Veire la font de Ànsia

L’'''ànsia''' o '''ansietat''' (var. '''anxietat''', '''ansièta''')<ref>[https://web.archive.org/web/20220521151453/https://locongres.org/fr/applications/dicodoc-fr/dicodoc-recherche?option=com_dicodoc&view=search&Itemid=683&type=fr-oc&dic%5B%5D=BASIC&dic%5B%5D=RBVD&dic%5B%5D=ALPC&dic%5B%5D=ATAU&dic%5B%5D=PROV&dic%5B%5D=PNST&dic%5B%5D=OMLH&dic%5B%5D=LAUS&dic%5B%5D=LAGA&dic%5B%5D=LEMO&q=anxi%C3%A9t%C3%A9&q2=&submit=Rechercher Dicod'Òc, ''Lo Congrès permanent de la lenga occitana'']</ref> es un estat [[Psicologia|psicologic]] e [[Fisiologia|fisiologic]] caracterizat per de compausants [[Sistèma nerviós somatic| somatics]], [[Emocion|emocionals]], [[Cognicion|cognitiu]] e [[Comportament|comportamentals]]<ref name="Seligman">{{En}} [//fr.wikipedia.org/wiki/Martin_Seligman Seligman, M.E.P.], Walker, E.F. & [//fr.wikipedia.org/wiki/David_Rosenhan Rosenhan, D.L.]).''{{Lang|en|Abnormal psychology}}'', ({{Lang|en|4th ed.}}) New York: {{Lang|en|W.W. Norton & Company, Inc.}}</ref>.

En l'abséncia o en preséncia d'[[estrès]] psicologic, l'ànsia pòt crear de sentiments de [[paur]], d'inquietud e de crenta<ref>{{En}} Bouras, n. et Holt, G. (2007). ''{{Lang|en|Psychiatric and Behavioural Disorders in Intellectual and Developmental Disabilities}}'' {{Lang|en|2nd ed.}} {{Lang|en|Cambridge University Press: UK}}.</ref>. L'ànsia es considerada coma una reaccion « [[Normalitat (comportament)|normalitat]] » dins una situacion estressanta. Quand l'ànsia ven excessiva, pòt èsser classificada jos la denominacion de « [[treble de l'ànsia]]<ref>''[//fr.wikipedia.org/wiki/Manuel_diagnostique_et_statistique_des_troubles_mentaux Manuel diagnostique et statistique des troubles mentaux]''. DSM-{{IV}}-TR.</ref> ». L'intensitat e lo foncionament del subjècte ensenhan lo practician per determinar se s'agís d'una reaccion naturala o patologica<ref name="Barker2009">{{Cite book}}.</ref>.

== Descripcion ==
L'ànsia es una condicion que pòt sovent venir sens estimul identificable. Coma tala, se destria de la [[paur]], qu'es una responsa emocionala a las menaças percebudas. Mai, la paur es ligada als comportaments especifics de la fugida e de l'evitament, alara que l'ànsia es ligada a las situacions percebudas coma essent incontrarotlablas o inevitablas<ref>{{En}} Ohman, A. (2000). « ''{{Lang|en|Fear and anxiety: Evolutionary, cognitive, and clinical perspectives}}'' » ''in'' M. Lewis & J. M. Haviland-Jones (Eds.). ''{{Lang|en|Handbook of emotions}}''. (<abbr class="abbr" title="pagina(s)">p.</abbr>&nbsp;573-593). New York: {{Lang|en|The Guilford Press}}.</ref>. Un vejaire alternatiu definís l'ànsia coma « estat d'alma orientat sus l'avenir pendent que l'individú espèra recebre de responsas negativas<ref>{{Revista}}.</ref> », que suggerís qu'es una distenccion entre dangièrs futurs e dangièrs presents que fonda la diferéncia entre l'ànsia e la paur.

Los efièchs fisics de l'ànsia pòdon inclure [[Palpitacion|palpitacions]] del còr, [[Amiotrofia|flaquesa musculara]] e tenson, [[Fatiga (fisologia)|fatiga]], [[nausèa]], [[dolor toracica]], [[dispnèa]], [[dolor abdominala]] o [[Cefalèa de tenson|cefalèa]].
Lo còrs se prepara a afrentar la paur<span></span>: la pression arteriala e lo ritme cardiac aumentan, la susor, lo flus sanguin fins als muscles aumentan, e las foncions dels [[Sistèma immunitari|sistèmas immunitari]] e [[Digestion|digestiu]] demesisson. De signes extèrnes de l'ànsia pòdon inclure una pallor de la pèl, de la transpiracion, de tremblaments, e la [[Midriasi|dilatacion de la pupilla]]<ref name="doc">{{Ligam web}}.</ref>. Un individú en presa amb una ànsia pòt tanben far l'experiéncia d'un evitament o d'una panica. Pasmens se las [[Paur panica|paurs panicas]] tòcan pas totes los individús patissent d'ànsia, existís de simptòmas comuns. Las paurs panicas subreviscan abitualament sens signe precursor, e quitament s'aquesta paur es sovent irracionala, la percepcion del dangièr es reala. Una persona tocada per la paur panica se sentirà sovent coma s'anava morir o s'expausar a un dangièr.

L'ànsia inclutz pas solament d'efièchs fisics mas tanben d'efièchs emocionals. Aquestes inclusisson de « sentiments d'apreension o de menaça, dels trebles de la [[concentracion]], de la [[pression arteriala]] e [[nervositat]], una anticipacion al pièger, una irritabilitat, una agitacion, observar (e esperar) de signes (e accions) de dangièr, e un sentiment de malaise<ref>{{En}} Smith, Melinda (juin 2008). « ''{{Lang|en|Anxiety attacks and disorders: Guide to the signs, symptoms, and treatment options}}'' ». Consulté le 3 mars 2009, depuis [http://www.helpguide.org/mental/anxiety_types_symptoms_treatment.html {{Lang|en|Helpguide}}].</ref> » e tanben « cachavièlha, obsessions des sensacions, sentiments de ''[[déjà vu]]'', e un sentiment et percepcion que tot fa paur{{,}}<ref name="ac">(1987-2008). « Symptômes de l'anxiété ». Consulté le 3 mars 2009, depuis [http://www.anxietycentre.com/anxiety-symptoms.shtml {{En}}{{Lang|en|Anxiety centre}}].</ref>. » Los efièchs cognitius de l'ànsia pòdon inclure de pensadas de dangièrs suspectats, cauma la paur de morir.

Lo comportament pòt èsser modificat jos la forma d'una retirada de las situacions que los efièch desagradable de l'ànsia foguèron sentits pel passat<ref name="Barker, P. 2003">{{en}} Barker, P. (2003) ''{{lang|en|Psychiatric and Mental Health Nursing: The Craft of Care}}''. Edward Arnold, Londres.</ref>. Aquò pòt tanben tocar lo sòm e aver d'autres efièch fisics (coma los rosegadisses d'onglas e autres efièchs motors).

== Epidemiologia ==
Los trebles ancioses son fórça frequents. Tal coma definit dins lo DSM-{{IV}} (''Manual diagnostic e Estatistic dels trebles mentals''), tòca près de 30 % de la populacion americana e son edat d'aparicion es 11&nbsp;ans<ref>{{En}} Kessler RC, Berglund P, Demler O, Jin R, Merikangas KR, Walters EE. [http://archpsyc.ama-assn.org/cgi/content/abstract/62/6/593 ''{{Lang|en|Lifetime prevalence and age-of-onset distributions of DSM-{{IV}} disorders in the National Comorbidity Survey Replication}}''], {{Lang|en|Arch Gen Psychiatry}}. 2005;62:593-602.</ref>. Compòrta un risc majorat de depression<ref>{{En}} Kessler RC, Nelson CB, McGonagle KA, Liu J, Swartz M, Blazer DG. [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=retrieve&db=pubmed&list_uids=8864145&dopt=Abstract ''{{Lang|en|Comorbidity of DSM-{{III}}-R major depressive disorder in the general population: results from the US National Comorbidity Survey}}''][https://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=retrieve&db=pubmed&list_uids=8864145&dopt=Abstract], {{Lang|en|Br J Psychiatry Suppl.}} 1996:17-30.</ref>. Es tanben associada e de comportaments podent provocar de problèmas de santat, coma lo [[tabagisme]], l'[[alcolisme]] o la [[sedentaritat]]<ref>{{En}} Bonnet F, Irving K, Terra JL, Nony P, Berthezène F, Moulin P. [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=retrieve&db=pubmed&list_uids=15694943&dopt=Abstract ''{{Lang|en|Anxiety and depression are associated with unhealthy lifestyle in patients at risk of cardiovascular disease}}''], {{Lang|en|Atherosclerosis}}. 2005;178:339-44.</ref>. 

La presa en carga demora fòrça parciala, près de 40 % dels [[Estats Units d'America|Americans dels EUA]] patisson de trebles ancioses recebent pas cap de sonh per aquesta afeccion<ref>{{En}} Kroenke K, Spitzer RL, Williams JBW, Monahan PO, Löwe B. [http://www.annals.org/cgi/content/abstract/146/5/317 ''{{Lang|en|Anxiety disorders in primary care: prevalence, impairment, comorbidity, and detection}}''], [//fr.wikipedia.org/wiki/Annals_of_Internal_Medicine {{Lang|en|Ann Intern Med}}]. 2007;146:317-25.</ref>.

== Tipes ==

; Ànsia de separacion 
: aquesta ànsia es descricha per l'enfant, pel cal pòt provocar de trebles importants.
; Ànsia existenciala
: de teoricians coma [[Paul Tillich]] e de psicanalistas coma [[Sigmund Freud]] descriguèron aqueste genre d'ànsia coma lo « traumatisme del non èsser ». L'èsser uman arriba a un moment dins sa vida, ont se rend compte qu’existís la possibilitat d'acabar d’existir (morir). Desvolopa enseguida d'ànsia al respècte de la realitat e l’existéncia. Segon Tillich e Freud, la [[Religions|religion]] ven donc un mecanisme important per far fàcia a aqueste tipe d’ànsia, que de religions definisson la mòrt coma acontinuitat eternala e divina de la vida sus tèrra en oposicion a la fin complèta de l’existéncia. Segon [[Viktor Frankl]], autor del libre ''{{Lang|en|Man’s Search for Meaning}}'' (en anglés), l’instincte de l'èsser uman en fàcia d'un dangièr mortal es de cercar un [[sens de la vida]] per combatre aqueste « traumatisme del non èsser » a l’apròcha de la mòrt, quand la tentacion d’i sucombir (quitament pel [[suicidi]]) es plan fòrta.
; Ànsia a causa d'examèns 
: l’ànsia a causa d'examèns pòt se manifestar coma una sensacion de malaise, d’apreension o de paur per d'estudiants que crentan de capitar pas a un examèn.
; Ànsia sociala
: Aquesta ànsia existís a diferents gras per fòça gents. Per exemple, lo [[trac]] dels artistas en representacion. Quand consistís en una paur de contunh e intensa d'una o mai situacions socialas o de performança que pòdon expausar la persona a l'observacion meninosa d'altrú, se parla de [[fòbia sociala]], mas es pas una [[fòbia]] dins son sens tradicional.
; Ànsia dels malauts 
: de cercaires suggerisson que se pòt melhorar la qualitat de la vida dels pacients del [[càncer]] prenent en carga lor ànsia. Aquesta forma de cura comprendmai sovent d'ajuda psicosociala, de tecnicas de destenda o alara l’utilizacion de [[Benzodiazepina|benzodiazepinas]].

== Tractaments ==

=== Igièn de vida ===
Existís per aquestes que patisson d’ànsia de biaises diferents e nobroses de s’ajudar e de se destendre, que jògan un ròtle important dins lo tractament dels simptòmas de l’ànsia. Aquestes diferents biais comprenon:

* bonas practicas alimentàrias: amb consomacion moderada de cafeïna, de sucre e una melhoracion generala dels abituds alimentars. La reduccion de la consomacion de cafeïna deuriá èsser espandida dins lo temps. Segon de pacients patissent d’ànsia, aquestas mesuras reduirián de biais significatiu los simptòmas de l’ànsia. Es tanben conselhat de consomir mai possible d'acids gras coma los omegas-3;
* activitat fisica: l’activitat fisica seriá una mesura eficaç per tractar l'estrès<ref>{{En}} Herring MP, O’Connor PJ, Dishman RK, [http://archinte.ama-assn.org/cgi/content/short/170/4/321?home ''{{Lang|en|The Effect of exercise training on anxiety symptoms among patients, a systematic review}}''], {{Lang|en|Arch Intern Med}}, 2010;170:321-331.</ref> mercé a sa capacitat e reduire lo taus de [[cortisòl]] dins lo còrs del pacient. Es util de notar que las palpitacions rapidas que pòdon provocar l’activitat fisica desencadena per escasença una [[ataca de panica]], es donc conselha d’espandre dins lo temps l’introduccion de tot programa d’activitat fisica;
* sòm corrècte.

=== Tecnicas de meditacion e de relaxacion ===
De simplas tecnicas de respiracion (per exemple<span></span>: respiracion abdominala) o autras tecnicas de destenta (per exemple<span></span>: [[iòga]], [[Ipnòsi|ipnosi]], [[sofrologia]], [[plena consciéncia]]), o alara escocha de sons o de musica relaxantas pòdon aver lor interés.

D'estudes non significativas podèron aver detectar d'efièchs de la preguièra<ref>par exemple https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22641932</ref>{{,}}<ref>https//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18307389 </ref>, mas una metaanalisi de 2014<ref>https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24648780</ref> montrèt qu'en l'estat de las recercas aquò èra pasmostrat, la sola correlacion segura essent entre la prevaléncia dels trebles obsessionals compulsius e la cresença religiosa.

D'entre las diferentas tecnicas de [[Meditacion|meditacions]] e de [[relaxacion]], la [[Méditation transcendantale|meditacion transcendantala]] mostrèt son eficacitat pendent d'estats ancioses moderats mas tanben sevèrs coma dins lo tractament del treble d'estrès pòst traumatic amb una eficacitat mai marcada dins las ànsias mai importantas, permetent la reduccion e a vegada l'abandon dels psicotròps<ref>{{Revista|nom1=Orme-Johnson|nom2=Barnes}}</ref>{{,}}<ref>[https://web.archive.org/web/20160203071705/http://news.doctissimo.fr/Psycho/Stress-post-traumatique-la-meditation-pour-reduire-les-symptomes-46273 Stress post-traumatique : la méditation pour réduire les symptômes]</ref>{{,}}<ref>[http://neurosciencenews.com/transcendental-meditation-ptsd-3397/ PTSD Symptoms May Be Reduced With Transcendental Meditation - Neuroscience News January 11, 2016]</ref>

=== Medicaments ===
Los simptòmas especifics de l’ànsia son mai sovent pres en carga amb de medicaments coma de [[Benzodiazepina|benzodiazepinas]].

==== Benzodiazepinas ====
Lo [[diazepam]], medicament de la famiha de las benzodiazepinas, figurava coma los primièrs medicaments utilizats per aquò. L'administracion d'aqueste genre de produchs pòt venir dangierosa e se la deu vigilar per un mètge melhor que siá psiquiatre. Es tanbenconselhat d'arrestar pas subte aqueste tipe de cura una còp començada.

La buspiròna, lo meprobamat, o encara l'etifoxina pòdon tanben èsser utilizats.

==== Antiistaminics ====
Los antiistaminics (l'idroxizina, lo captodiam) pòdon remplaçar las benzodiazepinas. Son sovent tolrats melhors.

==== Propranolòl ====
Un beta-blocant se pòt prescriure: lo propanolòl. Pòt per exemple èsser indicat dins los Trebles d'estrès pòst traumatic es tanben ara a l'estudi per empachar la formacion de remembres anciogèns, traumatizants, recurrents, obsedants e las consequéncias d'aquestes que pòdon provocar los estats d'estrès pòst traumatic. Mas, per que lo propanolòl aja l'efièch cercat per l'escasença, es necessari que siá ordenat lèu après l'eveniment possiblament traumatisant.

=== Alternativa medicamentosa ===
Un estudi indica qu'una combinason de [[melissa]], [[passiflòra]] e [[albespin]] en galenic SIPF es tanben eficaç que lo [[Lorazepram]], sens los efièchs segondaris ni l'acoutumança<ref>https://zenodo.org/record/1213086#.WstG-2bpOgQ</ref>.

=== Terapia cognitiva e comportamentala ===
L'objectiu d'aqueste genre de terapia es d’empachar que lo pacient evita la font de sos trebles ancioses e d’ajudar lo pacient de desvelopar de tecnicas especificas per i far fàcia.

Al contrari dels medicaments, l’eficacitat de la terapia cognitiva comportamentala depend de diferents elements, e tanben lo nivèl de competéncia del terapeuta en question. En mai dels tractaments dichs « convencionals », existís fòrça programas cognitius e comportementals que lo pacient pòt utilizar per se sonhar. Aquò pòt comprene de tecnicas utilizada per<span></span>:

* limitar tota pensada negativa contra se;
* desvelopar la capacitat d’aver de pensadas positivas;
* desvelopar la capacitat de remplaçar de pensadas negativas per de pensadas positivas;
* expausar estapa per estapa lo pacient a la font de sa crenta;
* provesir al pacient d'informacions podent l'ajudar a far fàcia a l'ànsia<ref>Par exemple, on peut dire à un patient souffrant de la panique que les palpitations qu’il ressent ne peuvent pas en fait nuire à la santé de façon significative.</ref>.

== Nòtas e referéncias ==
{{reflist|colonnes=2}}

== Vejatz tanben ==

=== Articles connèxes ===

* [[Paur]]
* [[Treble anciós]]
* [[Meditacion]]
* [[Estrès pòst traumatic]]