Vejatz lo contengut

Wikipèdia:AcuèlhLutzSus/mai de 2010

Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
Abril de 2010 Junh de 2010
Acorchi [+]
WP:LS

Aquesta pagina e sas sospaginas mesadièras son consacradas a l’organizacion e a la mantenença del quadre Lutz sus... de la pagina d’acuèlh.

Aquesta es emplena per l'apèl de {{Wikipèdia:AcuèlhLutzSus/{{CURRENTDAY}} de {{CURRENTMONTHNAME}}}} (çò que significa que son contengut es lo del Wikipèdia:AcuèlhLutzSus/jorn, ont jorn es lo jorn e lo mes del jorn corrent (ora UTC)). La frequéncia de renovelament dels quadres es quotidiana.

  • Los articles presentats dins los diferents quadres son unicament los promouguts als labèls « Articles de qualitat » e « Bon article ».
  • Evitatz de metre mai de 500 caractèrs/100 mots dins los quadres per fin de manténer l'equilibri de las colomnas sus la pagina d'acuèlh ont aquestes quadres son transcluses.

Calendièr per mai de 2010

Articles « Lutz sus... » ja pareguts sus l’acuèlh del mes de mai de 2010 :

1èr de mai de 2010 veire/modificar

De volcans sus l'illa de Java, Indonesia
Un volcan es un relèu terrèstre, sosmarin o extraterrèstre format a la seguida de l'ejeccion e de l'empilament de materials eissits del mantèl (jos forma de lavas, cendres, etc). L'acumulacion pòt aténher de milierats de mètres d'espessor formant atal de montanhas o d'illas. La natura dels materials, lo tipe d'erupcion, lor frequéncia e l'orogenèsi donan als volcans de formas variadas, mas prenon en general l'aspècte d'una montanha conica coronada per un cratèr o una caldeira.

2 de mai de 2010 veire/modificar

Bandèra de Soïssa

Soïssa (en alemand Schweiz, en francés e francoprovençal Suisse, en italian Svizzera, en romanch Svizra), oficialament la Confederacion Soïssa (idem Confederacion Elvetica...), es un estat del centre d'Euròpa qu'a pas cap de frontièra maritima. Confronta Alemanha a nòrd, Liechtenstein e Àustria a l'èst, Itàlia al sud e França a l'oèst. Sa capitala es Bèrna.

Lo gentilici es soís, soïssa (plural soïsses (o soís), soïssas).

3 de mai de 2010 veire/modificar

Renoir, La Grenouillère, Metropolitan Museum of Art, Nòva York
L'impressionisme es una escòla picturala francesa, nascuda de l'associacion d'artistas francés de la segonda mitat del segle XIX. Fòrtament criticat al començament, lo movement se manifèsta subretot de 1874 a 1886 par uèit exposicions publicas a París, e marca la ruptura de l'art modèrne amb l'academisme. L'impressionisme es subretot caracterizat per una tendéncia a notar las impressions fugitivas dels fenomèns puslèu que l'aspècte estable e conceptual de las causas.

4 de mai de 2010 veire/modificar

La bandiera de la vila.
Valéncia (en catalan València) es una vila dei País Catalans e es la capitala dau País Valencian, en Espanha. Es tanben la capitala de la comarca de l'Horta e de la província de Valéncia. Es en riba de la mar Mediterranèa e ten un dei pòrts pus importants de la Peninsula Iberica. Còmpta 807 000 abitants, segon leis estimacions de 2006.

5 de mai de 2010 veire/modificar

Lo violon (var. vriulon qu'ei un instrument de còrdas hregadas dab quate còrdas e jogat dab un arquet. Uei lo dia, qu'ei lo membre lo mei petit e lo mei agut de la familha deus instruments de còrdas hregadas descendenta de la lira da braccio qui compta tanben lo vriulon alto, lo violoncèl e, en partida, la contrabassa (puishqu'aquesta darrèra b'ei tanben tanhenta de la familha de la viòla de gamba ; marginaument aquesta familha qu'a conegut autes còps un violino piccolo, un vriulon tenòr, un violoncèl piccolo e qu'existeish quitament ua octobassa.

Lo mot violon que vien de l'italian "violino" qui vòu díser petita "viòla" (qu'ei a díser, petit vriulon alto). Lo musician qui ne jòga qu'ei lo violonista (violonaire/vriulonaire dens la musica populara) e l'artisan qui'u fabrica e l'adoba qu'ei lo laütièr.

6 de mai de 2010 veire/modificar

Una ellipsa amb seis axes, son centre, un fòcus e la directritz associada
[...] En matematicas, e pus particularament en geometria euclidiana de dimension tres, una ellipsa es una corba plana sarrada obtenguda coma projeccion d'un cercle sus un plan - pron que la direccion de la projeccion siá pas parallèla au plan dau cercle - , o coma l’interseccion d’un còn drech amb un plan. [...]

7 de mai de 2010 veire/modificar

Los lepidoptèrs (Lepidoptera) son un òrdre d'insèctes tanben apelats parpalhòls o parpalhons.

Se caracterizan per tres parelhs de patas (coma totes los insèctes) e per dos parelhs d'alas recobèrtas d'escatas de colors fòrt variadas segon las espècias (d'ont lor nom : lepidoptèr, del latin lepidoptera, el meteis del grèc λεπίς « escata » e πτερόν « ala »). Los lepidoptèrs pondon d'uòus que donan naissença a de larvas apeladas rucas. Aquestas darrièras fabrican de seda, e forman puèi sovent un cocon ont se transforman en adulte.

8 de mai de 2010 veire/modificar

Lo Pòrt Vièlh de Marselha. Au fons: la glèisa de Nòstra Dòna de la Gàrdia.
Marselha es una vila d'Occitània, en Provença, en riba de la mar Mediterranèa. Es la primiera vila e lo primier pòrt d'Occitània. Tanben es la segonda o tresena vila de França e n'es lo primier pòrt. Es la prefectura dau departament dei Bocas de Ròse e de la region de Provença-Aups-Còsta d'Azur. Son escaisnom, la Ciutat Focèa, ramenta que foguèt fondada en 600 avC. per de marins grècs de Focèa. A 808 700 estatjants e n'a 1 516 340 dins l'aglomeracion.

9 de mai de 2010 veire/modificar

Basset blau de Gasconha

Lo can (var. chan) o gos o chin es un mamifèr de l'òrdre dels carnivòrs e de la familha dels Canidae, coma tanben los lops, las mandras e los coiòts. Se pensa que foguèt d'en primièr la resulta de la domesticacion de lops que se seriá facha fa aperaquí 15 000 ans. La femèla es la canha o la gossa e los pichòts (cadèls) son de canhòts o gossets.

Lo fach d'aver de gossets se pòt dire canhotar o gossetar. De scientifics pensan que lo gos domestic es una sotespècia de lop, Canis lupus familiaris.

10 de mai de 2010 veire/modificar

Los lepidoptèrs (Lepidoptera) son un òrdre d'insèctes tanben apelats parpalhòls o parpalhons.

Se caracterizan per tres parelhs de patas (coma totes los insèctes) e per dos parelhs d'alas recobèrtas d'escatas de colors fòrt variadas segon las espècias (d'ont lor nom : lepidoptèr, del latin lepidoptera, el meteis del grèc λεπίς « escata » e πτερόν « ala »). Los lepidoptèrs pondon d'uòus que donan naissença a de larvas apeladas rucas. Aquestas darrièras fabrican de seda, e forman puèi sovent un cocon ont se transforman en adulte.

11 de mai de 2010 veire/modificar

Bearn o Biarn qu'ei un país occitan, ua vescomtat situada au pè deus Pirenèus. Ligat successivament a Aragon puish a Gasconha, que vadó, enter los regnats de Gaston Fèbus e d'Enric de Borbon, país sobeiran puish cap deu Reiaume de Navarra (dab pas sonque la Baisha Navarra après 1512). Bearn qu'ei tanben ua anciana província istorica francesa integrada a França en 1620 ; abans aquesta data, l'occitan de Bearn (lo bearnés) qu'èra la sola lenga administrativa deu Reiaume de Navarra e que partatgè aqueste estatut dab lo francés dinc a la Revolucion.

Uei lo dia, la soa capitala qu'ei Pau (las autas capitalas istoricas que hon, successivament Morlans puish Ortès).

Lo gentilici qu'ei bearnés -esa o biarnés -esa.

12 de mai de 2010 veire/modificar

La plaça de Mayo vista desempuish l'ostau deu govern de la Ciutat Autonòma de Buenos Aires
La plaça de Mayo [...] qu'ei un lòc important dens la ciutat de Buenos Aires on e trobam bastiments oficiaus com l'Ostau Arroset, la Catedrau Metropolitana de Buenos Aires, la Banca de la Nacion Argentina, l'ostau deu govern de la ciutat autonòma de Buenos Aires e lo Cabildo. Per'mor d'aquò qu'ei un lòc de protestacion o d'expression d'ideas politicas ; durant la dictatura militara de la fin de las annadas setanta e de la debuta de las annadas ueitanta, las Mairs de la plaça de Mayo qu'i mièn un combat vadut famós en defiant lo poder en bèth amassà's entà'u demandar çò qu'eran vaduts los lors hilhs desapareishuts.

13 de mai de 2010 veire/modificar

La lavanda es un aubret dicotiledonèu de la familha dei Lamiacèas e dau genre Lavandula, de flors lo pus sovent mauvas o violetas dispausadas en espigas, coma la majoritat deis espècias, fòrça nolentas; s'utilizan largament dins totei lei brancas de la perfumariá. Vènon subretot sus lei sòus calcaris secs e solelhós, a l'excepcion de L. stoechas, que preferís lei sòus siliciós.

Totei lei lavandas son de plantas mellifèras, fòrça recercadas per leis abelhas.

14 de mai de 2010 veire/modificar

De volcans sus l'illa de Java, Indonesia
Un volcan es un relèu terrèstre, sosmarin o extraterrèstre format a la seguida de l'ejeccion e de l'empilament de materials eissits del mantèl (jos forma de lavas, cendres, etc). L'acumulacion pòt aténher de milierats de mètres d'espessor formant atal de montanhas o d'illas. La natura dels materials, lo tipe d'erupcion, lor frequéncia e l'orogenèsi donan als volcans de formas variadas, mas prenon en general l'aspècte d'una montanha conica coronada per un cratèr o una caldeira.

15 de mai de 2010 veire/modificar

La lavanda es un aubret dicotiledonèu de la familha dei Lamiacèas e dau genre Lavandula, de flors lo pus sovent mauvas o violetas dispausadas en espigas, coma la majoritat deis espècias, fòrça nolentas; s'utilizan largament dins totei lei brancas de la perfumariá. Vènon subretot sus lei sòus calcaris secs e solelhós, a l'excepcion de L. stoechas, que preferís lei sòus siliciós.

Totei lei lavandas son de plantas mellifèras, fòrça recercadas per leis abelhas.

16 de mai de 2010 veire/modificar

Cort interior deu castèth
Lo Castèth de Pau que domina la capitala de Bearn e qu'ei pregondament ligat au sovier de tres sobeirans qui'u senhoregèn : Gaston Fèbus, Enric de Labrit e lo Noste Enric. Que muisha ua mescladissa armoniosa d'estiles medievau e Reneishença (e tanben neomedievau e neoreneishença, frut de las restauracions realizadas au cors deu sègle XIX) . Qu'ei tanben un lòc de memòria de l'istòria argeriana per'mor d'aver acessat Abd El-Kader dens la soa captivitat. [...]

17 de mai de 2010 veire/modificar

Cort interior deu castèth
Lo Castèth de Pau que domina la capitala de Bearn e qu'ei pregondament ligat au sovier de tres sobeirans qui'u senhoregèn : Gaston Fèbus, Enric de Labrit e lo Noste Enric. Que muisha ua mescladissa armoniosa d'estiles medievau e Reneishença (e tanben neomedievau e neoreneishença, frut de las restauracions realizadas au cors deu sègle XIX) . Qu'ei tanben un lòc de memòria de l'istòria argeriana per'mor d'aver acessat Abd El-Kader dens la soa captivitat. [...]

18 de mai de 2010 veire/modificar

Cap Hòrn vist del sud.
L'illa del Cap Hòrn (...) es la tèrra pus al sud de l'archipèla de la Tèrra del Fuòc al sud de Chile. Lo Cap Hòrn es abitualament considerat per èsser lo punt mai al sud de l'America del Sud, e marca la termièra nòrd del pas de Drake; Pendent fòrça annadas servissiá de bòrna sus la rota dels clippers, que las naus de comèrci i carrejavan de mercandisas a l'entorn del monde.

19 de mai de 2010 veire/modificar

Un rangièr dins son abitat naturau
Lo rangièr (var. rangier, rangèir), o rèn, conegut coma caribó en America dau Nòrd, es un tipe de cèrvi (concretament Rangifer tarandus) qu'abita en Artica e dins lei regions subarticas. Lei rangièrs se trapan en mantuna zòna d'Escandinàvia (inclusa Islàndia), en Russia, Groenlàndia, Canadà e Alaska.

20 de mai de 2010 veire/modificar

Andòrra, oficialament en catalan lo Principat d'Andorra, es un pichon Estat independent de l'Euròpa sud-occidentala, situat dins los Pirenèus entre Espanha e França, en limitant amb la comunitat autonòma de Catalonha al sud, e amb los departaments dels Pirenèus Orientals (Catalonha Nòrd) e d'Arièja (Occitània) al nòrd. Andòrra es un dels Estats mai pichons del mond, amb solament 468 km2 e una populacion estimada de 80 000 personas. Amb 81 222 abitants, representa 0,59% de la populacion totala dels Païses Catalans.

21 de mai de 2010 veire/modificar

Calligrafia del mot japonés karatedo
Hanashiro Chomo
Lo karate es un art marcial d'ataca e de defensa, d'origina japonesa, que consistís a concentrar tota la fòrça del còs en un endrech determinat. Atal doncas, es un art d'autodefensa amb un aspècte espiritual predominant. (...) Lo karate se desvolopèt dins l'illa d'Okinawa, ont los ocupants japoneses avián enebit l'us de las armas.

22 de mai de 2010 veire/modificar

Stonehenge en 2004

Stonehenge es un monument megalitic del neolitic e de l'Edat del Bronze situat prèp d'Amesbury dins lo comtat anglés de Wiltshire, a pauc près a 13 km al nòrd de la vila de Salisbury.

Se compausa de talús de tèrra qu'enròdan mantun cercles de bèlas pèiras plantadas e es un dels sits preïstorics mai famós del mond. Los arqueològs pensan que las pèiras ficadas foguèron quilhadas entre 2500 e 2000 abans lo Crist, emai que los talús e valats exteriors que constituisson la pus anciana partida del monument, son datats d'a pauc près 3100 abans lo Crist.

23 de mai de 2010 veire/modificar

Leopard chinés

Lo leopard es un dels quatre felins del genre Panthera. Caça sonque de nuèch e sòl passar la jornada aconsomit dins la vegetacion, dins las tutas d'autres animals o, mai sovent, sus la branca d'un arbre que los escalan amb una granda agilitat.

Pel leopard, l'arbre representa a l'encòp l'endrech ont se pausa, lo ponch d'ont va caçar e ont emmagazina son manjar.

24 de mai de 2010 veire/modificar

Un rangièr dins son abitat naturau
Lo rangièr (var. rangier, rangèir), o rèn, conegut coma caribó en America dau Nòrd, es un tipe de cèrvi (concretament Rangifer tarandus) qu'abita en Artica e dins lei regions subarticas. Lei rangièrs se trapan en mantuna zòna d'Escandinàvia (inclusa Islàndia), en Russia, Groenlàndia, Canadà e Alaska.

25 de mai de 2010 veire/modificar

Stonehenge en 2004

Stonehenge es un monument megalitic del neolitic e de l'Edat del Bronze situat prèp d'Amesbury dins lo comtat anglés de Wiltshire, a pauc près a 13 km al nòrd de la vila de Salisbury.

Se compausa de talús de tèrra qu'enròdan mantun cercles de bèlas pèiras plantadas e es un dels sits preïstorics mai famós del mond. Los arqueològs pensan que las pèiras ficadas foguèron quilhadas entre 2500 e 2000 abans lo Crist, emai que los talús e valats exteriors que constituisson la pus anciana partida del monument, son datats d'a pauc près 3100 abans lo Crist.

26 de mai de 2010 veire/modificar

Lo Japon (en japonés:日本; Nihon o Nippon, oficiaument 日本国 Nihon-koku o Nippon-koku) qu'ei un archipèla e un país a l'èst deu continent asiatic. Situat dens l' Ocean Pacific,a l'èst de China, Corèa e Russia, que s'espandeish, dens ua direccion nòrd-èst / sud-oèst, de la Mar d'Okhotsk a la Mar de China Orientau. Dab mei de tres mila illas, lo Japon que s'esten, deu nòrd au sud, aproximativament deu 45au parallèle nòrd (latitud de Bordèu) au 26au (latitud deu Sahara Occidentau).

La capitala qu'ei Tòquio.

27 de mai de 2010 veire/modificar

28 de mai de 2010 veire/modificar

Andòrra, oficialament en catalan lo Principat d'Andorra, es un pichon Estat independent de l'Euròpa sud-occidentala, situat dins los Pirenèus entre Espanha e França, en limitant amb la comunitat autonòma de Catalonha al sud, e amb los departaments dels Pirenèus Orientals (Catalonha Nòrd) e d'Arièja (Occitània) al nòrd. Andòrra es un dels Estats mai pichons del mond, amb solament 468 km2 e una populacion estimada de 80 000 personas. Amb 81 222 abitants, representa 0,59% de la populacion totala dels Païses Catalans.

29 de mai de 2010 veire/modificar

Cort interior deu castèth
Lo Castèth de Pau que domina la capitala de Bearn e qu'ei pregondament ligat au sovier de tres sobeirans qui'u senhoregèn : Gaston Fèbus, Enric de Labrit e lo Noste Enric. Que muisha ua mescladissa armoniosa d'estiles medievau e Reneishença (e tanben neomedievau e neoreneishença, frut de las restauracions realizadas au cors deu sègle XIX) . Qu'ei tanben un lòc de memòria de l'istòria argeriana per'mor d'aver acessat Abd El-Kader dens la soa captivitat. [...]

30 de mai de 2010 veire/modificar

Fichièr:Flag of Occitania.png
Bandièra d'Occitània

La crotz occitana [...] es lo simbòl d'Occitània. Dins la cançon de la crosada, a lo nom de crotz ramondina. Es lo derivat de las armas dels comtes de Tolosa e dels marqueses de Provença e tanben, anteriorament e probablament, dels senhors de Forcauquier en Provença. Aquesta bandièra es utilizada per representar la lenga e la cultura occitanas, o mai generalament coma un emblèma regional.

La crotz occitana jauna sus a fons roge, amb l'estela del Felibritge de sèt brancas amont a drecha, es lo drapèl modèrne d'Occitània.

31 de mai de 2010 veire/modificar

Lo Japon (en japonés:日本; Nihon o Nippon, oficiaument 日本国 Nihon-koku o Nippon-koku) qu'ei un archipèla e un país a l'èst deu continent asiatic. Situat dens l' Ocean Pacific,a l'èst de China, Corèa e Russia, que s'espandeish, dens ua direccion nòrd-èst / sud-oèst, de la Mar d'Okhotsk a la Mar de China Orientau. Dab mei de tres mila illas, lo Japon que s'esten, deu nòrd au sud, aproximativament deu 45au parallèle nòrd (latitud de Bordèu) au 26au (latitud deu Sahara Occidentau).

La capitala qu'ei Tòquio.