Pèire Pau Riquet
.jpg)
Pèire Pau Riquet (29 de junh de 1609 1èr d'octobre de 1680), baron de Bonrepaus, comte de Caramanh, foguèt un engenhaire e bastidor francés que permetèt la realizacion del Canal de las Doas Mars en Lengadòc entre Garona e la mar Mediterranèa.
Biografia
[modificar | Modificar lo còdi]Benlèu nasquèt lo 29 de junh de 1609 a Besièrs[1], dins una familha de notables e de comerciants. Las fonts diferisson sus sa data de naissença, daissant un dobte entre 1604, 1608 ou 1609[2]. Menava una carrièra prospèra dins l'administracion de la gabèla, la percepcion de l'impòst sul sal. Se maridèt amb Catarina de Milhau entre 1637 e 1638[3]. Son paire, Francés Guilhem Riquet, foguèt un òme d'afars qu'acumulèt una granda fortuna que la leguèt a son filh[4]. En 1651, balhèt lo Castèl de Bonrepaus prèp de Vrudfuèlh al nòrd-èst de Tolosa constituit d'un parc de 150 ectaras, un castèl de la Renaissença.
La legenda ditz que son paire, Francés Guilhem Riquet, foguèt opausat al començament del sègle a la construccion d'un canal religant l'Atlantic a la Mediterranèa. Los estudis, coma fòrça d'autras abans, arribèron pas de resòlvre lo problèma del provesiment del canal en aiga. Riquet capitèt mercé a sa coneissença de la Montanha Negra a l'entorn. Remarquèt que lo pas de Naurosa èra situat sus l'aigavèrs (linha de partiment entre bacins idrografics; aicí, las aigas van d'un costat cap a l’ocean Atlantic, e de l'autre cap a la Mediterranèa). Aplicant las teorias d'Adam de Crapona, Riquet aquí placèt lo trescòl del canal, a 48 mètres en dessús del nivèl de Garona.
Lo 16 de novembre de 1662, Pèire Pau Riquet prepausèt son projècte a Colbert. Qualques meses pus tard, lo ministre nomenèt de comissaris encargats d'estudiar la possibilitat de l'obratge. Aprèp qu'una regòla d'ensag entre lo lac de Sant Ferriòl e lo pas de Naurosa foguèt realizada amb succès, una primièra partida de las òbras foguèt balhada a l'engenhaire lo 14 d'octobre de 1666. Pendent tota la durada dels trabalhs, e profeitant de sa foncion al burèus de la gabèla, Riquet investiguèt amb los seus fons dos milions de liuras, per un projècte estimat a quinze milions. En contrapartida, recebèt los dreches de peatge del canal.
-
Estatua de Pèire Pau Riquet -
Bronze de Pèire Pau Riquet -
Estatua de Pèire Pau Riquet sus la passejada que pòrta son nom a Besièrs
Quand se metèt en dobte son obratge, Riquet se revelèt fòrça tenaç, anant fins a desobesir als òrdres de Colbert. Atal, faguèt traucar lo tunèl de Malpàs malgrat los òrdres reials, destornant d'obrièrs. Son audàcia foguèt pas solament tecnica: l'engenhaire foguèt tanben lo primièr a instituir la mensualizacion dels pagaments e la securitat sociala pels obrièrs.
Pèire Pau Riquet moriguèt a Tolosa lo primièr d'octobre de 1680, dins lo quartièr dels Poses clauses, sens que lo canal foguèsse acabat. Son ostal se pòt encara veire sus la plaça Salengro. Foguèron sos dos filhs qu'acabèron l'obratge, inaugurat un an pus tard. Son estatua se tròba en naut de las anadas Joan Jaurès, a qualques mètres del canal, e virant l'esquina a aquel. Realizada per Bernard Griffoul-Dorval al sègle XIX, tornèt trobar aquela plaça d'onor quand se dobriguèt la linha A de mètro, lo 26 de junh de 1993. Una autra estatua, òbra de David d'Angers, inaugurada en 1838, se tròba al mitan de la passejada Pau Riquet de Besièrs.
Maridatge e enfants
[modificar | Modificar lo còdi]Esposèt en 1638 Catarina de Milhau amb que va aver los mainatges seguents:
- Joan Matiàs (1638-1714)
- Pèire Pau (1644-1730)
- Marta (1648-1736)
- Guilhèm (1652-1652)
- Catarina (1652-1719)
- Anna Maria (1653-1653)
- Anna (1659-1720)
Nòtas e referéncias
[modificar | Modificar lo còdi]- ↑ (fr)Pierre Paul Riquet sur le Site du Canal du Midi
- ↑ (fr)Michel Cotte, Canal du Midi, merveille de l'Europe, édition Belin Herscher, 2003, ISBN|2-7011-2933-8, page 22
- ↑ id michel_cotte
- ↑ (fr)René Gast, Le Canal du Midi et les voies navigables de l'Atlantique à la Méditerranée, éditions Ouest-France, 2000, ISBN 2-7373-2475-0, page 14