Orbiu
| Orbiu | |
|---|---|
 | |
| Caracteristicas | |
| Longor | 84 km |
| Bacin | ? |
| Bacin collector | Aude |
| Debit mejan | 4,64 m3⋅s-1 (l'embocadura) |
| Riu | |
| S'escampa dins | Aude |
| Geografia | |
| Païses traversats | França, Occitània |
L'Orbiu es una aiga occitana de Lengadòc dins las Corbièras fins al Narbonés, afluent de l'Aude en riba drecha.
Geografia[modificar | Modificar lo còdi]
L'Orbiu nais al nòrd de la comuna de Forton al luòc Maròt, au sud oèst del massís de las Corbièras a 700 mètres d'altitud e a mens de 500 mètres del Puèg (822 m)[1].
Son cors, long de 84 km[2], raja dins los confinhs accidentats ont s'encontran la planura de Lengadòc e lo massís pirenenc. Lo riu raja d'en primièr cap al nòrd èst, s'enfonza dins de fraus per passar lo massís de Motomet, puèi encontra l'anticlinal de la montanha de Laric que deu encara traucar. A Fabresan, lo cors d'aiga daissa las Corbièras per la plana d'Aude e serpeja fins a son confluent entre Raissac d'Aude e Sant Miquèl, a l'altitud 11 mètres[1] fins a l'oèst de las comunas de Marcorinhan e Sant Marcèl. L'Orbiu passa l'A61 entre Carcassona e Narbona.
-
Pont sus l'Orbiu a Lanet -
Las fraus près de Montjòi -
Pont sus l'Orbiu en amont de Sant Martin dels Poses -
près de Sant Pèire dels Camps -
près de Sant Pèire dels Camps -
en amont de La Grassa
Comunas traversadas[modificar | Modificar lo còdi]
Forton (font), Auriac, Lanet, Montjòi, Vinhavièlha, Sant Martin dels Poses, Maironas, Sant Pèire dels Camps, La Grassa, Ribauta, Camplong d'Aude, Fabresan, Ferrals de las Corbièras, Luc d'Orbiu, Ornasons, Cruscadas, Lesinhan de las Corbièras, Viladanha, Nevian, Marcorinhan, Raissac d'Aude, Sant Miquèl (confluéncia amb lo riu Aude).
Idrologia[modificar | Modificar lo còdi]
L'Orbiu es pro irregular, coma totes los cors d'aiga de Lengadòc Bas. Son debit foguèt observat sus un periòde de 39 ans (1969-2008), a Luc d'Orbiu a un quinzenat de quilomètres en amont de la confluéncia amb Aude[3]. La superfícia observada es de 586 km2 (es a dire mai 85 % de la totalitat del bacin versant del riu). Los paures debits de l'afluent Ausson son pas pres en compte.
Lo modul de la ribièra a Luc d'Orbiu es de 4,62 m3 per segonda.
L'Orbiu presenta de fluctuacions sasonièras de debit plan marcadas, coma es la norma dels rius de la planura lengadociana, amb de nautas aigas d'ivern e prima que donan un debit mensual mejan entre 7,11 e 9,38 m3 per segonda, de genièr a abril inclusit (amb lo maxim en febrièr). A partir de mai, lo debit cai progressivament fins al periòde des basses eaux. Celles-ci se déroulent en été, de fin juin à fin septembre, et s'accompagnent d'une baisse du débit moyen mensuel anant fins a 0,881 m3 en agost. Mas las fluctuacions son plan mai grandas sus de corts periòdes, e variables segon los ans.
A l'estiavatge, loe VCN3 pòt caire fins a 0,017 m3 per segconda (dètz e sèt litres), en cas de periòde quinquenal sec, çò que deu èsser considerat coma fòrça sevèr mas plan comun per la region.
Las aigadas de l'Orbiu pòdon èsser pro importantas, e mai que la superfícia de son bacin es plan espandida.
Lo debit instantanèu maximal enregistrat a l'estacion idrometrica de Luc d'Orbiu foguèt de 1 130 m3 per segonda lo 8 de decembre de 1996, alara que la valor jornalièra maximala èra de 373 m3 per segonda lo 30 de genièr de 2006.
Toponimia[modificar | Modificar lo còdi]
Las fòrmas ancianas son Fluvium Orbionis en 778, Orbus en 788, Fluvium Oliverum (sic) en 790, Super fluvium Oliveio en 793, Super fluvium Orobionem en 800, Orbio en 814, Fluvium Orubii en 827, Fluvium Urbionis en 859, In valle Orbione en 1182, Flumen Urbionis, al revèrs Orbiou en 1325-sègle XVII, Ripparia Urbionis en 1355, Az Orbiu en 1537, La rybyera de Horbyu en 1537, Rivo d'Ourbiou en 1538, Ribiero d'Horbieu en 1538, Ourviel en 1615, Ourbiel en 1615, Orbieu en 1781 [4].
Segon Xavier Delamarre, l'etime es *Orbion-, del celtic orbios, probablament « l'eretièr (d'un flume pus grand, nom aplicat a d'afluents) », concepcion celtica [5],[6]qu'es en acòrdi ambe la ierarquia divina (las aigas son de dius) mes pas ambe'l movement vertadièr de las aigas. Cf. Òrb.
Amenatjaments[modificar | Modificar lo còdi]
Sul seu cors i a fòrça molinas: coma a Forton, Auriac,Lanet, Montjòi, la Molina de Salsa e de La Garda a Vinhavièlha, Luc d'Orbiu, la molina de Sant Jaume. Dins las boclas del riu i a lo Castèl de Durfòrt (arroïnat) e l'Abadiá de Santa Maria de La Grassa.
Notas e referéncias[modificar | Modificar lo còdi]
- ↑ 1,0 et 1,1 Géoportail - IGN. . Géoportail.
- ↑ [http://sandre.eaufrance.fr/app/chainage/courdo/htm/Y15-0400.php?cg=Y15-0400 (fr)Fiche rivière l'orbieu (Y15-0400)] in SANDRE
- ↑ (fr)Banque Hydro - Station Y1564010 - L'Orbieu à Luc-sur-Orbieu
- ↑ Abbé Sabarthès, Dictionnaire topographique du département de l'Aude, 1912, p. 285, legir en linha https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k110095d/f377.item.texteImage
- ↑ Xavier Delamarre, Dictionnaire de la Langue gauloise, ed. Errance, 2na edicion, 2008, p. 242
- ↑ Xavier Delamarre, Noms de lieux celtiques de l'Europe ancienne, ed. Errance, 2012, p. 211 e 360