Ada Lovelace
Ada Augusta Byron King, comtessa de Lovelace (Londres, 10 de decembre de 1815 - 27 de novembre de 1852) foguèt la primièra programaira de l'istòria dels ordenadors.
Collaborèt amb Charles Babbage a la creacion d'una maquina analitica capabla de resòlver d'equacions diferencialas.
Contèxt istoric
[modificar | Modificar lo còdi]La corta vida d'Ada Lovelace traversèt la primièra mitat del sègle XIX, jos l'influéncia de las idèas classicas de la societat victoriana, fòrça ligadas a la nauta classa sociala que i aperteniá, mas a l'encòp impregnadas pels ideals romantics coma los de son paire.
La coneissença scientifica èra pas mai una referéncia de prestigi social, mas la manièra de pas demorar a la talvera del progrès, font autentica de riquesa e de poder.
Aquela actitud tan dobèrta vèrs la formacion scientifica faguèt possibla que las femnas de nauta posicion sociala se poguèsson dedicar a l'estudi, en aténher una granda notorietat e en essent reconegudas pels sieus contemporanèus.
Las femnas èran encara luènh d'aténher un tractament egalitari. Totun, començavan de conviure amb lo progrès e iniciavan un protagonisme novèl. Ça que la las obrièras de las fabricas subissián cada jorn l'inegalitat salariala.
En aquel clima de cambiament començant, de confusion e d'esperança, nais Ada Lovelace. La siá vida es marcada per dos factors: la personalitat estricta e puritana de sa maire e l'ambient culte e refinat que ne faguèt partida. Ada visquèt practicament tota sa vida condicionada pels dictats de sa maire, Ana Isabel Milbanke, ja que lo maridatge d'aquesta amb Lord Byron durèt sonque un pauc mai d'un an. Se separèron al mes de la naissença d'Ada. Totun, lo paire li dediquèt de vèrses polits e sembla tanben que las siás darrièras paraulas foguèron per ela.
Enfança
[modificar | Modificar lo còdi]Augusta Ada Byron nasquèt lo 10 de decembre de 1815. Cresquèt amb sa maire que, de la paur que sa filha se poguèsse convertir en poetessa, l'orientèt cap al mond de las sciéncias. Totun, Ada se sentiguèt totjorn tanben unida a son paire e a son mond poetic. Dempuèi petita aviá dich net e clar çò que voliá èsser: "matematiciana e metafisiciana".
Ada èra una gojata fòrça activa que practicava ja divèrsas activitats coma la gimnastica, la dança e l'equitacion. Desvolopèt tanben de qualitats musicalas en aprene a jogar divèrses instruments coma lo piano, lo violon e l'arpa. L'influéncia de sa maire foguèt fòrça importanta doncas, que las questions de mecanica l'atrasián fòrça, e es aital que sa maire inculquèt a Ada aquel interès.
Adolescéncia
[modificar | Modificar lo còdi]Dins sos 17 ans coneguèt un personatge clau de la siá vida, Mary Sommerville, una matematiciana notabla. Ensems tradusiguèron las òbras de Laplace e aquelas traduccions foguèron utilizadas mai tard a Cambridge.
A aquela edat coneguèt tanben Charles Babbage e, aitant ela coma sa maire, demorèron impressionadas per la siá maquina de diferéncias finidas, que desirava de generalizar en una maquina analitica o calculadoira generala.
D'ans pus tard se maridèt amb l'onorable William King, ochen baron de King, comte de Lovelace. Èra un òme aimable mas feble, de mendre nivèl intellectual qu'ela.
La naissença successiva de sos tres filhs empachèt Ada de perseguir los sieus estudis. A tres meses d'aver son tresen filh, decidiguèt de restablir lo contacte amb Babbage, en li pregant que li forniguèsse un professor per aprene las matematicas amb el.
Darrièrs ans de vida
[modificar | Modificar lo còdi]
Dins la darrièra epòca de la vida d'Ada se succediguèron las crisis nerviosas, los deutes e los escàndols. La siá salut pejorava cada viatge mai. Per calmar las dolors se daissèt emportar per l'alcòl e las drògas (preniá una barreja de cervesa, de brandy, d'òpi e de morfina) que sonque pejoravan lo sieu estat de santat.
Ada, conscienta d'aquel desajustament vital, assagèt de s'alonhar de l'alcòl e de las drògas en se daissant emportar per una autra obsession: las escomesas. Incitats per de recèptas probabilistas sofisticadas qu'ajudarián a Ada e Charles Babbage a recuperar tota la riquesa qu'èran a pèrdre, s'introdusiguèron dins lo mond de las escomesas de corsas de cavals.
La vida sentimentala d'Ada se marquèt per d'escàndols nombroses. Calinhava amb totes los òmes que coneissiá e que se movián a son entorn.
Ada moriguèt lo 27 de novembre de 1852, victima d'un càncer uterin a la meteissa edat que son paire Byron, a 37 ans; las rèstas de totes dos repausan dins lo meteis cavòt.
Los sols òmes qu'a la velha de sa mòrt Ada los volguèt veire foguèron son marit e Babbage.
Ada aguèt tres filhs amb William King e una quatrena filha, Scherezada Lovelace, fruch de la passion entre Ada e Sir David Brewster, responsable de l'invencion del caleidoscòpi. Aquela foguèt l'unica descendenta a seguir los passes de sa maire.
Relacion amb las matematicas
[modificar | Modificar lo còdi]En delà d'aver de relacions amb Charles Babbage, Ada aguèt l'oportunitat de conéisser personalament Sir David Brewster (fisician britanic), Charles Wheatstone (fisician e inventor britanic, conegut especialament pel sieu trabalh dins l'electricitat), Charles Dickens (romancièr anglés) e Michael Faraday (quimista e fisician anglés, inventor del motor electric, dels generadors e de la dinamo).
Coma primièra femna dins lo mond dels ordenadors, Lovelace ocupa un espaci sensible dins lo quadre de las figuras istoricas e nos remembra que las femnas e l'informatica an totjorn agut una relacion estrecha, dempuèi lo començament, en ocupant un ròtle decisiu e pas simplament una preséncia testimoniala.
Son estadas fòrça las femnas qu'an realizat de grandas aportacions a l'informatica, mas sonque Ada compta, amb un lengatge de programacion que pòrta lo sieu nom. En 1979 lo Departament de Defensa dels Estats Units creèt un lengatge de programacion basat sul Pascal en onor d'Ada Byron, nomenat lengatge de programacion ADA. Foguèt la primièra reconeissença de son trabalh dempuèi sa mòrt.
