Sistèma operatiu
Un sistèma operatiu (var. sistèma d'esplecha) (en anglés: Operating system) es un ensems de programas que servisson de ligason entre l'utilizaire e l'ordenador. Es el que gerís las ressorsas de la maquina : (processor, memòria, disc dur e autres periferics).
Un sistèma operatiu es abitualament compausat per : un nuclèu, de bibliotècas dinamicas, un ensems d'espleches sistèma, e de programas aplicatius de basa.
Descripcion[modificar | Modificar lo còdi]
Generalitats[modificar | Modificar lo còdi]
Lo sistèma operatiu es lo logiciau principau d'un ordinator car permet lo bòn foncionament dei programas après la configuracion de totei lei periferics per lo programa d'amorsatge durant l'entraïnament de la maquina. Ofrís un ensemble de servicis generaus que facilitan la creacion de logiciaus aplicatius e tèn lo ròtle d'intermediari entre aquelei logiciaus e lo materiau informatic. Lei foncionalitats ofèrtas varian segon lei sistèmas, generalament en foncion de l'execucion dei programas, de l'utilizacion de la memòria centrala e dei periferics, de la modificacion de fichièrs, de la comunicacion e de la deteccion e gestion d'errors.
Lo nuclèu[modificar | Modificar lo còdi]
Lo nuclèu d'un sistèma operatiu (kernel en anglés) es una dei partidas fondamentalas dei sistèmas operatius[1]. Gerís lei ressorsas de l'ordinator e permet a sei compausants diferents, materiaus e logiciaus, de comunicar entre elei. Provesís de mecanismes d'abstraccion dau materiau, en particular de la memòria dei processors, e de cambis d'informacions entre logiciaus e periferics materiaus. Autoriza tanben divèrseis abstraccions logicialas e facilita la comunicacion entre lei procès.
L'interfàcia utilizaire[modificar | Modificar lo còdi]
Cada ordinator destinat a èsser utilizat per un individú necessita una interfàcia utilizaire (shell en anglés[2]), un jaç logiciau que permet de gerir l'interaccion umana. L'interfàcia utilizaire visualiza l'estructura dei repertòris, demanda ai servicis dau sistèma operatiu d'obtenir de donadas a partir de periferics materiaus d'intrada (clavier, soritz, lector de carta de crèdit...) e demanda ai servicis dau sistèma operatiu d'afichar d'invits o de messatges d'estat sus lo materiau de sortida. Doas formas principalas d'interfàcia utilizaire existisson : l'interfàcia de linha de comanda que permet de picar cada linha d'intruccion e l'interfàcia grafica que provesís un environament visuau.
Foncions[modificar | Modificar lo còdi]
Las principalas foncions d'un sistèma operatiu son las seguentas:
- Gestion dels dispositius d'intrada e sortida
- Gestion del sistèma d'archius
- Provesir l'utilizaire d'una interfàcia
Gestion dau processor e dei procès[modificar | Modificar lo còdi]
Lo sistèma operatiu gerís l'òrdre d'execucion dei procès sus lei processors d'un ordinator. Un procès es un ensemble d'instruccions que son en cors d'execucion. Leis instruccions provènon d'un programa e lor execucion necessita de temps, de la memòria, de fichièrs e de periferics. L'ordonançaire es la partida dau sistèma operatiu que s'ocupa de crear, d'arrestar e de suprimir lei procès segon lei besonhs[3]. Aquò permet au sistèma operatiu de reservar la memòria, de planificacion l'execucion dei pretzfachs, de s'ocupar deis interblocatges e s'assegurar la comunicacion entre lei procès[4].
Gestion de la memòria[modificar | Modificar lo còdi]
Lo sistèma operatiu dirigís l'utilizacion de la memòria. A la lista deis emplaçaments de memòria utilizats (e deis utilizaires associats) e la lista deis emplaçaments liures[5]. Resèrva ansin d'emplaçaments dins la memòria quand un procès o demanda e o libèra quand es plus utilizat. De foncions de contraròtle de l'utilizacion de la memòria permèton de seguir aqueleis evolucions. S'ocupan tanben de definir la quantitat de memòria e sa durada d'utilizacion per lei diferents programas. Aquelei foncions son centralas dins lo foncionament dau sistèma operatiu, e pus generalament de l'ordinator, car definisson la quantitat de memòria totala disponibla per lo sistèma operatiu. De mai, gràcias a de metòdes de localizacion e de reservacion deis espacis memòria, permèton d'empachar la modificacion accidentala d'un emplaçament memòria per un programa, accion que pòu aver de consequéncias negativas per l'ensemble dau sistèma informatic.
La deteccion e la gestion deis errors[modificar | Modificar lo còdi]
Lo sistèma operatiu es capable de tractar leis errors, tant materialas que logicialas, per ne'n redurre l'impacte sus lo sistèma informatic. Aquò necessita un sistèma de deteccion e de capacitats per repetir una operacion, arrestar lo programa responsable dau problema o sinhalar lo problema a l'utilizaire.
La gestion deis accès e de la seguretat[modificar | Modificar lo còdi]
Lei sistèmas operatius modèrnes permèton a mai d'un utilizaire d'utilizar un ordinator d'un biais simultanèu. Aquelei sistèmas operatius dèvon donc contenir de mecanismes destinats a contrarotlar l'utilizacion dei ressorsas per leis utilizaires, lei procès e lei programas. Aquò permet de certificar l'identitat dau programa o de l'utilizaire per accedir a una ressorsa en acòrdi de règlas de seguretat. Assegura ansin la fisabilitat globala dau sistèma informatic. D'efiech, quand mai d'un programa es utilizat en parallèl, un procès pòu modificar, accidentalament o volontàriament, un emplaçament de memòria utilizat per un autre programa. Aquò menaça lo bòn foncionament dau segond programa e, se lo programa en question es lo sistèma operatiu, es l'ensemble dau sistèma qu'es menaçat.
Per empedir un tal incident, lo sistèma operatiu resèrva a cada programa un espaci d'adreiçatge qu'es un emplaçament de memòria que pòu unicament èsser modificat per lo programa regardat. Aquela organizacion permet au sistèma operatiu de detectar tota temptativa d'accès en defòra de l'espaci d'adreiçatge.
Los mai coneguts[modificar | Modificar lo còdi]
Qualques sistèmas operatius demest los mai coneguts, son :
- OS/2 d'IBM ;
- OS/400 present suls sistèmas mejans IBM (AS/400 - ISéries) ;
- Mac OS : lo primièr sistèma operatiu dels ordenadors Apple Macintosh,
- VMS e OpenVMS (Compaq, ex-Digital) ;
- Microsoft Windows, lo sistèma operatiu de Microsoft ;
- Los derivats d'UNIX :
- los sistèmas operatius grands sistèmas (mainframes) :
Annèxas[modificar | Modificar lo còdi]
Liames intèrnes[modificar | Modificar lo còdi]
Bibliografia[modificar | Modificar lo còdi]
- (fr) Laurent Bloch, Les systèmes d’exploitation des ordinateurs : histoire, fonctionnement, enjeux, Vuibert, 2003.
- (fr) Daniel P. Bovet e Marco Cesati, Le Noyau Linux, O’Reilly, 2006.
- (en) James L. Peterson, Abraham Silberschatz e Peter B. Galvin (dir.), Operating system concepts, Addison-Wesley, 1990.
- (fr) Andrew Tanenbaum, Systèmes d’exploitation, Pearson, 2003, 2a edicion.
Nòtas e referéncias[modificar | Modificar lo còdi]
- ↑ (en) Vivek Sharma, Manish Varshney e Shantanu Sharma, Design and Implementation of Operating System, Laxmi Publications, Ltd., 2010.
- ↑ (en) Henri Lilen, Dictionnaire informatique et numérique, edi8, 2014, 2a edicion.
- ↑ (en) Jose Garrido, Richard Schlesinger e Kenneth Hoganson, Principles of Modern Operating Systems, Jones & Bartlett Publishers, 2011.
- ↑ (en) Sibsankar Haldar e Alex A. Aravind, Operating Systems, Pearson Education India, 2010.
- ↑ (en) Operating Systems: Principles And Design, PHI Learning Pvt. Ltd., 2009.