Veire la font de Annada

{{Dialècte Lengadocian}}
{{Veire omonims|Annada (omonimia)}}
{{1000 fondamentals}}

[[Fichièr:Solar system orrery inner planets.gif|thumb|right|Animacion del [[Sistèma Solar]] intèrne mostrant los orbitas de las [[planeta]]s. Una annada es la durada necessària per cumplir un torn complèt a l'entorn del [[Solelh]].]]

Una '''annada''' es una [[unitat de temps]] mesurant la durada entre doas ocurréncias consecutivas d'un eveniment ligat a la revolucion de la [[Tèrra (planeta)|Tèrra]] a l'entorn del [[Solelh]]. En fach, existís pas una definicion unica de l'annada, mas un ensemble de definicions menant a de duradas pròchas seguissent los fenomèns — astronomics o non — que servisson a la mesurar.

== Annada civila ==
L'[[annada civila]] es l'interval de temps entre doas datas successivas portant lo meteis nom dins un [[calendièr]].

Lo [[calendièr gregorian]] a per tòca de conservar l'[[equinòcci]] de març lo pus prèp possible del [[21 de març]]. La longor mejana d'una annada gregoriana es de : 365,2425 jorns.

== Astronomia ==

=== Annada juliana ===
L'[[annada juliana]] es l'unitat de temps definida exactament coma : 365,25 jorns<ref>'''[[anglés|(en)]]''' G. A. Wilkins (dir.), ''The IAU Style Manual (1989). The preparation of Astronomical Papers and Reports'', 1989, p. S23.</ref>. S'agís de l'unitat ordinària utilizada dins divèrses contèxtes scientifics. (simbòl [[SI]] : « a »).

=== Annada siderala ===
L'[[annada siderala]] es l'interval de temps per que la Tèrra efectue una revolucion complèta de son [[orbita]], mesurada dins un [[Referencial (fisica)|referencial]] fixe ; es a dire que se tracta del temps mes per que, vist de la Tèrra, lo Solelh retròbe la meteissa posicion a respièch de las [[estèla]]s sus l'[[esfèra celèsta]].

Una annada siderala dura en mejana : 365,256&nbsp;363&nbsp;051 [[Jorn|d]] (siá : 365 [[jorn|d]] 6 [[ora (temps)|h]] 9 [[Minuta (temps)|min]] 9 [[Segonda (temps)|s]], epòca [[J2000.0]]).

=== Annada tropica ===
L'annada tropica es « l'annada dels retorns de las sasons » e constituís la basa dels [[calendièr|calendièrs solars]]. Dins son accepcion contemporanèa en sciéncia modèrna, l'annada tropica se definís coma l'interval de temps dins lo qual la longitud mejana del [[Solelh]] sus son [[orbita]] aparenta, qu'es l'[[ecliptica]], creis de 360°. Aquesta definicion modèrna ten compte del començament de ''totas las sasons'' e ne balha la valor ''mejana''.

Fins a una epòca recenta, se confondiá generalament ''l'annada tropica'' e « ''l'annada vernala'' », es a dire l’interval de temps entre dos passatges successius del Solelh a l’[[equinòcci]] vernal. Aquesta definicion anciana teniá doncas compte del començament ''de la prima septentrionala unicament''. En realitat l'annada vernala e l'annada tropica son plan diferentas.

En l'an [[2000]], [[J2000.0]], l'annada tropica pròpriament dicha, doncas mejanada sus totes los punts de l'[[ecliptica]], valiá : 365,242&nbsp;190&nbsp;517 [[Jorn|d]], siá 365&nbsp;d 5&nbsp;[[Ora (temps)|h]] 48&nbsp;[[Minuta (temps)|min]] 45,2606&nbsp;[[Segonda (temps)|s]]. Demenís regularament, actualament, d'environ 0,53&nbsp;s per sègle.

=== Annada anomalistica ===
L'[[annada anomalistica]] es l'interval de temps mes per  la Tèrra per efectuar una revolucion a respièch del [[perièli]] de son orbita. L'orbita de la Tèrra essent [[ellipsa|elliptica]], la Tèrra es al pus pròche del Solelh a son perièli (lo 2 de genièr en 2000) e al pus luènh a son afèli (lo 2 de julhet en 2000).

A causa de perturbacions gravitacionalas de las autras planetas, la forma e l'orientacion d'aquesta orbita son pas fixas e las apsidas se desplaçan lentament dins un referencial fixe, seguissent un cicle d'environ {{formatnum:112000}} ans. L'annada anomalistica es atal leugièrament mai longa que las annadas siderala e tropica.

L'annada anomalistica dura en mejana : 365,259&nbsp;635&nbsp;864&nbsp;[[Jorn|d]] (siá 365&nbsp;d 6&nbsp;[[ora (temps)|h]] 13&nbsp;[[minuta (temps)|min]] 52&nbsp;[[Segonda (temps)|s]], epòca [[J2000.0]]).

=== Annada draconitica ===
L'[[annada draconitica]] es lo temps mes pel Solelh (observat de la Tèrra) per efectuar una revolucion a respièch del meteis [[nos lunar]] (lo punt ont l'orbita de la Luna copa l'ecliptica). Aqueste periòde es associat als [[eclipsi]]s, que se produson quand lo Solelh e la Luna son pròches d'aquestes noses; los eclipsis se produson doncas dins un interval d'un mes (environ) : la "sason dels eclipsis", cada mièja annada draconitica.

L'annada draconitica dura en mejana : {{formatnum:346.620&nbsp;075&nbsp;883}}&nbsp;[[Jorn|d]] (siá 346&nbsp;d 14&nbsp;[[ora (temps)|h]] 52&nbsp;[[minuta (temps)|min]] 54&nbsp;[[segonda (temps)|s]], epòca [[J2000.0]]).

=== Annada gaussiana ===
L'[[annada gaussiana]] es l'annada siderala d'una [[planeta]] fictícia de massa negligibla a respièch de la del Solelh, que son orbita seriá pas perturbada per las autras planetas e que seriá regida per la [[constanta gravitacionala de Gauss]] (dins l'encastre de la [[Leis de Kepler|tresena lei de Kepler]]).

L'annada gaussiana es egala a : 365,256&nbsp;8983 [[Jorn|d]] (siá 365&nbsp;d 6&nbsp;[[ora (temps)|h]] 9&nbsp;[[minuta (temps)|min]] 56&nbsp;[[segonda (temps)|s]]).

=== Annada besseliana ===
Una [[annada besseliana]] es una annada tropica que comença quand un Solelh fictici atenh una longitud mejana de 280°.

=== Granda annada ===
La [[granda annada]] correspond a una revolucion complèta dels [[equinòcci]]s a l'entorn de l'ecliptica. Sa durada es d'environ {{formatnum:25700}} ans, mas se pòt pas determinar amb precision, que la velocitat de precession es variabla.

=== Annada eliaca ===
L'[[annada eliaca]] es l'interval de temps entre dos [[Levar eliac|levars eliacs]] d'una [[estela]]. Es vesina d'una annada siderala, abstraccion facha de las diferéncias degudas al [[movement pròpri]] de l'estela e a la [[precession dels equinòccis]].

=== Annada sotiaca ===
L'[[annada sotiaca]] es l'interval de temps entre dos [[Levar eliac|levars eliacs]] de [[Sirius]]. Es fòrça pròcha de l'annada juliana de :  365,25&nbsp;jorns.

== Cambiaments ==
La durada exacta d'una annada astronomica varia al cors del temps. Las causas principalas de cambiament son :
* La [[precession dels equinòccis]], que desplaça la posicion dels equinòccis a respièch dels apsides de l'orbita terrèstra (l'axe major). Una posicion tropica donada, per exemple los solsticis o los equinòccis (o una autra posicion quina que siá) se desplaçant vèrs lo [[perièli]] se reprodutz amb un periòde descreissent d'an en an ; una autra se desplaçant vèrs l'[[afèli]] se reprodutz amb un periòde creissent.
* L'influéncia gravitacionala de la Luna e de las autras planetas, que modifica l'orbita de la Tèrre a l'entorn del Solelh.
* Las [[Fòrça de marèa|fòrças de marèa]] entre la Tèrra, la Luna e lo Solelh aumentan la durada del jorn e del mes<ref>'''[[anglés|(en)]]''' Georgij A. Krasinsky e Victor A. Brumberg, « Secular Increase of Astronomical Unit from Analysis of the Major Planet Motions, and its Interpretation », ''Celestial Mechanics and Dynamical Astronomy'', vol. 90, n° 3-4,‎ novembre de 2004, pp. 267-288.</ref>. Lo [[Temps solar|jorn solar mejan]] estent l'unitat que permet de mesurar la longor de l'annada civila, la longor d'aquesta darrièra sembla de cambiar.
* A tèrme long, las variacions de la [[Massa solara|massa]] totala del Solelh, causadas per lo [[vent solar]] e la radiacion de l'energia desgatjada per la fusion nucleara dins son còr, pòdon afectar lo periòde orbital de la Tèrra.

== Comparasons ==
* 353 ; 354 o 355 jorns : longor de las annadas regularas dins cèrts [[Calendièr luni-solar|calendièrs luni-solars]].
* 354,37 jorns : 12 meses lunars ; durada mejana d'una annada dins los [[Calendièr lunar|calendièr lunars]].
* 365 jorns : annada regulara dins la màger part dels [[Calendièr solar|calendièrs solars]].
* 365,242&nbsp;19 jorns : annada tropica mejana als alentorns de l'an 2000.
* 365,2425 jorns : durada mejana d'una annada dins lo [[calendièr gregorian]]
* 365,25 jorns : durada mejana d'una annada dins lo [[calendièr julian]]
* 365,2564 jorns : annada siderala
* 366 jorns : [[annada bissextila]] dins mantun calendièr solar.
* 383, 384 o 385 jorns : longor de las annadas bissextilas dins cèrts calendièrs luni-solars.
* 383,9 jorns : 13 meses lunars ; una annada bissextila dins cèrts calendièrs luni-solars.

Lo tablèu seguent dona una comparason entre las diferentas annadas astronomicas :
<center>
{| border="0" cellpadding="2" rules="all" style="border: 1px solid #999; background-color:#FFFFFF; text-align:right;"
|- align="center" bgcolor="#cccccc"
! Annada || [[segonda (temps)|segondas]] || [[Jorn solar|Jorns solars]] || [[Jorn sideral|Jorns siderals]]
|-
| align="left" | [[Annada tropica|tropica]] || {{formatnum:31556925}} || 365,242&nbsp;190&nbsp;517 || 366,242&nbsp;574&nbsp;48
|-
| align="left" | [[Annada juliana|juliana]] || {{formatnum:31557600}} || 365,250&nbsp;000&nbsp;000 || 366,250&nbsp;406&nbsp;20
|-
| align="left" | [[Annada siderala|Siderala]] || {{formatnum:31558149}} || 365,256&nbsp;363&nbsp;051 || 366,256&nbsp;777&nbsp;77
|-
| align="left" | [[Annada anomalistica|Anomalistica]] || {{formatnum:31558433}} || 365,259&nbsp;635&nbsp;864 || 366,260&nbsp;068&nbsp;46
|-
| align="left" | [[Annada draconitica|Draconitica]] || {{formatnum:29947975}} || 346,620&nbsp;075&nbsp;883 || 347,569&nbsp;455&nbsp;50
|}
</center>
* 1 jorn solar = 86 400 s
* 1 jorn sideral = 86 164 s

== Annèxas ==

=== Liames intèrnes ===
<div style="-moz-column-count:3; column-count:3;">
* [[Annada anomalistica]].
* [[Annada besseliana]].
* [[Annada draconitica]].
* [[Annada eliaca]].
* [[Annada guassiana]].
* [[Annada juliana]].
* [[Annada siderala]].
* [[Annada sotiaca]].
* [[Annada tropica]].
* [[Calendièr]].
* [[Granda annada]].
* [[Jorn]].
* [[Ora]].
* [[Sason teatrala|Annada teatrala]].
* [[Segonda]].
* [[Temps]].
* [[1 E7 s]].
* [[Jera]].
</div>

=== Bibliografia ===

* '''[[anglés|(en)]]''' Julius Thomas Fraser, ''Time, the Familiar Stranger'', University of Massachusetts Press, 1987.
* '''[[anglés|(en)]]''' G. A. Wilkins (dir.), ''The IAU Style Manual (1989). The preparation of Astronomical Papers and Reports'', 1989, [https://www.iau.org/static/publications/stylemanual1989.pdf].
* '''[[anglés|(en)]]''' Gerald James Whitrow, ''What is Time?'', Oxford University Press, 2003.

=== Nòtas e referéncias ===
<references/>

[[Categoria:Unitat de temps|Annada]]