Wikipèdia:AcuèlhLutzSus/febrièr de 2014

Genièr de 2014

Març de 2014

Acorchi [+]
WP:LS

Aquesta pagina e sas sospaginas mesadièras son consacradas a l’organizacion e a la mantenença del quadre Lutz sus... de la pagina d’acuèlh.

Aquesta es emplena per l'apèl de {{Wikipèdia:AcuèlhLutzSus/{{CURRENTDAY}} de {{CURRENTMONTHNAME}}}} (çò que significa que son contengut es lo del Wikipèdia:AcuèlhLutzSus/jorn, ont jorn es lo jorn e lo mes del jorn corrent (ora UTC)). La frequéncia de renovelament dels quadres es quotidiana.

Los articles presentats dins los diferents quadres son unicament los promouguts als labèls « Articles de qualitat » e « Bon article ».
Evitatz de metre mai de 500 caractèrs/100 mots dins los quadres per fin de manténer l'equilibri de las colomnas sus la pagina d'acuèlh ont aquestes quadres son transcluses.

Calendièr per febrièr de 2014

Articles « Lutz sus... » ja pareguts sus l’acuèlh del mes de febrièr de 2014 :

1^èr de febrièr de 2014 veire/modificar Lo tèrme d’energia nucleara a dos senses diferents : al nivèl microscopic, l’energia nucleara es l'energia associada a la fòrça de coesion dels nucleons, l'Interaccion fòrta (protons e neutrons) al sen del nuclèu dels atòms. Las transformacions del nuclèu liberant aquela energia son nomenats reaccions nucleara. L'Interacion flaca, ela, regís las reaccions entre particulas e neutrinos; al nivèl macroscopic, l'energia nucleara correspond, d’una part a l'energia liberada per las reaccions de fusion nucleara al sen de las estelas, d’autra part als usatges civils e militars de l'energia liberada pendent las reaccions de fission o de fusion del nuclèu atomic.	2 de febrièr de 2014 veire/modificar La lenga etrusca foguèt parlada pels Etruscs sul territòri de l'anciana Etruria, en Itàlia centrala, correspondent gaireben a l'actuala Toscana (que li deu lo seu nom), a partir del sègle -VIII, fins son atudament coma lenga viventa a l'entorn del sègle -II. Existís lo corpus, siá un ensems d'inscripcions en lenga etrusca conservadas fins ara, repertoriat e venent gaireben totas de Campània, del Latium, de Falerii e Faliscus, Véies, Caeré, Tarquinia e a l'entorn, mas tanben de luòcs mai alunhats, fòra d'Etruria, e amb que avián de rapòrts estrechs diplomatics o comercials: çò que vendrá a l'epòca romana la Gallia Narbonensis (la Narbonesa), mas tanben Corsega, la Sardenha e l'Africa del Nòrd o Cartage èra sobeirana. Lo sol lengatge atestat amb que foguèt trobat una parentat amb l'etrusc es aquel que foguèt parlat dins l'illa de Lemnos, avant l'invasion ateniana (- VI), que d'estelas foguèron trobadas, portant d'inscripcions redigidas amb de caractèrs pròches d'aqueles utilizats pels Etruscs.
3 de febrièr de 2014 veire/modificar Al Andalús èra lo nom arabi balhat a las parts de la Peninsula Iberica e de Septimània governadas pels arabis e musulmans nòrd-africans (jol nom generic de "moros"), mantun còp dins lo periòde entre 711 e 1492. A la seguida de la conquista, Al Andalús èra devesit en cinc regions administrativas correspondentas aperaquí a Andalosia, Galícia, Portugal, Castelha e Leon, Aragon, Catalonha, e Septimània. Coma entitat politica, Al Andalús constituiguèt successivament una província del Califat Omeia, governat pel califa Al Walid I (711–750); de l'Emirat de Còrdoa (750–929); del Califat de Còrdoa (929–1031); e de las taifas, pichons reialmes eissits de l'esberlament del Califat de Còrdoa. Dins los sègles seguents, Al Andalús venguèt una província de las dinastias musulmanas berbèras dels Almoravids e Almoads, se fragmentèt puèi en fòrça estats minors, que lo mai conegut foguèt l'Emirat de Granada. Pendent una granda part de son istòria, mai que mai jol Califat de Còrdoa, Al Andalús èra un breç del saber, e la vila de Còrdoa venguèt un centre cultural e economic màger a l'encòp dins lo Bacin Mediterranèu e lo mond islamic.	4 de febrièr de 2014 veire/modificar Ciceron, nascut lo 3 de genièr 106 ab. C., a Arpino en Itàlia e mòrt lo 7 de decembre de 43 ab. C. a Formia, es un òme d’Estat roman e un autor latin. Ciceron es conegut coma un dels esperits pus versadís de la Roma antica. Foguèt aquel que presentèt als Romans las escòlas de la filosofia grèga e desvolopèt un vocabulari filosofic en latin, se distinguissent coma un lingüista, traductor, e filosòf. Un orador remirable e un avocat de primièra, Ciceron pensava probablament que sa carrièra politica èra sa realizacion majora. Uèi, es apreciat dempuèi per son umanisme e sos trabalhs filosofics e politics. Sa correspondéncia abondanta, subretot adreiçada al seu amic Titus Pomponius Atticus, aguèt fòrça influéncia, e foguèt a l'origina de l'art epistolar rafinat dins la cultura Europèa. Cornelius Nepos, lo biograf de Titus Pomponius Atticus al sègle I ab.C., comentèt que las letras de Ciceron contenguèron tant de riquesa e de detalhs "sus las inclinasons dels òmes importants, las flaquesas dels generals, e las revolucions dins lo govèrn" qu'assabentavan son lector subre l'istòria del periòde.
5 de febrièr de 2014 veire/modificar L'aragonés, sonat de còps la fabla (noms autoctòns: aragonés, luenga aragonesa), es una lenga romanica (ye una luenga romanz...) parlada dins lo nòrd d'Aragon (Espanha), al pè dels Pirenèus (pendís sud). Coma lo catalan, lo castelhan o lo portugués, s'espandiguèt cap al sud mercé a la reconquista, mas recuolèt davant lo castelhan tre la fin de l'Edat Mejana. De còps se parla d'"aragonés" pel castelhan d'Aragon amb substrat aragonés. La classificacion de l'aragonés es un objècte de debat. La lingüistica romanica tradicionala lo considèra coma un dialècte de l'espanhòl mas d'estudis mai recents afirman qu'es una lenga independenta. Ça que la, totes los especialistas son consents per dire que l'aragonés ten d'afinitats a l'encòp amb l'espanhòl, l'occitan (gascon) e lo catalan. La revendicacion culturala, en tot cas, presenta sempre l'aragonés coma una lenga a part entièra.	6 de febrièr de 2014 veire/modificar Neptun es la uechena e darriera planeta dau Sistèma Solar après Uranus. Es una planeta giganta gasosa que tèn una massa de 17,1 massas terrèstras per un diamètre de quasi 50 000 km. Son estructura es mau coneguda mai es possible que sigue similara a aquela d'Uranus amb una atmosfèra espessa principalament facha d'idrogèn e d'èli, un mantèu de glaç d'amoniac e d'aiga enviroutant un nuclèu rocassós. Coma leis autreis planetas gasosas, son atmosfèra es caracterizada per de vents fòrça poderós e la preséncia de tempèstas importantas. D'autra part, Neptun tèn un sistèma d'anèus relativament tèunes e tretze satellits coneguts a l'ora d'ara. La màger part son fòrça pichons franc de Triton qu'a un diamètre leugierament superior a 2 700 km. Aqueu satellit fa partida dei lunas pus importantas dau Sistèma Solar e mòstra una activitat geologica intensa caracterizada per la preséncia de gueisèrs. Neptun orbita a una distància mejana de 4,5 miliards de quilomètres a respèct dau Soleu. Son observacion es donc malaisada e lei mejans principaus son lei telescòpis pus poderós o lo mandadís de sondas. Ansin, lei conoissenças a prepaus de Neptun son encara limitadas car solament una mission foguèt mandada vèrs la planeta en 1989. Aquela mission èra la mission estatsunidenca Voyager 2 que capitèt de fotografiar la planeta, certanei satellits e lo sistèma d'anèus.
7 de febrièr de 2014 veire/modificar Lo gascon qu’ei ua varietat de l’occitan parlada au sud e a l’oèst de Garona, en Gasconha e Bearn. Ua varietat de gascon, l’aranés, qu'ei lenga cooficiau en Catalonha. L’aranés qu’ei oficiaument designat com ua varietat locau d'occitan. Lo gascon qu’ei ric d’ua grana istòria literària e politica. A despart d'autors màgers com Pèir de Garròs, qu’estó emplegat dens la vita juridica deus país gascons e de Bearn (dens aqueste cas, dinc a la Revolucion Francesa) mes tanben en dehòra: au País de Foish (gavidat peus vescomtes de Bearn) e dens las dependéncias deu Reiaume de Navarra: Hauta Navarra, Baisha Navarra e Sola.	8 de febrièr de 2014 veire/modificar Teatre american de la crisi dei missiles de Cuba. La crisi dei missiles de Cuba foguèt una crisi internacionala majora de la Guèrra Freja que se debanèt entre lo 14 e lo 28 d’octòbre de 1962 a prepaus dau desplegament de missiles sovietics sus l’illa de Cuba. Manquèt d’entraïnar una guèrra nucleara entre leis Estats Units d'America e l’Union Sovietica. Après un periòde de tensions extrèmas entre lei dos blòts, s’acabèt per un compromés entre Washington e Moscòu sus la retirada recipròca de missiles desplegats a Cuba e en Turquia e sus l’assegurança estatsunidenca de pas renversar lo regime cuban de Fidel Castro. Favorizèt tanben lo melhorament dei relacions entre Estatsunidencs e Sovietics e l’establiment de la Destenduda fins a la fin deis annadas 1970.
9 de febrièr de 2014 veire/modificar Ioriï Alexeievich Gagarin (Юрий Алексеевич Гагарин - 9 de març de 1934 - 27 de març de 1968), nascut a Gzhatsk, Russia, foguèt un cosmonauta sovietic. Lo 12 d’abril de 1961, a bòrd de la nau Vostok 1, Gagarin venguèt lo primièr èsser uman a viatjar dins l’espaci.	10 de febrièr de 2014 veire/modificar Leis empèris nomadas fan referéncia ais estats fondats per lei pòbles nomadas imperiaus d'Eurasia de l'Antiquitat au sègle XVIII. Formats per de populacions indoiranianas, oraloaltaïcas, turcas, mongòlas e manchosas que seis armadas èran especializadas dins l'utilizacion de cavaliers arquiers e de la tactica de la tèrra cremada, vivián de norrigatge itinerant dins leis estèpas e lei bòscs de l'Eurasia centrala dins de societats ierarquizadas basadas sus una organizacion tribala. Generalament devesidas entre caps rivaus, lei tribús èran tanben en contact ambé leis estats sedentaris vesins per cambiar de produchs agricòlas còntra de produchs artesanaus impossible de produrre dins l'estèpa. Pasmens, lei relacions èran pas totjorn pacificas car lei nomadas podián de còps assaiar de prendre per fòrça de bens ò car lei pòbles sedentaris (China, Empèri Bizantin...) èran lèsts a empachar l'intrada d'intrús dins sei territòris.
11 de febrièr de 2014 veire/modificar Un desèrt es una region que recep pauc de precipitacions pluviometricas. Coma consequéncia, los desèrts an la reputacion d'albergar pauc d'èsser vius. En los comparar amb de regions mai umidas aquò pòt èsser verai, pasmens, en o examinar d'un biais pus detalhat, los desèrts albèrgan sovent una riquesa de vida que normalament demòra esconduda (especialament durant lo jorn) per tal de conservar l'umiditat. Aperaquí dos novens de la superfícia continentala de la Tèrra son desertics. Los païsatges desertics an d'unes elements en comun. Lo sòl del desèrt se compausa principalament d'arena, e de dunas pòdon èsser presentas. Los païsatges de sòl rocós son tipics, e rebaton las ressorsas redusidas del sòl e la manca de vegetacion. Las tèrras bassas pòdon èsser de planas cobèrtas de sal. Los procèssus d'erosion eoliana (provocada pel vent) son de factors importants per la formacion de païsatges desertics. La fauna predominanta del desèrt se compausa d'animals rosegaires (rats, cangorós), de reptils (sèrps e lausèrts), e d'insèctes. Los animals e plantas an d'adaptacions importantas a la manca d'aiga. D'unes animals sòrton de sas tutas sonque la nuèit, e d'autres pòdon demorar lor vida tota sens beure d'aiga, en la traire dels aliments qu'ingerisson.	12 de febrièr de 2014 veire/modificar James Cook foguèt un navigador e explorator anglés de la fin dau sègle XVIII. Nascut en Anglatèrra, s'engatjèt dins la Royal Navy avans la Guèrra de Sept Ans après una carriera corta dins la marina marchanda. Rapidàment auçat au reng d'oficier, participèt ai campanhas per la conquista de Canadà francés. Après la guèrra, venguèt lo cap de tres expedicions d'exploracion de l'Ocean Indian, d'Oceania e de l'Ocean Pacifica. Aquelei viatges permetèron la descubèrta d'uneis illas novèlas per leis Europèus e l'expansion de l'Empèri Britanic dins aquelei regions. Foguèt tuat a Hawaii pendent sa tresena mission.
13 de febrièr de 2014 veire/modificar Lo fotbòl es un espòrt collectiu opausant doas equipas compausadas d'onze jogaires dins un estadi. L'objectiu es de metre un balon esferic dins lo but advèrs sensa utilizar lei braç. Aquel espòrt apareguèt au sègle XIX dins leis illas britanicas e foguèt codificat a partir deis annadas 1850-1860. En 1904, se creèt una federacion internacionala dicha FIFA. En 2006, lo fotbòl èra practicat per 264 milions de jogaires licenciats e èra l'espòrt pus popular en Euròpa, en Africa e America dau Sud. La simplicitat de sei reglas e la possibilitat de jogar ambé de mejans fòrça febles son de factors permetent d'explicar aqueu succès.	14 de febrièr de 2014 veire/modificar L'Exposicion universala de 1888 se faguèt dins la vila de Barcelona entre lo 8 d'abril e lo 9 de decembre de 1888. Recebèt un total de 400.000 visitaires que venián del mond entièr. L'inauguracion oficiala se debanèt lo 20 de mai de 1888 a 16 oras. Foguèt presidida per Anfós XIII (qu'en aquel temps aviá pas que dos ans), la reina regenta Maria Cristina, la princesa d'Astúrias Maria de las Mercedes, l'infanta Maria Teresa, lo president del conselh de ministres Práxedes Mateo Sagasta, e lo cònsol de Barcelona Francesc Rius i Taulet.
15 de febrièr de 2014 veire/modificar The Alamo (eth píbol), siguec ua batalha (23 de hereuèr-6 de març 1836 ) e un gran eveniment ena Revolucion de Tèxas. Contunhec dempús un sèti de 13 jorns en eth quau es mexicani sos eth sòn president general Antonio López de Santa Anna, ronçaren un assaut sus era Mission der Alamo, proche a San Antoni de Bèxar. Toti es devesaires sigueren morts. Era cruesa de Santa Anna inspirec plan de texans tà juntar-se damb era armada de Texas tà resvenja-se. Atau, es texans ganharen era batalha de San Jacinto er 1 d'abril de 1836 e acabaren aguesta revolucion.	16 de febrièr de 2014 veire/modificar “Rock pools” dins lo Pargue Nacionau de la Montanha de la Taula (Lo Cap de Bòna Esperança - Africa dau Sud) Lei lònas temporàrias son de zònas umidas de pichòtei talhas (de costuma de mens de 10 ectaras) e gaire prefondas caracterizadas per d’alternànçias de periòdes secs e banhats e per un foncionament idrologic fòrça autonòm. Ocupan de còncas, baissas ò fonsas subremergidas d’intervalles de temps sufisents per permetre lo desvelopament d’una vegetacion aqüatica ò anfibiva, e de comunitats animalas especificas. Pasmens, e tamben d’un biais important, s’assecan pron lòngtemps per exclure lei comunitats lei mai banalas de fauna e de flòra, caracteristicas dei zònas umidas mai permanentas. Aquesteis environas naturalas son caracteristicas de climas que conoisson de secaressas lòngas come dins lei regions de climas mediterranèus (a l’entorn de Mediterranèa, au Cap de Bòna Esperança en Africa dau Sud, en Califòrnia, au Chile Median, en Austràlia Miegjornala e dau Ponent) ò mai aridas. Fin finala, lei lònas temporàrias mediterranèas son reconeigudas per l'Union Europèa coma abitat naturau d'interès prioritari sota lo còdi 3170* : Lònas Temporàrias Mediterranèas
17 de febrièr de 2014 veire/modificar Divèrseis espasas Una espasa es una arma blanca compausada au mens d'una lama e d'una ponhada. Apareguda probablament vèrs la fin dau millenari III avC, venguèt una arma fòrça populara e frequenta durant lei periòdes seguents. Conoguèt son apogèu subre lo continent europèu ai sègles XV-XVI avans de declinar en fàcia dau desvolopament deis armas de fuòc. Pasmens, maugrat sa disparicion dins leis armadas modèrnas, son utilizacion demorèt coma activitat esportiva e es totjorn un objècte de prestigi e de comandament dins divèrseis institucions coma lei fòrças armadas o certaneis institucions scientificas o literàrias.	18 de febrièr de 2014 veire/modificar L’òcra, del grèc ancien ὤχρα / ốkhra, es una ròca ferrica compausada d'argila pura colorada per un pigment d'origina minerala (un idroxid de fèrre: l’ematita per l'òcra roja, la limonita per la bruna e goetita per la jauna). Aquela argila colorada es amalgamada amb de grums de sabla (qüars) e las òcras se tròban dins lo sol jos forma de sablas ocrosas compausadas amb mai de 80 % de qüars. S'escava per exemple dins los Monts de Vauclusa, las òcras de Rustrèu o a Rossilhon. La darrièra peirièra encara en activitat es situada a Gargaç (Société des Ocres de France) que lo sèti social es a Ate. L'òcra naturala es utilizada coma pigment dempuèi la Preïstòria, coma a Las Caus. Es totjorn estimada per sa non toxicitat e sa granda longevitat pels ornaments, bèlas arts e maçonariá.
19 de febrièr de 2014 veire/modificar Los bactèris son d'organismes vius unicellulars procariòtas, caracterizats per una abséncia de nuclèu e d'organets. La màger part dels bactèris possedisson una paret cellulara constituada de peptidoglicans. Los bactèris mesuran qualques micromètres de long e pòdon presentar diferentas formas: de formas esfericas (còcas), de formas alongadas o en barròts (bacils), de formas mai o mens en espirala. L’estudi dels bactèris es la bacteriologia, una branca de la microbiologia. Los bactèris son presents dins totes los tipes de biotòps encontrats sus Tèrra. Pòdon èsser isolats dins lo sòl, las aigas doças, marinas o saumastras, l’aire, las prigondors oceanicas, la rusca terrèstra, sus la pèl e dins l’intestin dels animals. I a quaranta milions de cellulas bacterianas dins un grama de sòl e un milion de cellulas bacterianas dins un millilitre d’aiga doça. I auriá en tot 5 × 10³⁰ bactèris dins lo monde. Pasmens, un grand nombre d'aqueles bactèris son pas encara caracterizats perque son pas cultivables en laboratòri. Los bactèris an una importància considerabla dins los cicles biogeoquimics coma lo cicle del carbòni e la fixacion de l’azòt de l’atmosfèra.	20 de febrièr de 2014 veire/modificar La Guèrra de Vietnam, tanben sonada Segonda Guèrra d'Indochina, foguèt un conflicte armat de la Guèrra Freja que se debanèt en Indochina de 1959 a 1975, principalament entre Vietnam dau Nòrd comunista e una aliança gropant Vietnam dau Sud e Estats Units d'America. De son costat, Vietnam dau Nòrd foguèt massivament ajudat per lo camp comunista dirigit per l' Union Sovietica. Aquela guèrra marquèt fòrtament la societat estatsunidenca, especialament après lo mandadís de conscrits au frònt. De manifestacions e un movement fòrça important còntra la guèrra se desvolopèron entraïnant lo retirament dei fòrças estatsunidencas en 1973 puei l'afondrament de Vietnam dau Sud, la victòria comunista e l'unificacion de Vietnam en 1975. Pasmens, lei bombardaments e lei dispersions de produchs quimics realizats per leis Estatsunidencs pendent la guèrra devastèron lo país causant de degalhs a lòng tèrme. De mai, ambé 3,5 milions de mòrts, la Guèrra de Vietnam fa partida dei conflictes pus murtriers dempuèi la Segonda Guèrra Mondiala.
21 de febrièr de 2014 veire/modificar Ipocrates de Kos o Ipocrates de Còs (en grèc : Ἱπποκράτης) èra un mètge de la Grècia antica del sègle de Pericles. Es considerat coma una personatge del mai important de l'istòria de la medecina, se dich d'aquel qu'es lo paire de la medecina a causa de lors contribucions durablas a aquel art e coma fundadors de l'escòla que pòrta son nom. Aquela escòla intellectuala revolucionèt la medecina de la Grècia antica, l'establissent coma una disciplina separada dels autres camps amb que èra associada tradicionalament (subretot amb la teürgia e la filosofia), per que venga una vertadièra profession. Malgrat lo succès dels autors del corpus ipocratic, es dificil de destriar çò dels practicants de la medecina ipocratica e de las accions d'Ipòcrates el meteis; de fach, se sap fòrça pauc sus la pensada d'Ipocrates, sus çò qu'escriguèt o faguèt vertadierament. Pasmens Ipòcrates es representat sovent coma l'epitòm del mètge antic. Concretament, se li atribuís un gran progrès dins l'estudi sistematic de la medicina clinica, reüinssent las coneissenças medicalas d'escòlas precedentas, e sometent la practica dels mètges al jurament d'Ipocrates e d'autres òbras.	22 de febrièr de 2014 veire/modificar Lac Victòria vist de l'espaci Lo lac Victòria o Nyanza o lac Ukereoe o Nalubaale es lo pus grand lac d'Africa e (segon las fonts) lo quatren, tresen o segond del mond per sa superfícia amb 68 100 km². Deu son nom a l'explorator britanic Speke que foguèt en 1858 lo primièr europèu que l'atenguèt, e que lo bategèt en onor de la reina Victòria del Reiaume Unit. Situat en Africa de l'Èst, al còr d'una zona de poblament dens, es bordat per Kenya al nòrd-èst, Oganda al nòrd e al nòrd-oèst e Tanzania al sud, sud-oèst e sud-èst. Ocupant una depression enquadrada per las doas brancas de la Granda Val del Rift, es font de Nil Blanc, lo pus long afluent de Nil. Traversat per l'eqüator, lo lac Victòria es poblat d'una fauna e d'una flòra tropicala variada mas menaçada par la subrexpleitacion de las ressorsas naturalas e la destruccion dels mitans.
23 de febrièr de 2014 veire/modificar Satellit Transit-O (Generacion operacionala) Lo sistèma de posicionament per satellits, nomenat jol nom mai complet de sistèma de posicionament e de datacion per satellits o jos l'acronim anglés GNSS (Global Navigation Satellite System), es lo nom generic dels sistèmas de navigacion satellitari fornissent una cobertura globala de geoposicionament a usatge civil. Los GNSS utilizan las constellacions existentas de satellit de navigacion, e dels systèmas satellitaris complementaris de melhoracion de las performància, coma EGNOS, o de complements al sòl, coma lo DGPS.	24 de febrièr de 2014 veire/modificar Los moissals (var. moissaus, mosquits ) son d'insèctes de la familha de culicidae, de l'òrdre de diptèrs e sos òrdre de nematocèrs. Forman lo grop pus important de vectors d’agents patogèns transmissibles a l’òme. Mai de 3500 espècias son a l'ora d'ara descritas.
25 de febrièr de 2014 veire/modificar La perspectiva se definís coma la projeccion sus una superfícia bidimensionala d'un fenomèn de tres dimensions. Per èsser representada jos forma d'un dessenh (ensemble de linhas, formas e superfícias) s'aplican de mecanismes grafics estudiats per la Geometrica descriptiva, que permeton una reproduccion precisa o analitica de la realitat tridimensionala. Lo fenomèn perspectic se manifèsta especialament dins la percepcion visuala de l'èsser uman — vejatz l'article perspectiva (vision)— Aquel fenomèn fa qu'un individú percep, per exemple, doas linhas parallèlas coma drechas secantas. Es solament una de las formas de perspectiva, matematicament existisson d'autras formas, pas percebudas per l'èsser uman. Malgrat que la perspectiva siá un dels principals camps d'estudi de la Geometria Descriptiva, son estudi es fòrça anterior a aquela. Los pòbles grècs ja avián de nocions de fenomèn perspectiu. Pendent lo periòde medieval, amb la modificacion de la vision del monde una granda partida de la coneissença teorica sul subjècte se perdèt, que la tecnica representativa de la perspectiva. Foguèt pendent la Renaissença que la perspectiva foguèt prigondament estudiada e desvolopada, dubrissent lo camin de sa sistematizacion per l'estudi matematic d'aquel subjècte a travèrs de la Geometria Descriptiva.	26 de febrièr de 2014 veire/modificar Lei nombres son d'entitats abstrachas utilizadas dins lo comptatge e la mesura, e que permeton, per mejan dau calcul, d'accedir en d'informacions novèlas. Son presents dins lo lengatge e dins fòrça activitats umanas. En particular, la sciéncia modèrna existiriá pas sens elei, e lei tecnicas numericas jògan un ròtle de mai en mai important dins nòstrei societats. Lei matematicas son la disciplina que, dempuei l'Antiquitat, estúdia lei nombres, n'aprefondís la conoissença, e n'alarga la portada per de generalizacions successivas.
27 de febrièr de 2014 veire/modificar Iran (en persan: ايران) o oficialament la Republica Islamica d'Iran es un país de l'Orient Mejan. Fins a 1935 èra conegut coma Pèrsia. Fa frontièra amb los païses seguents: Turcmenistan, Afganistan e Paquistan a l'èst; Iraq, Turquia, Azerbaitjan e Armenia a l'oèst. Al nòrd es banhat per la Mar Caspiana e al sud pel Golf Persic, que s'i trapa l'estrech d'Ormuz. La capitala es Teheran. Lo gentilici es iranian -a.	28 de febrièr de 2014 veire/modificar Lo violoncèl qu'ei un instrument de musica de còrdas hregadas de la familha deu vriulon e jogat au mejan d'un arquet mei brac e mei hòrt que lo deu vriulon. Que's jòga totun en posicion verticau com los instruments de la familha de la viòla de gamba, mes, au contra d'aqueth, lo violoncèl que tòca lo sòu a mejan de la soa pica (dab l'excepcion deu violoncèl barròc, desprovesit de nada pica e portat com la viòla de gamba. La soa forma qu'ei pròcha de las deu vriulon au maugrat qui quauques las proporcions sian diferentas enter los dus instruments (lo violoncèl, per exemple, qu'ei proporcionaument hèra mei espés que lo vriulon). Lo violoncèl qu'ei acordat ua octava en devath deu vriulon alto, qu'ei a díser (de la còrda mei grava dinc a la mei aguda) : Do, Sol, Re e La. La ssoas particions que son marcadas en clau de Fa. Lo musician qui ne jòga qu'ei aperat «violoncelista».