronçadés]]'''.

==Composicion==
{|class= "wikitable"
!Nom
!Width="135"|Còdi </br>INSEE
!Parlar en 1875
!Superficia 
(<small>km²</small>)
!Populacion 
!Densitat 
(<small>ab/km²</small>)
!Canton 2015
|-
|[[Ascas]]
|33016
|gascon, parlar « cubzagués » e fronçadés occidentau
|6,28
| {{popfr33|016}} ({{popfr33|0}})
|  {{formatnum:{{#expr:({{popfr33|016}}/6.28) round 2}}}}
| deu Libornés-Fronçadés
|-
|[[Cadilhac de Fronçadés]]
|33082
|gascon, parlar « cubzagués » e fronçadés occidentau
|3,81
| {{popfr33|082}} ({{popfr33|0}})
| {{formatnum:{{#expr:({{popfr33|082}}/3.81) round 2}}}}
| deu Libornés-Fronçadés
|-
|[[Fronçac (Gironda)|Fronçac]]
|33174
|gascon, parlar libornés
|15,29
| {{popfr33|174}} ({{popfr33|0}})
| {{formatnum:{{#expr:({{popfr33|174}}/15.29) round 2}}}}
| deu Libornés-Fronçadés
|-
|[[Galgon]]
|33179
|gavai en granda majoritat
|15,18
| {{popfr33|179}} ({{popfr33|0}})
| {{formatnum:{{#expr:({{popfr33|179}}/15.18) round 2}}}}
| deu Libornés-Fronçadés
|-
|[[La Landa de Fronsac|La Landa de Fronçac]]
|33219
| gascon, parlar « cubzagués » e fronçadés occidentau
|8,53
| {{popfr33|219}} ({{popfr33|0}})
| {{formatnum:{{#expr:({{popfr33|219}}/8.53) round 2}}}}
|  deu Libornés-Fronçadés
|-
|[[Lugon e l'Isla dòu Carnèir|Lugon e l'Isla deu Carnèir]]
|33259
|gascon
|10,94
| {{popfr33|259}} ({{popfr33|0}})
| {{formatnum:{{#expr:({{popfr33|259}}/10.94) round 2}}}}
| deu Libornés-Fronçadés
|-
|[[Molhac (Gironda)|Molhac]]
|33295
|gascon, parlar « cubzagués » e fronçadés occidentau, meitadèirs e vailets gavais
|1,87
| {{popfr33|295}} ({{popfr33|0}})
| {{formatnum:{{#expr:({{popfr33|295}}/1.87) round 2}}}}
| deu Libornés-Fronçadés
|-
|[[Périssac]]
|33317
|gavai
|12,16
| {{popfr33|317}} ({{popfr33|0}})
| {{formatnum:{{#expr:({{popfr33|317}}/12.16) round 2}}}}
| deu Nòrd-Gironda
|-
|[[La Ribèra (Gironda)|La Ribèira]]
|33356
|gascon, parlar libornés
|3,22
| {{popfr33|356}} ({{popfr33|0}})
| {{formatnum:{{#expr:({{popfr33|356}}/3.22) round 2}}}}
| deu Libornés-Fronçadés
|-
|[[Salhans (Gironda)|Selhans]]
|33364
|gascon, parlar libornés
|6,22
| {{popfr33|364}} ({{popfr33|0}})
| {{formatnum:{{#expr:({{popfr33|364}}/6.22) round 2}}}}
| deu Libornés-Fronçadés
|-
|[[Sent Anhan]]
|33365
|gascon, parlar libornés
|2,75
| {{popfr33|365}} ({{popfr33|0}})
| {{formatnum:{{#expr:({{popfr33|365}}/2.75) round 2}}}}
| deu Libornés-Fronçadés
|-
|[[Saint-Genès-de-Fronsac]]
|33407
|gavai
|6,96
| {{popfr33|407}} ({{popfr33|0}})
| {{formatnum:{{#expr:({{popfr33|407}}/6.96) round 2}}}}
| deu Nòrd-Gironda
|-
|[[Sent German de la Ribèra|Sent German de la Ribèira]]
|33414
|gascon
|4,28
| {{popfr33|414}} ({{popfr33|0}})
| {{formatnum:{{#expr:({{popfr33|414}}/4.28) round 2}}}}
| deu Libornés-Fronçadés
|-
|[[Sent Miquèu de Fronsac]]
|33451
|gascon, parlar libornés
|5,49
| {{popfr33|451}} ({{popfr33|0}})
| {{formatnum:{{#expr:({{popfr33|451}}/5.49) round 2}}}}
| deu Libornés-Fronçadés
|-
|[[Sent Roman (Fronsadés)|Sent Roman]]
|33470
|gascon, parlar « cubzagués » e fronçadés occidentau
|7,82
| {{popfr33|470}} ({{popfr33|0}})
| {{formatnum:{{#expr:({{popfr33|470}}/7.82) round 2}}}}
| deu Libornés-Fronçadés
|-
|[[Tarnés (Gironda)|Tarnés]]
|33524
|gascon, parlar « cubzagués » e fronçadés occidentau
|1,45
| {{popfr33|524}} ({{popfr33|0}})
| {{formatnum:{{#expr:({{popfr33|524}}/1.45) round 2}}}}
| deu Libornés-Fronçadés
|-
|[[Vairac (Gironda)|Vairac]]
|33542
| granda majoritat gascona, parlar « cubzagués » e fronçadés occidentau
|8,59
| {{popfr33|542}} ({{popfr33|0}})
| {{formatnum:{{#expr:({{popfr33|542}}/8.59) round 2}}}}
| deu Libornés-Fronçadés
|-
|[[Vilagoja]]
|33548
|gascon, parlar libornés
|13,84
| {{popfr33|548}} ({{popfr33|0}})
| {{formatnum:{{#expr:({{popfr33|548}}/13.84) round 2}}}}
| deu Libornés-Fronçadés
|-
|}

==Istòria==
En 1790, creèren dus cantons, lo de Fronçac e lo de Galgon. En 1801, suprimiren lo canton de Galgon <ref>http://cassini.ehess.fr/fr/html/fiche.php?select_resultat=15005</ref>. A la refòrma cantonala de 2014, aplicada a las eleccions de 2015, suprimiren lo canton de Fronçac.

==Lenga==
Segon l'enquèsta de [[Carles de Tortolon|Tortolon]] e [[Octavian Bringuièr|Bringuièr]] (1873-1875), lo gavai èra parlat au nòrd dens tres comunas e dens quauques vilatges a l'entorn, shens comptar una penetracion de vailets e meitadèirs<ref name = torbr/>.</br>
Lo gascon es de tipe [[Bordalés (parlar)|bordalés]], emb duas variantas. La prumèira es lo tipe « cubzagués » e [[fronçadés]] occidentau, parlat a l'èst deu [[borqués]], entre [[Pujarn]] e [[Vairac (Gironda)|Vairac]], la segonda es lo [[libornés]] e comença a [[Vilagoja]]<ref name = torbr/>.</br>
Lo gascon « cubzagués » e fronçadés occidentau se diferencia deu borqués per la prononciacion de ''j'' : lo ''jourt'' e pas ''l'iourt'' o lo ''iourt'' (lo jorn), caractèr progressiu, puei que [[Vilagoja]], pus a l'èst enquèra, se ditz ''Bilegou-ie''; per la conservacion de ''u'' : ''dou hut'' e pas ''dou heut'' (deu huc); de contraccions coma ''saous dit'' e pas ''sus leus dit'' (sus + los + dits); la conservacion de la nasala dens la tresena persona deu plurau ; ''bÉnon'' o ''bÉnoun'' e pas ''bÉnou'' (venon, venen)<ref name = torbr/>.</br>
Lo libornés se diferencia per l'abséncia de prononciacion de ''h'' : ''fille'' e pas ''hille'' (filha, hilha), ''fut'' e pas ''hut'' (huc = huec, fòc); per mèi d'usatge deu diftongue ''óou'' : ''deu'' se ditz ''dóou'' [dɔw] e pas ''dou'' [du]
<ref name = torbr/>.</br>

==Nòtas==
<references/>
{{Portal Guiana}}