Quitèira
Quitèira (Quitèira o Guitèira en gascon ; Quitéria en portugués e aragonés ; Quitèria en catalan ; Quiteria en espanhòu ; Quitterie en francés) qu'es
ua verge de sang reiau, martirizada sii au sègle IIau, sii au sègle Vau, segon diferentas tradicions.
Etimologia
[modificar | Modificar lo còdi]Lo nom correspon en un títol que los fenicians balhavan a la divessa Astartè : Kythere, Kyteria o Kuteria, e qui vòu díser : "l'arroja".
Legenda gascona
[modificar | Modificar lo còdi]Quitèira qu'es ua joena verge de sang reiau visigòt, qui s'estimà mei perir que non pas arnegar la soa fe. Descapitada de cap a 472[1] (o 476, 477, 478 segon las honts), dens lo palais reiau d'Aira d'Ador, que's portà lo cap dinc au baptistèri de la vila, on es ua hont qui pòrta lo son nom[2].
Quitèira qu'èra la hilha de Caius, o d'Aetius, rei visigòt de Tolosa[3], o hilha de Calsia e de Catilius, governador de Galícia en la vila de Belcagie (?). Arrefusant la man de German, lo borrèu au servici deu son pair, que s'escapà dinc a Aira, travestida en cavalèr, tà húger las sollicitacions deu pretendent e la malícia deu pair. Aquera hueita qu'estó chic de temps arron qu'estossi convertida au catolicisme e d'aver hèit vòt de castetat. German que fení per trobar-la e que la descapità. Quan lo son cap tocà tèrra, ua hont que's hicà a chorrar. Un còp plan netejat, Quitèira que's prenó lo cap au brassat e que se'u mià en haut de la còsta deu Mas, on se tròba uei lo son sarcofag (dens la cripta de la glèisa de Senta Quitèira d'Aira). Autanlèu l'avesque Faust[4], que hasó un tau predic que tota la vila d'Aira e's convertí.
Legenda lusitaniana
[modificar | Modificar lo còdi]Quitèira qu’es hilha de Càlsia, molhèr de Lúcio Caio Otílio, (o Lucio Castelio Severo), governador roman de Portugau e Galícia, au sègle IIau.
Deu temps que l’òmi acompanhava l’emperaire Adrian en viatge dens la peninsula, Càlsia qu’avè amainadat de 9 hilhas en un còp, en l’an 120 a Braga.
Que son aperadas : Quitèira, Liurada (o Liberata), Victòria, Germana, Marciana (o Marsia), Baselha (o Basilida, Basiliça, Basilia) ; per çò de las tres darrèras, la legenda lusitaniana que balha : Gemma, Genevieva (o Geniveva) e Amelia (o Eumelia) ; en Catalonha : Marina, Genibera, e Eufemia ; en Gasconha[5] : Gemma, Dòda, Mèra.
Lúcio, sospieitós, que comandà a la mairolèra, aperada Cília, de har perir las 9 ninas. Mes Cília que desaubedí e que las portà a l’arquevesque de Braga, Sent Ovidi. Las nau sòrs qu’estón adoptadas en secret per familhas crestianas e eslhevadas dens aquesta fe. Perseguidas e miaçadas, qu’estón obligadas de húger en diferents lòcs, e que fenín totas martirizadas. Quitèira que viscó d’abòrd capvath los monts galicians, puish que corró ua gran part de la Peninsula Iberica, e tanben en Aquitània. Quauqu’ans mei tard, assabentat de l’existéncia de las soas hilhas, Lúcio que voló maridar Quitèira a un cortesan aperat German. Pr’amor deu son arrefús, lo pair que la condamnà a mort e qu’estó tuada peu quite German, en la vila de Marjaliza (Toledo), lo 22 de mai de 135.
Legenda comengesa
[modificar | Modificar lo còdi]En Comenge, Quitèira qu'èra la mair de sent Gaudenç, martir deu sègle VIau.
Hèsta
[modificar | Modificar lo còdi]Quitèira qu'es hestejada lo 22 de mai.
Atributs
[modificar | Modificar lo còdi]Ua arrama, e un o dus cans (pr'amor d'aver hèit húger, sonque dab la paraula, dus cans enrabiats).
Ligams extèrnes
[modificar | Modificar lo còdi]- (fr) Les Saints du calendrier diocesain d’Auch; Jean-Marie Bénac ; Deuxième volume ; Auch imprimerie Cocharaux; 1918 ; pp. 1-44.
- (es) La Santa Quiteria francesa; por Luciano López Angulo.
- (es) Higueruela ; Antonio Mínguez Carrión : Leyenda de la santa ; Su vida ; Himno.
Nòtas
[modificar | Modificar lo còdi]- ↑ Les chemins de Saint-Jacques dans les Landes, Francis Zapata, Jean-Pierre Rousset, Éditions Sud-Ouest
- ↑ L'Almanach du Landais 2002, éditions CPE, p 49
- ↑ Dictionnaire de la Lande française, Charles Daney, Éditions Loubatières.
- ↑ Faust : avesque legendari; lo purmèr avesque d'Aira coneishut, representat au concili d'Agde en 506, que s'aperava Marcellus.
- ↑ Les Saints du calendrier diocésain d'Auch ; Jean-Marie Bénac ; Troisième volume ; 1923 ; p.394.