Abat Bergèir

Danièl Vivian Miquèu Bergèir, coneishut devath lo nom de l’abat Bergèir, vadut a Sent Arlòdi, en Medòc lo 19 d'abriu de 1881 e mòrt a Semelhon en Gironda lo 31 de decembre de 1950 es un òmi politic, eclesiastic e poèta occitan d’expression occitana, felibre.

Biografia

Eishut d’una familha de paisantòts praubes dau Medòc, trabalhèt la tèrra silèu que n’augut la fòrça. Aperat per una vocacion eclesiastica, la sua santat febla ne ie permetèva pas de contunhar atau una via. Entecat, se n’angut estudiar au Petit Seminari de Bordèu que ne sortit brilhantament, apuei entrèt a l’Escòla Superiora de Teologia de París. Estut ordenat prèste en 1904.

Curè de Sadirac permèir, apuei vecari de son oncle a Sent Melion, vad curè de Sent Melion en 1911. Deisharà pas pus sa cura. Orator de permèira, polemista estinglant, recercat, damantat pertot, la sua renomada vai creishent, end’aquesta tempsada trantonada pre la despartida de las glèisas e de l’Estat. Participa ad un gart d’amassada, devisadas, conferéncias publicas.

Es reformat en 1914, pre de las rasons de santat. Mès arefusa aquò e s’engatja coma volontari. Es la debuta de l’aventura màger de la sua via. Se mostra èster un ginhèc gavidaire d’òmis. Coratjós, cap-burlat, es blassat d’un galip d’obús que ie trauca los paumons au Camin-de-las-Damas. Combatant a Verdun, serà blassat encara tres còps, e citat sheis còps. Recep la Legion d’Aunor sau camp de batalha, apuei la Crotz de Guèrra, la Crotz dau Pelut Bèlga, e la roseta d’Oficièr d’Academia a títol militar. Desmobilizat, se’n tòrna entà son presbitèri girondin.

Es ad aquesta epòca que comença d’escríver las suas òbras gasconas, en parlar medoquin. Serà Ma Garbetto, publicat en 1923 en un sol volumi, dens la Revista Meridionala, estreitament ligada au Felibritge. En realitat, las permèiras creacions poeticas en occitan de l’abat Bergèir arremontan jà a quauques annadas abans, a l’annada 1903 exactament, que publiquèt poesias e articles en gascon dens lo jornau Le Vigneron médocain devath lo chafre de Ciranó de Massatèt, apuei lo de Bosquilhòt dau Crange.

L’acuelh hèit a Ma Garbetto es trionfau. Simin Palai, qui encontra Bergèir en junh 1923 a las jornadas felibrencas de Bordèu, dirà « … sus la carta dau Felibritge, lo país girondin apareishè quasi com un èrm […]. Brac, dens lo Bordalés, desempuei vint ans, qu’èra lo silenci.  » Abans de se felicitar de la produccion de l’abat Bergèir, dont lo parlar baish-medoquin es qualificat per lo mèsme Palai d’ « entremiei los mèi armoniós de Gasconha  ».

En 1924, a la damanda de son archevesque, se presenta a las eleccions legislativas dau 11 de mai, coma cap d’una lista republicana clementista, damb Geors Mandel en dusau. Es lo sol elegit. Danièl Bergèir vad lavetz, a 43 ans, deputat de la Gironda. Harà dus mandats.

Entremiei los temps hòrts de son eleccion (sus la marina, sus lo budgèt de l’instruccion publica, de la santat, dau comèrci e d’industria), fau notar son engatjament per l’ensenhament de las lengas minoritàrias, e notadament de l’occitan. Damanda tanben lo respècte de las libertats culturaus en Alsàcia, apuei la creacion d’Academias pre las lengas regionaus. L’abat Bergèir estut membre de l’Escòla dau Medòc, grop felibrenc frem actiu de poètas medoquins d’expression occitana, com Andriu Brion, los frairs Conòrd o encara lo canonge Lafarga. N’estut incontestablament lo far, e lo membre lo mèi illustre.

Tornat a la via vitanta, l’abat Bergèir ne bacsèt pas egau la vita politica, participant e organizant amassadas politicas, hadent devisòris, parligòis, o animant encontras d’ancians combatants un chic pretot dens lo monde, aon èra convidat.

Fondator de la revista Soutanes de France, publiquèt pendent la tempsada 1940-45, correspondent a l’Aucupacion e au regim de Vichèi, quauques articles dont ie esturen arcastats, e esturen a l’origina d’una polemica sus son comportament pendent aquesta tempsada. D’aquesta pausa mau coneishuda de sa vita, n’am gaire de tralhas. Tot çò que se pòt díder de solide, es qu’estut inculpat au cap de la guèrra pre collaboracionisme, empreisonat au fòrt dau Har a Bordèu, apuei tradusit cap a la Cort de Justícia lo 24 de julhet de 1945. Estut aquitat.

Tornat a son presbitèri de Sent Melion, contunhèt sas òbras auprès daus praubes. Se morit lo 31 de decembre 1950, d’un malaise de còr, en seguida ad una sincòpa. Enterrat permèir au sagrat de la parròpia, son còrs estut transportat dens la Collegiada de Sent Melion.

Damoraràn d’eth articles e poesias publicats dens la revista Le Vigneron médocain, apuei Ma Garbetto, a la Revista Meridionala.