Sequoia sempervirens

Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
talha= Pels articles omonims, vejatz Sequòia (omonimia).
Sequoia sempervirens
Descripcion d'aqueste imatge, tanben comentat çaiaprèp

Bòsc de sequòias e la Rota 199 dels EU.

Classificacion
Règne Plantae
Sosrègne Tracheobionta
Division Pinophyta
Classa Pinopsida
Òrdre Pinales
Familha Cupressaceae
Genre Sequoia

Nom binominal

Sequoia sempervirens
(D.Don) Endl., 1847

Classificacion filogenetica

Òrdre Pinales
Familha Cupressaceae
Sosfamilha Sequoioideae

Estatut de conservacion UICN

( EN )
EN A2acd : En dangièr

Reparticion geografica

Descripcion d'aqueste imatge, tanben comentat çaiaprèp

Distribucion naturala de las doas espècias de sequòias en Califòrnia: Sequoia sempervirens (en verd) e Sequoiadendron giganteum (en roge).

Lo sequòia (Sequoia sempervirens) es la sola espècia viventa d'arbre del genre Sequoia dins la familha dels cipressièrs: Cupressaceae (ancianament Taxodiaceae), comunament nomenat coast redwood, coastal redwood[1] ("sequòia costièr"), California redwood, redwood o sequoia en anglés. Los mots red (roge) e wood (fusta) fan referéncia a sa color rogenca. Es un arbre sempre verd, monoïc que pòt viure fins a 1200–1800 ans o mai.[2] L'espècia inclutz l'arbre vivent mai naut sus Tèrra, que s'enauça a 115,5 mètres (sens las raices) e mesura 8,9 mètres de diamètre a nautor d'òme. Aqueles arbres son tanben demest los mai vièlhs vivents sus Tèrra. Abans l'espleitacion comerciala de la fusta que comencèt dins los ans 1850, aqueles arbres massises s'espandissián naturalament sus la mai granda part de la còsta californiana (levat al sud ont las pluèjas son pas sufisentas) e al canton sud-oèst de la còsta d'Oregon.

Lo nom sequòia es un tèrme ambigu que designa los arbres de la sosfamilha de las Sequoioideae. Aicí, lo tèrme sequòia sol fach referéncia a l'espècia cobèrta dins aquel article, e non a las doas autras espècias.

Taxonomia[modificar | Modificar lo còdi]

Selva de sequòias costièras al Pargue Estatal de Big Basin Redwoods, prèp de Santa Cruz a l'oèst dels Monts de Santa Cruz.
Aquesta seccion es voida, pas pro detalhada o incompleta. Vòstra ajuda es benvenguda !

Descripcion[modificar | Modificar lo còdi]

Partida eissida de l'article anglés

Lo sequòia pòt aténher 115 m (377 pi) de nautor amb un diamètre de tronc de 9 m (30 pi).[3] A una corona conica, amb de brancas orizontalas a leugièrament penjantas. L'escorça pòt èsser fòrça espessa, fins a 1 pè (30 cm), pro mòla e fibrosa, amb una color roja-brun viu quand es frescament expausada (d'ont lo nom de sequòia), mai escura. Lo sistèma racinari es compausat de raices lateralas pauc prigondas e fòrça largas.

Las fuèlhas son variablas e mesuran 15–25 mm de long. Son platas suls jovents arbres e butan a l'ombra sus la part inferiora de la cima dels vièlhs arbres. Per contra, an la forma d'una escata e mesuran 5–10 mm (14–3⁄8 po) de long en plen solelh dins la cima superiora dels arbres mai vièlhs, amb una gamma completa de transicion entre las doas extrèmas. Son verd escurzit dessús e an doas bendas *estomalas blau-blanc enjós. La disposicion de las fuèlhas es en espirala, mas las fuèlhas mai grandas son torçudas a la basa per se situar dins un plan plat per tal de captar al maximum lo lum.

L'espècia es monoïca, amb de còns de pollèn e còns de granas sus la meteissa planta. Los còns de grana son ovoïdas, longs de 15 a 32 mm e longs, amb 15 a 25 escatas dispausadas en espirala; la pollinizacion es en fin d'ivèrn amb una madurason mai o mens 8 a 9 meses après. Cada escala de còn pòrta tres a sèt granas, cada grana mesurant 3–4 mm (1⁄8–3⁄16 po) de long e 0,5 mm (0,02 po) de larg, amb doas alas de 1 mm (0,04 po) de larg. Las granas son liberadas quand lo còn se desseca e se dobrís a maturitat. Los còns de pollèn son ovulars e mesuran 4–6 mm (3⁄16–1⁄4 in) de long.

Sa constitucion genetica es inabituala en çò dels conifèrs, essent un hexaploïde (6n) e eventualament un alopoliploïde (AAAABB).[4] Los genòmas mitocondrial e cloroplastic del sequòia son eiretats paternalament.[5]

  • Fulhatge.
    Fulhatge.
  • Còns femes.
    Còns femes.
  • Còns mascles.
    Còns mascles.
  • Còns mascles naissents.
    Còns mascles naissents.
  • Còns femes e granas.[6]
    Còns femes e granas.[6]

Distribucion e abitat[modificar | Modificar lo còdi]

Aquesta seccion es voida, pas pro detalhada o incompleta. Vòstra ajuda es benvenguda !

Ecologia[modificar | Modificar lo còdi]

L'escorça d'un sequòia

La region d'origina dels Sequoia sempervirens ofrís un environament unic amb de fòrtas pluèjas sasonièras que pòdon aténher 2 500 mm per an. L'aire freg del litoral e l'esgotament de nebla mantenon aquela selva umida tot al long de l'annada. Mantuns factors, i comprés las fòrtas precipitacions, crean un sòl contenent mens d'elements nutritius que los arbres n'an besonh. Aquò los fa venir fortament dependents de l'ensemble de la comunautat biotica de la selva, en particular del reciclatge complèt dels arbres mòrts. Aquela comunautat boscassièra compren d'avets de Douglas costièrs, d'arboces del Pacific, de garrics de tan, de tsugas de l'oèst e d'autres arbres, aital qu'una granda varietat de falguièras, de mossas, de bolets e d'agretas del sequòia. Los bòsques de sequòias provesisson un abitat a una varietat d'anfibians, d'aucèls, de mamifèrs e de reptils. Los bòsques primaris de sequòias provesisson un abitat per la cavèca pigalhada menaçada e lo guilhaumet marbrat, una espècia en dangièr de disparicion en Califòrnia.

Los sequòias son resistents als atacs d'insèctes, als infeccions fongicas e a la poiridura. Aquelas proprietats son conferidas de terpenoïdes e d'acid tanic dins las fuèlhas, las racinas, l'escòrça e la fusta.[7] En despièch d'aquelas defensas quimicas, los sequòias son totjorn subjèctes als enfeciments d'insèctes; cap de, pasmens, es capable de tuar un arbre en bona santat.[7] Los sequòias son egalament menaçats pels mamifèrs: los orses negres consumisson l'escòrça intèrna de pichons sequòias e lo cèrvi de coa negra es reputat per manjar de brots de sequòias.[7]

Partida eissida de l'article anglés

Lo mai vièlh sequòia conegut a mai o mens 2 200 ans;[8] fòrça d'autres a l'estat salvatge depassan los 600 ans. Las nombrosas revindicacions de sequòias mai annadits son incorrèctas.[8] En rason de lor durada de vida aparentament intemporala, los sequòias costièrs son estats qualificats de "sequòias etèrns" a la debuta del sègle XX; en latin, sempervirens significa "totjorn verd" o "etèrn". Los sequòias devon suportar divèrsas perturbacions environamentalas per aténher de talas edats. En responsa als incendis de bòsc, los arbres an espandit divèrsas adaptacions. L'escorça espessa e fibrosa dels sequòias de la còsta es extrèmament resistenta al fuòc; atenh almens un pè d'espessor e protegís los arbres maturs dels damatges causats pel fuòc.[9][10] De mai, los sequòias contenon pauc de pega o de resina inflamabla.[10] S'es damatjat per un incendi, un sequòia fach aisidament germenar de nòvas brancas o autanplan una corona entièrament nòva.[9][7] Se l'arbre parent es tuat, de nòus borrons gisclan de sa basa.[7] De mai, los incendis semblan en realitat profechar als sequòias en provocant una mortalitat substanciala en çò de las espècias concurrentas tot en avent sonque d'efièches menors sul sequòia. Las zònas cremadas son favorablas a la germinacion capitada de granas de sequòias.[9] Un estudi publicat en 2010, la primièra a comparar la subrevida e la regeneracion dels sequòias e de las espècias associadas après un incendi, a conclusit que los incendis de tota gravetat aumentavan l'abondància relativa dels sequòias e que los incendis de gravitat mai elevada estançonen los mai benefics.[11]

Los sequòias butan sovent dins las zònas inondablas. Los depauses de sediments pòdon formar de barrièras impermeablas qu'aufegan los raices dels arbres, e los sòls instables dins las zònas inondadas fan sovent clinar los arbres d'un costat, aumentant aital lo risc que lo vent los vèssa. Sulcòp après una inondacion, los sequòias butan lors raices existentas dins de jaces de sediments recentament depausadas.[12] Un segond sistèma racinari s'espandís puèi a partir de borrons fortuits sul tronc nòvament enterrat e l'ancian sistèma racinari morís.[12] Per contrar la magror, los sequòias aumentan la produccion de bana del costat vulnerable, creant aital un contrafòrt.[12] Aquelas adaptacions crèan dels bòsques compausats gaireben exclusivament de sequòias dins las regions subjèctas a las inondacions.[7][12]

La nautor de S. sempervirens es estrechament ligada a la disponibilitat de la nèbla; los grands arbres venon mens frequents a mesura que la nèbla demesís.[13] A mesura que la nautor de S. sempervirens aumenta, ven de mai en mai dificil d'encaminar de l'aiga via lo potencial idric fins a las fuèlhas en rason de la gravetat.[14][15][16] Malgrat las fòrtas precipitacions que la region recep (fins a 100 cm), las fuèlhas de la canopèa superiora son constantament somesas a un estrès idric.[17][18] Aquel estrès idric es exacerbat per las longas secadas estivalas.[19] Òm pensa que lo estrès idric provòca los cambiaments morfologics dins las fuèlhas, impulsant la reduccion de la longada de las fuèlhas e l'aumentacion de la succuléncia de las fuèlhas.[15][20] Per respondre a lors besonhs en aiga, los sequòias utilizan frequentament la nèbla estivala. L'aiga de nèbla es absorbida per de multiplas vias. Las fuèlhas absorbisson dirèctament la nèbla de l'aire ambient a travèrs del teissut epidermic en entornejant la xilèma.[21][22] Los sequòias costièrs absorbisson egalament l'aiga dirèctament a travèrs de lor escorça.[23] L'absorcion d'aiga per las fuèlhas e l'escorça repara e reduch la gravetat de las embolias de xilèma,[24][23] que se produsisson quand de cavitacions se forman dins la xilèma, empedissent aital lo transpòrt de l'aiga e dels nutriments.[23] La nèbla pòt tanben s'acumular sus las fuèlhas de sequòias, se esgotar sul sòl del bòsc e èsser absorbit per los raices de l'arbre. Aquel esgotament de nebla pòt formar 30% de l'aiga totala utilizada per un arbre al cors d'una annada.[19]

Reproduccion[modificar | Modificar lo còdi]

Partida eissida de l'article anglés

Lo sequòia se reprodusit sexualament per granas e de manièra asexuada per la germinacion de borrons, d'estratificacions o de *lignotubèrs. La produccion de semenças comença a l'edat de 10-15 ans. Los còns s'espandisson en ivèrn e madurèsson a la davalada. Al començament, los còns semblan a de flors e son correntament cridats "flors" pels forestièrs professionals, malgrat qu'aquò siá pas estrictament corrècte. Los sequòias costièrs produsisson de nombroses còns, amb de sequòias dins los nòus bòsques produsissent dels milièrs per an.[9] Los còns esperels contenon de 90 a 150 granas, mas la viabilitat de las granas es febla, generalament ben enjós de 15%, amb una estimacion dels tausses mejans anant de 3 a 10%.[25][9] La febla viabilitat pòt descoratjar los predadors de semenças, que vòlon pas pèrdre de tempses a triar la balòfa (granas vuèjas) de las granas comestiblas. Una germinacion capitada necessita sovent un incendi o una inondacion, redusent aital la competicion pels plantolièrs. Las granas aladas son petitas e leugièras, pesant de 3,3 a 5,0 mg (200 a 300 granas / g; 5 600 a 8 500 / onça). Las alas son pas eficaças per una larga dispersion e las granas son dispersadas pel vent a una mejana de sonque 60–120 m (200–390 ft) de l'arbre parent. Las plantulas son sensibles a las infeccions fongicas e a la predacion pels limaques de banana, los conilhs de Bachman e los nematòdes.[7] La màger part dels plantolièrs subrevivon pas pendent las tres primièras annadas.[9] Pasmens, los que s'establiguèsson cresquèsson fòrça aviat, e òm sap que los jovents arbres atengan 20 m de naut en 20 ans.

Los sequòias pòdon egalament se reprodusir de manièra asexuada en se superpausant o en butant a partir de la corona, de la soca o autanplan de las brancas tombadas; S'un arbre tomba, genèra una recaptada de nòus arbres long del tronc, de sòrta que de nombroses arbres butan naturalament en linha drecha. Los brots provenon de borrons dorments o fortuits situats a la susfàcia de la escorça o jos aquesta. Los brots dorments son impulsadas quand la tija adulta principala es damatjada o comença a morir. De nombroses brots apareisson e s'espandisson espontanèament a l'entorn del tronc de l'arbre. Pauc de temps après la germinacion, cada brot espandís son pròpri sistèma racinari, los brots dominants formant un anèl d'arbres a l'entorn de la corona o de la soca del raiç maire. Aquel anèl d'arbres se sona un "anèl de fada" (fairy ring en anglés. Possiblament una "cercle de fadas"). Los brots pòdon aténher una nautor de 2,3 m (7,5 pi) en una sola sason de creissença.

Los sequòias pòdon tanben se reprodusir en utilizant de *broussins/loupes. Una *broussin/loupe es un *lignotubèr lenhós qu'apareis generalament sus un sequòia enjós del limit del sòl, malgrat qu'en general a mens de 3 mètres (10 pi) de la susfàcia del sòl. Los sequòias espandisson de las *broussins/loupes/lambeaux jos forma de plantulas a l'aissèla de lor cotiledòn, un trach extrèmament rar en çò dels conifèrs.[9] Quand son provocats per de deterioraments, los borrons dorments dins los romecs butan de nòus brots e raices. Las *broussins/loupes/lambeaux son egalament capablas de germenar dins de nòus arbres quand son destacats de l'arbre parent, malgrat que la faiçon dont aquò se produsís rèsta a estudiar. Las clonas de brots gisclan generalament dels *broussins/loups e son sovent transformats en barradissas decorativas quand se tròban en banlèga.

Cultivacion e usatges[modificar | Modificar lo còdi]

La fusta d'un sequòia amb sa color rogenca caracteristica.
Un exemple d'un sequòia en bonsai, del Musèu de Bonsai del Pacific.
Aquesta seccion es voida, pas pro detalhada o incompleta. Vòstra ajuda es benvenguda !

Estatisticas[modificar | Modificar lo còdi]

Un sequòia amb albinisme.
Aquesta seccion es voida, pas pro detalhada o incompleta. Vòstra ajuda es benvenguda !

Galariá[modificar | Modificar lo còdi]

Nòtas e referéncias[modificar | Modificar lo còdi]

  • (en) Aqueste article es parcialament o en totalitat eissit d’una traduccion de l’article de Wikipèdia en anglés intitolat « Sequoia sempervirens ».
  • (fr) Aqueste article es parcialament o en totalitat eissit d’una traduccion de l’article de Wikipèdia en francés intitolat « Sequoia sempervirens ».
  1. ↑ Error en títol o url (xls).
  2. ↑ Error en títol o url.
  3. ↑ Referéncia Modèl:EFloras/labèl : Sequoia sempervirens (en)
  4. ↑ Ahuja, MR (2002). Origins of Polyploidy in Coast Redwood (Sequoia sempervirens) and Relationship of Coast Redwood to other Genera of Taxodiaceae 51, 93–100. 
  5. ↑ Neale, DB (1989). Chloroplast and Mitochondrial DNA are Paternally Inherited in Sequoia sempervirens 86, 9347–9. DOI:10.1073/pnas.86.23.9347. 
  6. ↑ Especimèn del Musèu d'istòria naturala de Tolosa
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 et 7,6  {{{títol}}}. ISBN 978-1559637268. OCLC 925183647. 
  8. ↑ 8,0 et 8,1 Error de citacion : Balisa <ref> incorrècta ; pas de tèxte per las referéncias nomenadas Gymnosperm.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 9,5 et 9,6  [1]. ISBN 978-0933280021. OCLC 904189212. 
  10. ↑ 10,0 et 10,1 Shirely, James Clifford. 1940. The Redwoods of Coast and Sierra. University of California Press.
  11. ↑ (2010) The role of fire in the competitive dynamics of coast redwood forests 1. DOI:10.1890/ES10-00134.1. 
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 et 12,3 Stone, Edward C. (January 12, 1968). Preservation of Coast Redwoods on Alluvial Flats 159, 157–161. DOI:10.1126/science.159.3811.157. 
  13. ↑ Harris, S. A. (1989). Relationship of convection fog to characteristics of the vegetation of Redwood National Park. 
  14. ↑ Error de citacion : Balisa <ref> incorrècta ; pas de tèxte per las referéncias nomenadas Koch2004.
  15. ↑ 15,0 et 15,1 Ishii, H. T. (July 2008). Hydrostatic constraints on morphological exploitation of light in tall Sequoia sempervirens trees 156, 751–63. DOI:10.1007/s00442-008-1032-z. 
  16. ↑ Sperry, J. S. (May 2008). Safety and efficiency conflicts in hydraulic architecture: scaling from tissues to trees. Plant. 
  17. ↑ Mullen, L. P. (May 29, 2009). Physiological consequences of height-related morphological variation in Sequoia sempervirens foliage 29, 999–1010. DOI:10.1093/treephys/tpp037. 
  18. ↑ Ishii, H. T. (May 26, 2014). Pushing the limits to tree height: Could foliar water storage compensate for hydraulic constraints in sequoia sempervirens? 28, 1087–1093. DOI:10.1111/1365-2435.12284. 
  19. ↑ 19,0 et 19,1 Burgess, S. S. O. (2004). The contribution of fog to the water relations of Sequoia sempervirens (D. Don): foliar uptake and prevention of dehydration 27, 1023–1034. DOI:10.1111/j.1365-3040.2004.01207.x. 
  20. ↑ Oldham, A. R. (July 2010). The hydrostatic gradient, not light availability drives height-related variation in Sequoia sempervirens (Cupressaceae) leaf anatomy 97, 1087–97. DOI:10.3732/ajb.0900214. 
  21. ↑ Dawson, T. E. (1 September 1998). Fog in the California redwood forest: Ecosystem inputs and used by plants 117, 476–485. DOI:10.1007/s004420050683. 
  22. ↑ Simonin, K. A. (July 2009). Fog interception by Sequoia sempervirens (D. Don) crowns decouples physiology from soil water deficit 32, 882–892. DOI:10.1111/j.1365-3040.2009.01967.x. 
  23. ↑ 23,0 23,1 et 23,2 Earles, J. M. (2015). Bark water uptake promotes localized hydraulic recovery in coastal redwood crown 39, 320–328. DOI:10.1111/pce.12612. 
  24. ↑ Tognetti, R. A. (2001). Stem hydraulic properties and xylem vulnerability to embolism in three co-occurring Mediterranean shrubs at a natural CO2 spring 28, 257. DOI:10.1071/PP00125. 
  25. ↑ Error en títol o url.
Recuperada de « https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Sequoia_sempervirens&oldid=2344709 »