Sóller
Sóller (prononciat ['sonʎə]) es una municipalitat situada a la còsta nòrd-oèst de l'isla de Mallorca.
Es situat dins una val, a la sèrra de Tramontana e limita amb las municipalitats de Deià, Fornalutx, Escorca e Bunyola.
Superfícia 42,45 km²
Altitud 56 m
Populacion 13.791 (2016)
Istòria:
S'i trobèron de vestigis de l'epòca talaiòtica, dels primitius baleares a Muleta, que se remontan a una epòca compresa entre los ans 5200 e 2700 aC. Al musèu de Mallorca i a tres estatuas de bronze trobat a la Ròca Roja (sègles IV-III aC) d'una divinitat belica de la preistòria baleara.
L’11 de mai de 1561 una coalicion de corsaris algerians, comandats per Otxali e Iusuf-Arrais formèron una esquadra fòrça potent de 22 galiots, per atacar Mallorca. L'armada, abans d'arribar a Mallorca, se provesiguèt d'aiga a Eivissa. Aiçò faguèt que los malhorquines recebèsson l'avís que l'atac començariá per Sóller, que causa lo virrei, Guillem de Rocafull, envièt per el un avertiment al capitani de Sóller, Joan Angelats, e als comandaments de Bunyola, Santa Maria e Alaró per'mor que donassin ajuda a Sóller. Los malhorquines sortèron totes cap al Camp de s'Auca, en direccion cap lo Pòrt de Sóller. Desembarcaren Unes 1.600 corsaris, sens far brusor, que causa los guardas de tèrra se n'avisèron pas. Los invasors se dividiguèron per el en dos grops: mentre un anèt dirèctament cap a la vila, l'autre prenguèt lo camin de sa Figuera, e ataquèt Sóller pel nòrd, en obtenent un grand sautèri. Los sollerics qu'èran sortits cap al Pòrt se vegèron preses entre dos fuòcs, decidiguèron atacar los de la part sud. Esperèron qu'après lo segond grop tornès cargat amb çò sautèri, de femnas, e nins, als quales pretenián s'emportar coma esclaus. Quand los corsaris se sentiguèron en perilh auciguèron fòrça dels presoèrs, e foguèron perseguits pels malhorquines fins a las penyes. Cal soslinhar dos faches: las valentas femnas de can Tamany que liquidaren amb engana unes piratas, e una partida de bandolers que faguèron granda estrosseja entre los sarraïns, que causa foguèron per el perdonada pel rei Felip II.
Aqueles faches se remembran dins una fèsta que se fa lo diluns après lo segond dimenge de mai.
Ras dels faches dels corsaris, a comptar del sègle XVI, s'i bastiguèt la Tor Picada e lo Castèl del Pòrt. Tanben se fortificà una part del pòble. D'aquel darrièr bastiment militar ne demòra solament un tròç de murada devora la glèisa parroquiala.
Pendent la Revolucion Industriala, Sóller arribèt a aver fins a dotze fabricas e exportèt bona part de la produccion (la majoritat texila) tant a la rèsta de Mallorca, coma tanben a França.
Personatges illustres:
- Josep Rullan e Mir(1904)
- Mateo Colom Canals (1879-1933), avesque d'Òsca entre 1922 e 1933.
- Joan Marquès Arbona (1861-1955), entrepreneire e fondator del Setmanèr Sóller.
