Veire la font de America del Nòrd

{{1000 fondamentals}}
{{Infobox Continent
|imatge=Location_North_America.svg
|superfícia=24 709 000
|populacion=592 296 233
|densitat=25.7
|país=23 estats sobeirans
|lengas=[[anglés]], [[espanhòl]], [[francés]], [[danés]]
|fus orari=UTC−10:00 a UTC±00:00
|vilas magèrs=[[Ciutat de Mexic]] · [[Nòva York]] · [[Los Angeles]] · [[Chicago]] · [[Boston]] · [[Toronto]] · [[San Francisco]] · [[Miami]]
}}L’'''America del Nòrd''' (var. '''America dau Nòrd''', '''America deu Nòrd''') es una partida del continent american o, segon certans geografs, un continent a despart, entre l’[[ocean Atlantic]] a l’oèst, l’[[ocean Pacific]] a l’èst, l’[[ocean Artic]] al nòrd e l’[[America del Sud]] al sud.

== Division geopolitica ==
[[Fichièr:Map of populous North America (physical, political, population).jpg|vinheta|Mapa fisica de l’America del Nòrd]]
L’America del Nòrd compta los païses seguents :
* al nòrd-èst del continent, l’illa de [[Groenlàndia]], la segonda illa del monde en importància après [[Austràlia]]. Politicament, es un territòri autonòm del reialme de [[Danemarc]] ;
* [[Canadà]] qu’i apertenon las grandas illas situadas al larg de sas còstas :
** l’[[illa de Vancouver]] e las [[illas de la Reina Carlòta]] a l’oèst,
** l’[[Illa del Prince Edoard]], [[Tèrra Nòva]] e l’[[illa del Cap Breton]] a l’est,
** l’[[archipèla arctic canadian]] amb l’[[illa d'Ellesmere]], l’[[illa de Baffin]], e l’[[illa Victoria]] al nòrd ;
* al larg de las còstas de Canadà, l’[[archipèla]] de [[Sant Pèire e Miquelon]], territòri restacat a [[França]] ;
* los [[Estats Units]], amb las [[illas Aleutianas]] e [[Alaska]] ;
* las [[Bermudas]], territòri autonòm del [[Reialme Unit]] ;
* [[Mexic]]

== Populacion ==
{|class="wikitable" border="1" bgcolor="#ffffff"
|-bgcolor="#FFD900"
!Païses o territòris dependents
!Populacion
!Superfícia
!Densitat
|-bgcolor="#FFD900"
!&nbsp;
!(est.&nbsp;2007-01-07)
!(km{{exp|2}})
!(/km{{exp|2}})
|-
|[[Bermudas]] ''([[Reialme Unit]])''
|align="right"|66&nbsp;163||align="right"|53||align="right"|1&nbsp;248
|-
|[[Canadà]]
|align="right"|33&nbsp;390&nbsp;141||align="right"|9&nbsp;984&nbsp;670||align="right"|3,3
|-
|[[Estats Units]] ''(amb [[Alaska]] e [[Hawaii]])''
|align="right"|301&nbsp;139&nbsp;947||align="right"|9&nbsp;630&nbsp;091||align="right"|31
|-
|[[Groenlàndia]] ''([[Danemarc]])''
|align="right"|56&nbsp;344||align="right"|2&nbsp;166&nbsp;086||align="right"|0,03
|-
|[[Mexic]]
|align="right"|107.000.000 ||align="right"|1&nbsp;972&nbsp;550||align="right"|55
|-
|[[Sant Pèire e Miquelon]] ''([[França]])''
|align="right"|7&nbsp;036||align="right"|242||align="right"|29
|-
!Total
|align="right"|'''{{formatnum:443360522}}'''||align="right"|'''{{formatnum:23752692}}'''||align="right"|'''18,7'''
|}
Eretatge de las diferentas èrsas d’imigracion de son istòria, l’America del Nòrd presenta dos grops etnoculturals plan diferenciats. 

Lo primièr al nòrd, es l’ensemble anglosaxon, compausat de Canadà e dels Estats Units. Los amerindians i son totjorn presents, mas dins una proporcion menèla. La majoritat de la populacion i es d'origina europèa (sens desbrembar los apòrts de l'immigracion recenta, los afroamericans e los ispanics). La lenga mai utilizada es l’anglés amb una fòrta minoritat francesa en Canadà.

Lo segond al sud, ont la majoritat de la populacion i es mestissa (espanhòls e amerindians), la part dels amerindians i es fòrça mai granda en [[Mexic]] (6,7% de la populacion). Ça que la emplegan las lengas europèas (mai que mai l’espanhòl), lo tot mestissat amb las culturas amerindianas e africanas tanben.

== Istòria ==

=== Istòria precolombiana ===

[[File:America dau Nòrd - Familha de lengas a l'arribada deis Europèus.png|thumb|Familha de lengas en America dau Nòrd a l'arribada deis Europèus]]

=== Exploracion europèa ===
[[Imatge:Coronelli amnord.jpg|vinheta|drecha|L’America del Nòrd suls [[Glòbes de Marly]] ([[1683]])]]
Segon los darrièrs desvolopaments de la recerca istorica, les primièrs europèus qu’acostèron en America del Nòrd foguèron los [[Viking]]s (amb lo famós [[Eric lo Roge]]) en l’an [[1000]]: escandinaus venguts de [[Groenlàndia]] que temptèron una colonizacion de [[Tèrra Nòva]] (vestigis arqueologics de l’''[[Anse-aux-Meadows]]'').

=== Colonizacion europèa ===

== Geografia ==
=== Relèu ===
La region se compausa d'ensembles diferenciats que se succedísson d’èst en oèst. La part orientala es dominada per de planas costièras estrechas al nòrd ([[Canadà]] e [[Nòva Anglatèrra]] e pus largas al sud ([[Florida]]). Darrièr aquestes espacis planièrs se troban de cadenas montanhosas pauc nautas, ancianas e erodadas : los [[Apalaches]] mens de 2000 m de naut. Lo calm de las [[Laurentidas]] constituís l'essencial de la peninsula de [[Labrador]]. Anant cap a l’oèst, se trapan d'espacis relativament planièrs e pauc nauts, escampilhats de lacs ([[grand lac de l'Orsa|lac de l’Orsa]], [[grand lac dels Esclaus]], [[lac Winnipeg]] et los [[Grands Lacs (America del Nòrd)|Grands Lacs]]). Mai al sud, la val de [[Mississipí (riu)|Mississipí]] constituís l’esquina del centre de l’America del Nòrd. Puèi, la region de las [[Grandes Planas]] e lo piemont de las [[Montanhas Rocosas|Rocosas]] se succedisson amb d'altituds de mai e mai nautas. L’oèst de l’America del Nòrd es una succession de cadenas mai o mens parallèlas que constituisson un arrestador a la circulacion. Aqueste ensemble montanhós, pus larg als Estats Units qu'en Canadà, es entrecopat per replanats e combas. Los darrièrs espacis abans l’ocean Pacific se caracterizan per una granda activitat [[volcan]]ica e [[seïsme|sismica]] : es una part importanta de la [[cencha de fuòc del Pacific]].

<gallery>
Imatge:LakeErie-2.jpg|Los Grands Lacs&nbsp;: lo lac Erie, en ivèrn
Imatge:Denali Mt McKinley.jpg|[[Denali]], trescòl de l’America del Nòrd (Estats Units)
Imatge:Mount Robson South.jpg|Las Montanhas Rocosas, en Canadà
Imatge:Blue Ridge Parkway Tanabark Overlook.jpg|Los [[Apalaches]] (Estats Units)
</gallery>

== Nòtas e referéncias ==
<references/>
== Bibliografia ==
{{Boita de navigacion Estats d'America del Nòrd}}{{Autoritats}}
[[Categoria:America]]