Literatura indiana
La literatura indiana si referís a la literatura producha dins lo soscontinent indian fins a 1947 e après dins la Republica d'Índia. Aquela a 22 22 lengas reconegudas oficialament.
Leis obratges mai ancians de la literatura indiana èran transmes e a l'orau. La literatura sanscrita comença ambé la literatura oral de lo Rig Veda, una colleccion d'imnes sagrats que datan de lo periòde dei sègles -1500 a -1200. Lei epopèias sanscritas dau Ramayana e dau Mahabharata apareisson vèrs la fin de lo segond millenari avans J.C. La literatura sanscrita classica si desvolopèt lèu durant lei premiers sègles dau premier millenari avans J.C.[1], coma lo foguèt la literatura Sangam tamola, e lo Canon pāli. Pendent lo periòde medievau, la literatura en kannada e telogo apareissèt ai sègles VI e VII[2]. Mai tard apareissèron lei literaturas en marathi, assamés, odia, bengalin e maithili. La literatura en autrei dialèctes de l'hindi, dau persan e de l'ordo apareissèt tanben mai tard. A la començada dau sègle XX, lo poèta bengalin Rabindranath Tagore deven lo premier prèmi Nobel de literatura d'Índia. En literatura indiana contemporanèa, li a tres prèmis literaris màgers que son lo de la confrariá Sahitya Akademi e lo prèmi Jnanpith.
Dins lei lengas indianas arcaïcas[modificar | Modificar lo còdi]
La literatura vedica[modificar | Modificar lo còdi]
Lei exemples d'obratges primitius escrichs en sanscrit vedic incluson lei tèxtes indós sagrats coma lei Vedas e lei Upanishads. Si pòde tanben citar lei Sulba Sutras que son d'entre lei mai ancians tèxtes de geometria.
La literatura sanscrita epica[modificar | Modificar lo còdi]
Lo Mahabharata de Ved Vyasa e lo Ramayana de Valmiki, que son escrichs en sanscrits, son considerats coma lei màgers epopèias sanscritas.
La literatura sanscrita classica[modificar | Modificar lo còdi]
Lo poèta e dramaturg mai famós Kālidāsa escriuguèt una epopèia: Raghuvamsha (La Dinastia de Raghu), qu'es escrich en sanscrit classic plus-lèu qu'en sanscrit epic. Escriuguèt tanben de pèças de teatre famosas coma la Reconoissença de Shakuntala ò de poèmas lirics coma Meghadūta. Deis autres exemples d'obratges escrichs en sanscrit classic, li a lo Ashtadhyayi de Pānini que i estandardiza la gramatica e la fonetica dau sanscrit classic. Lei Leis de Manu es un tèxte famós dins l'indoïsme. Lei pèças de teatre famosas son Mricchakatika de Shundraka, Svapna Vasavadattam de Bhasa e Ratnavali de Sri Harsha. Lo Gita Govinda de Jayadeva es una òbra poetica importanta mai tardiva. Li a d'autreis obratges famós coma Arthashastra de Chanakya e lo Kamasutra de Vatsyayana.
La literatura en prakrit[modificar | Modificar lo còdi]
Lei lengas prakrit lei mai notables foguèron lo jain prakrit, lo pali, lo maharashtri e lo shauraseni.
Un dei premiers obratges en prakrit es l'antologia de poèmas de Hāla en maharashtri, lo Gāhā Sattasaī que data dei sègles III au V. Kālidāsa e Harsha s'usèron tanben lo maharashtri dins de pèça que i a. Dins lo jaïnisme, mai que d'un obratge dau Svetambara es escrich en maharashtri.
Fòrça pèças de Aśvaghosa èran escrichas en shauraseni coma mantei obratges jaïns, e Karpuramanjari de Rajasekhara. Lo Cant 13 de lo Bhaṭṭikāvya[3] es escrich en lo que li dison «coma lo vernacular» (bhāṣāsama) que si pòt legit en dos lengas dau còp: en prakrit e en saskrit[4].
- ↑ Narayanrao, H.L.. A Brief on Indian Literature and Languages 2, 46.
- ↑ "Kannada literature", Encyclopædia Britannica, 2008. Quote: "The earliest literary work is the Kavirajamarga (c. AD 450), a treatise on poetics based on a Sanskrit model."
- ↑ Fallon, Oliver. 2009. Bhatti's Poem: The Death of Rávana (Bhaṭṭikāvya). New York: Clay Sanskrit Library.
- ↑ Narang, Satya Pal. 2003. An Analysis of the Prākṛta of Bhāśā-sama of the Bhaṭṭi-kāvya (Canto XII). In: Prof. Mahapatra G.N., Vanijyotih: Felicitation Volume, Utkal University, *Bhuvaneshwar.