Veire la font de Pèire Pau Riquet

{{Infobox
|tematica=
|carta=
}}
[[Image:Pierre-Paul Riquet (1604-1680).jpg|thumbnail|Retrach de Pèire Pau Riquet]]
'''Pèire Pau Riquet''' (29 de junh de 1609 1{{èr}} d'octobre de 1680), baron de Bonrepaus, comte de [[Caramanh (Lauragués)|Caramanh]], foguèt un [[engenhaire]] e bastidor francés que permetèt la realizacion del [[Canal de las Doas Mars]] en [[Lengadòc]] entre [[Garona]] e la [[mar Mediterranèa]].

== Biografia ==
Benlèu nasquèt lo 29 de junh de 1609 a [[Besièrs]]<ref>{{fr}}[https://web.archive.org/web/20110424205049/http://canal-du-midi.org/fr/canal/pierre_paul_riquet.aspx Pierre Paul Riquet sur le Site du Canal du Midi]</ref>, dins una familha de notables e de comerciants. Las fonts diferisson sus sa data de naissença, daissant un dobte entre 1604, 1608 ou 1609<ref>{{fr}}Michel Cotte, ''Canal du Midi, merveille de l'Europe'', édition Belin Herscher, 2003, ISBN|2-7011-2933-8, page 22</ref>. Menava una carrièra prospèra dins l'administracion de la [[gabèla]], la percepcion de l'impòst sul [[sal]]. Se maridèt amb Catarina de Milhau entre 1637 e 1638<ref>id michel_cotte</ref>. Son paire, Francés Guilhem Riquet, foguèt un òme d'afars qu'acumulèt una granda fortuna que la leguèt a son filh<ref>{{fr}}René Gast, ''Le Canal du Midi et les voies navigables de l'Atlantique à la Méditerranée'', éditions Ouest-France, 2000, ISBN 2-7373-2475-0, page 14</ref>. En 1651, balhèt lo [[Castèl de Bonrepaus]] prèp de [[Vrudfuèlh (Tolosan)|Vrudfuèlh]] al nòrd-èst de [[Tolosa]] constituit d'un parc de 150 ectaras, un castèl de la [[Renaissença]].
    
La legenda ditz que son paire, Francés Guilhem Riquet, foguèt opausat al començament del sègle a la construccion d'un canal religant l'[[Atlantic]] a la [[Mediterranèa]]. Los estudis, coma fòrça d'autras abans, arribèron pas de resòlvre lo problèma del provesiment del canal en aiga. Riquet capitèt mercé a sa coneissença de la [[Montanha Negra]] a l'entorn. Remarquèt que lo [[pas de Naurosa]] èra situat sus l'[[aigavèrs]] (linha de partiment entre [[bacin idrografic|bacins idrografics]]; aicí, las aigas van d'un costat cap a l’ocean Atlantic, e de l'autre cap a la Mediterranèa). Aplicant las teorias d'[[Adam de Crapona]], Riquet aquí placèt lo trescòl del canal, a 48 mètres en dessús del nivèl de [[Garona]].    
   
Lo 16 de novembre de 1662, Pèire Pau Riquet prepausèt son projècte a [[Jean-Baptiste Colbert|Colbert]]. Qualques meses pus tard, lo ministre nomenèt de comissaris encargats d'estudiar la possibilitat de l'obratge. Aprèp qu'una regòla d'ensag entre lo [[lac de Sant Ferriòl]] e lo [[pas de Naurosa]] foguèt realizada amb succès, una primièra partida de las òbras foguèt balhada a l'engenhaire lo 14 d'octobre de 1666. Pendent tota la durada dels trabalhs, e profeitant de sa foncion al burèus de la gabèla, Riquet investiguèt amb los seus fons dos milions de liuras, per un projècte estimat a quinze milions. En contrapartida, recebèt los dreches de [[peatge]] del canal.   
<gallery perrow="3" widths="225px" heights="150px">
Imatge:Statue de Pierre-Paul Riquet, 1832 par Bernard Griffoul-Dorval.jpg|Estatua de Pèire Pau Riquet
Imatge:FR06 P1100932c.jpg|Bronze de Pèire Pau Riquet
Imatge:Statue de Riquet Béziers.JPG|Estatua de Pèire Pau Riquet sus la passejada que pòrta son nom a [[Besièrs]]
</gallery>
Quand se metèt en dobte son obratge, Riquet se revelèt fòrça tenaç, anant fins a desobesir als òrdres de Colbert. Atal, faguèt traucar lo [[tunèl de Malpàs]] malgrat los òrdres reials, destornant d'obrièrs. Son audàcia foguèt pas solament tecnica: l'[[engenhaire]] foguèt tanben lo primièr a instituir la mensualizacion dels pagaments e la [[securitat sociala]] pels obrièrs.   
    
Pèire Pau Riquet moriguèt a [[Tolosa]] lo primièr d'octobre de 1680, dins lo quartièr dels [[Poses Clauses (quartièr de Tolosa)|Poses clauses]], sens que lo canal foguèsse acabat. Son ostal se pòt encara veire sus la plaça Salengro. Foguèron sos dos filhs qu'acabèron l'obratge, inaugurat un an pus tard. Son estatua se tròba en naut de las anadas Joan Jaurès, a qualques mètres del canal, e virant l'esquina a aquel. Realizada per [[Bernard Griffoul-Dorval]] al sègle XIX, tornèt trobar aquela plaça d'onor quand se dobriguèt la linha A de [[Mètro de Tolosa|mètro]], lo 26 de junh de 1993. Una autra estatua, òbra de [[David d'Angers]], inaugurada en 1838, se tròba al mitan de la passejada Pau Riquet de [[Besièrs]].

== Maridatge e enfants ==
Esposèt en 1638 Catarina de Milhau amb que va aver los mainatges seguents:
* [[Joan Matiàs de Riquet|Joan Matiàs]] (1638-1714)
*[[Pèire Pau Riquet (militar)|Pèire Pau]] (1644-1730)
* Marta (1648-1736)
* Guilhèm (1652-1652)
* Catarina (1652-1719)
* Anna Maria (1653-1653)
* Anna (1659-1720)

== Nòtas e referéncias ==
<references/>

==Vejatz tanben==
=== Articles connèxes ===
* [[Canal del Miègjorn]]
* [[Bonrepaus Riquet]]
* [[Castèl de Bonrepaus]]

===Ligams extèrnes===
*{{fr}}[http://www.canaldumidi.com/Personnages/Paul-Riquet.php Pau Riquet] e lo [http://www.canalmidi.com Canal du Midi]
*{{fr}}[http://www.11lemagazine.fr/index.php?page=page&typepage=5&idarticle=1622 Pierre Paul Riquet un homme d’affaires avisé !]
*{{fr}}[https://web.archive.org/web/20161007115119/http://riquetdebonrepos.org/ Association de Préfiguration de la Fondation Riquet de Bonrepos ]

[[Categoria:Naissença en 1609]]
[[Categoria:Naissença a Besièrs]]
[[Categoria:Decès en 1680]]
[[Categoria:Decès a Tolosa]]
[[Categoria:Personalitat de Tolosa]]
[[Categoria:Personalitat de Miègjorn-Pirenèus]]
[[Categoria:Canal de las Doas Mars]]