Veire la font de Acòrdis de Sykes-Picot

Los '''acòrdis de Sykes-Picot''' son d'acòrdis secrets signats lo [[16 de mai]] de [[1916]]<ref>[https://web.archive.org/web/20160317073736/http://archive.law.fsu.edu/library/collection/limitsinseas/IBS094.pdf International Boundary Study]</ref>, après de negociacions entre novembre de 1915 e març de 1916<ref>[https://books.google.com/books?id=gHfw0Mv_uFUC&pg=PA26&dq=sykes+picot+negotiations&hl=en&sa=X&ei=tblkT9wu4tTRBce6pJwI&ved=0CEIQ6AEwAw#v=onepage&q=sykes%20picot%20negotiations&f=false The Middle East in the twentieth century, Martin Sicker]</ref>, entre [[França]] e lo [[Reialme Unit|Reailme-Unit]]<ref>{{Modèl:Obratge|langue=en|nom=Fromkin|prénom=David|lien auteur=David Fromkin|titre=A Peace to End All Peace: The Fall of the Ottoman Empire and the Creation of the Modern Middle East|éditeur=Owl|année=1989|lieu=New York|pages=286, 288|isbn=0-8050-6884-8}}</ref> (apiejat per l'[[Empèri Rus|Empèri rus]] e lo reialme d'Itàlia), organizant lo despartiment del Pròche Orient a la fin de la guèrra (espaci comprés entre la [[mar Negra]], la [[mar Mediterranèa]], la [[mar Roja]], l'[[ocean Indian]] e la [[mar Caspiana]]) en de zonas d'influéncias al benefici d'aquela poténcias, çò qu'aviá per consequéncia d'esbocinar [[Empèri Otoman|l'Empèri Otoman]]. Aqueles acòrdis secrets foguèron fin finala revelats al public lo 23 de novembre de 1917 dins un article de las ''Izvestia'' e de la ''Pravda'' e lo 26 de novembre de 1917 dins un article del ''[[The Guardian|Manchester Guardian]]''<ref>[http://www.dailykos.com/stories/1035998/full_content Syria and Lebanon are often in the news]</ref>{{Modèl:,}}<ref>[https://books.google.hn/books?id=HcJMUx3HCU4C&pg=PT245&lpg=PT245&dq=sykes-picot+published+manchester+guardian+november+26+1917+-wikipedia&source=bl&ots=OBGGVoI7ve&sig=5PYXRFDLG0KsumSSD5gBqpF82yI&hl=en&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q=sykes-picot%20published%20manchester%20guardian%20november%2026%201917%20-wikipedia&f=false Castles Made of Sand: A Century of Anglo-American Espionage and Intervention] Google Books</ref>.

En 2014, l'avançada de l'[[Estat Islamic|Estat islamic]] abolit en partida la frontièra entre [[Siria]] e l'[[Iraq]], çò que reünís de facto de territòris autres còps gerits per França e la Granda Bretanha<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=bsCZzpmbEcs Vice news]</ref>. Segon lo geograf franco-allemand Christophe Neff<ref>Christophe Neff dins lo blòg ''paysages le billet'' [https://web.archive.org/web/20141006102036/http://cneffpaysages.blog.lemonde.fr/2013/01/22/blognotice-22-01-2013-pensees-personnels-franco-allemands-sur-le-cinquantieme-anniversaire-du-traite-de-lelysee/ ''Blognotice 22.01.2013: pensées personnelles franco-allemandes sur le cinquantième anniversaire du Traité de l’Élysée''].</ref>, ''« tota l’arquitectura geopolitica, se fondant suls acòrdis Sykes-Picot es a s'asclar, e amb aquò la proteccion relativa de las minoritats religiosas<ref>Citacion de Christophe Neff extrach del ''blog paysages, le billet'' [https://web.archive.org/web/20141008084800/http://cneffpaysages.blog.lemonde.fr/2014/07/28/blognotice-28-07-2014-bientot-le-souvenir-des-eglises-syriaques-orthodoxes-catholiques-ne-sera-plus-quun-souffle-de-vent-chaud-dans-le-desert/ ''Bientôt le souvenir de l’église catholique chaldéenne et des églises syriaques (orthodoxes & catholiques) sera plus qu’un souffle de vent chaud dans le désert''].</ref> »'' dempuèi lo començament de l'estiu de 2014.

== L'acòrdi ==
[[Fichièr:Mark_Sykes00.jpg|thumb|Sykes]]
[[Fichièr:François_Georges-Picot_cropped.JPG|thumb|Picot]]
[[Fichièr:Edward_Grey_1914_cropped.JPG|thumb|Edward Grey]]
[[Fichièr:Paul_Cambon_01.jpg|thumb|Paul Cambon]]
Lo [[16 de mai]] de [[1916]], seguent un trabalh preparatòri epistolar pendent de meses entre Paul Cambon, ambaissador de França a [[Londres]], e Sir Edward Grey, secratari d'Estat al Foreign Office, l'acòrdi Sykes-Picot foguèt signat entre [[França]] e lo [[Reialme Unit|Reialme-Unit]] a Downing Street entre Sir Mark Sykes, e François Georges-Picot. Organiza a tèrme un despartiment del Pròche Orient, es a dire l'espaci situat entre la [[mar Negra]], la [[mar Mediterranèa]], la [[mar Roja]], l'[[ocean Indian]] e la [[mar Caspiana]], alara una partida integranta de l'[[Empèri Otoman]]. L'[[Empèri Rus|Empèri rus]] participa a las deliberacions e dona son acòrdi, coma [[Itàlia]], als tèrmes del tractat secret.

Lo Pròche-Orient es despartit, malgrat las promessas d'independéncias fachas als Arabs, en cinc zonas<ref name="Henry Laurens">Henry Laurens, « Comment l'Empire ottoman fut dépecé » dans ''Le Monde Diplomatique'', avril 2003 <small>[[http://www.monde-diplomatique.fr/2003/04/LAURENS/10102#nh6/www.monde-diplomatique.fr en linha]&nbsp;(page consultée le 13 mars 2009)]</small>.</ref> :
# ''zona blava francesa'', d'administracion dirècta formada del [[Liban]] actual e de la [[Cilícia]];
# ''zona araba A'', d'influéncia francesa comportant lo nòrd de la [[Siria]] actuala e la província de Mossol;
# ''zona roja britanica'', d'administracion dirècta formada del [[Kowait|Koweït]] actual e de [[Mesopotamia]];
# ''zona araba B'', d'influéncia britanica, comprenent lo sud de la Siria actuala, la [[Jordania]] actuala e la futura [[Mandat Britanic de Palestina|Palestina jos mandat]];
# ''zona bruna'', d'administracion incernationala comprenent [[Sant Joan d'Acre]], [[Aifa|Aïfa]] e [[Jerusalèm]]. La Grand Bretanha obtendrá lo contraròtle dels pòrts d'Aifa e d'Acre.
Après la Revolucion d'Octobre que capvira la jova republica russa instaurada dempuèi la Revolucion de Febrièr e installa lo poder bolchevic, lo nòu governaire de [[Sant Petersborg|Petrograd]] descobrís dins los archius del ministèri dels Afars estrangièrs una copia del tèxte del tractat Sykes-Picot que lo fa conéisser, en genièr de [[1918]], al [[Empèri Otoman|govèrn otoman]], totjorn en possession dels territòris concernits<ref>[http://www.ledevoir.com/international/actualites-internationales/416064/le-moyen-orient-redessine-ses-frontieres ''Le Moyen-Orient redessine ses frontières''], ''Le Devoir'', 16 aoüt 2014.</ref>.

Lo poder otoman transmet alara aquelas informacions al cherif Hussein de [[La Mèca]] que s'èra vist promés, en 1915 pels Britanics dins una seria d'escambi amb Sir Henry McMahon lo naut comissari britanic al [[Lo Caire|Caire]]<ref name="Baron">Xavier Baron, ''Les Palestiniens, Genèse d'une nation'', Seuil, 2000 {{Modèl:ISBN|978-2-02-060160-3}} p 18.</ref>, un grand reialme [[Arabi|arab]], per que se desligue de la coalicion. Al conéisser la novèla, la colèra ronca del Arabs. Desagradablament surprés al legir lo tractat, Hussein transmet lo tèxte al govèrn britanic que s'explique<ref name="Baron">Xavier Baron, ''Les Palestiniens, Genèse d'une nation'', Seuil, 2000 {{Modèl:ISBN|978-2-02-060160-3}} p 18.</ref>.

Lo [[18 de febrièr]] de [[1918]] lo govèrn britanic respond:<blockquote>
''« Lo govèrn de sa Majestat e sos aliats an pas abandonats lor politica que consistís a balhar lo concors mai entièr a totes los movements que lutan per la liberacion de las Nacions oprimidas. En vertut d'aquel principi, son mai resolgut que jamai a sosténer los pòbles arabs dins lor esfòrt per instaurar un Mond arab ont la lei remplaçará l'arbitrari otoman e ont l'unitat prevalerà sus la rivalitats artificialament provocadas per las intrigas de las administracions turcas. Lo govèrn de Sa Majestat confirma sas promessas precedentas al subjècte de la liberacion dels pòbles arabs.  »''</blockquote>

Als [[Estats Units d'America]], lo [[Woodrow Wilson|president Wilson]], ensajant de promòure l'argument de l'autodeterminacion dels pòbles, participa pas als acòrdis Sykes-Picot e cerca a obténer un mandat de la quita [[Societat dei Nacions|Societat de las Nacions]], organisant dins l'encastre d'una comission una consultacion dels pòble concernats<ref>{{Modèl:Article|langue=anglais|autor1=Kubilay Yado Arin|títol=Turkey and the Kurds – From War to Reconciliation?|periodic=UC Berkeley Center for Right Wing Studies Working Paper Series|numéro=|jorn=26|mes=Mars|annada=2015|issn=|url=http://escholarship.org/uc/item/3229m63b|pages=}}</ref>. Los Franceses e los Britanics sentissent la situacion lor escapar quitan la comission e se meton e acòrdi sus las frontièras a la conferéncia de San-Remo en abril de 1920<ref name="Henry Laurens"/>.

== Aplicacion de l'acòrdi ==
L’acòrdi es aprovat e legalizat amb un mandat en fòrma deguda de la [[Societat dei Nacions|Societat de las Nacions]] a la Conferéncia de San Remo. França recep mandat del [[Grand Liban]] e de la [[Siria jos mandat|Siria]], la Grand Bretanha de la [[Mesopotamia jos mandat|Mesopotamia]] (en mai de Mossol cedada pels Franceses en cambi d'una participacion als benenficis petrolièrs del bacin de [[Kirkuk]]), de la Transjordania e de la [[Mandat Britanic de Palestina|Palestina]].

L’acòrdi franco-britanic deu enfrentar una dobla oposicion<span></span>: l'insurreccion nacionala turca de [[Mustafa Kemal Atatürk]] en Anatolia, en oposicion al tractat de Sèvres, e l'installacion del poder dels [[Hachemits]], s'apiejant suls nacionalistas arabs, en Mesopotamia (Iraq actual) e en Siria. A Damas, que l'acòrdi liga a la dominacion francesa, [[Faisal I]], filh del cherif Hussein, es proclamat rei del « Reialme arab de Siria ». Los Franceses son percaçats d'Anatolia pels kemalistas a l'eissida de la campanha de Cilícia, mas capitan a [[Guèrra Francosiriana|batre Faisal]] e a li far quittar Damas. Los Angleses, en compensacion, l'installan sul tròn iraqien. Lo tractat de Lausana, en 1923, confirma l'integracion del Sud Èst anatolian a la novèla republica de [[Turquia]].

== Notas e referéncias ==
<references/>

== Vejatz tanben ==

=== Articles connèxes ===
* [[Empèri Otoman]]
* [[Mandat Britanic de Palestina|Palestina jos mandat]]
* Siria jos mandat
* Mesopotamia jos mandat<br>

=== Ligams extèrnes ===
* Henry Laurens, « Comment l'Empire ottoman fut dépecé » dans ''Le Monde Diplomatique'', avril 2003 <small>[[http://www.monde-diplomatique.fr/2003/04/LAURENS/10102#nh6/www.monde-diplomatique.fr en linha]</small>