Vejatz lo contengut

Senescaucia de Came

Aqueth article qu'ei redigit en gascon.
Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
(Redirigit dempuèi Senescaucia de Càmer)

La senescaucia de Came (lhèu qu'èran duas senescaucias, ce ditz Anne Zink) que regropava devath lo Regim Ancian bèras parròquias deus entorns de Bidaishe, a ua trentena de quilomètres a l'èst de Baiona. Lo son ressòrt que's con·hon en tèrmes generaus dab lo deu ducat de Gramont. La soa istòria qu'ei mau coneishuda, pr'amor los archius de la senescaucia que cremèn a la Revolucion Francesa.

Quan lo rei Carles IX e creè en 1563 lo comtat de Guishe en partir de las tèrras de Gramont, que determinè «de i crear, erigir e establir un senescau e un sièti de senescau au lòcdit de Guishe (...) lo quau (...) coneisherà de totas causas civilas e criminaus de tot lo dit comtat de Guishe».

Mei tard, lo sièti de la senescaucia que's desplacè a Came. Segon Jacques Robert, lo tribunau de la cort senescau que's tienèva au castèth, mes l'auditòri de la cort dens un bastiment aperat la "grana maison" situat suber l'auta arriba de Bidosa, au quartièr de la Herrèra (valent a díser la «mina de hèr»).

Dens l'intervau, Anne Zink que senhala l'existéncia d'archius qui argüeishen en 1684 e 1685 ua cort ordinària a Guishe, shens poder elucidar dab certitud la relacion d'aquesta cort dab la senescaucia. D'auta part, Jacques Robert que nòta qu'ei atestat qu'en 1712 la senescaucia e residiva a Vergüei, e que tornè a Came au mitan deu sègle XVIIIau.

L'ipotèsi d'ua senescaucia dobla

[modificar | Modificar lo còdi]

Alavetz que Jacques Robert non distingueish pas qu'ua senescaucia de Came, qui entad eth «que sembla d'aver foncionat simultanèament en dus endreits diferents», Anne Zink que perpausa ua auta interpretacion qui distingueish duas senescaucias, l'ua en França e l'auta en Navarra.

Dens aquesta version, la senescaucia de Came pròpriament dita non cobriva pas que las sèt parròquias deu ducat de Gramont situadas en França: las tres parròquias labordinas de Bardòs, Guishe e Urt e las quate parròquias gasconas de Samas, Lèren, Sent Pèr de Lèren e Came, a l'excepcion d'aquesta darrèra deu quartièr de la Herrèra, qui èra navarrés. Lo duc de Gramont que i èra sol senhor justicièr; la juridiccion d'apèl qu'èra lo parlament de Bordèu (o entà las causas mendras lo presidiau de Dacs).

Ua auta senescaucia qu'èra competenta entà las tèrras navarresas deu ducat de Gramont e que s'estenèva en consequéncia sus Vergüei, Vièlanava de Bidosa, Sharrita e lo quartier de la Herrèra a Came.