Jus ad bellum
Lo Jus ad bellum ("drech a la guèrra" en latin), designa, en drech internacional, en estudi de las relacions internacionalas e en etica de la guèrra, l'ensemble dels critèris justificant l'engatjament dins una guèrra. S'agís donc d'una forma de definicion de la guèrra justa, unicament al vejaire de las rasons de començar una guèrra, e non pas lo biais de la faire (jus in bello).
Definicion[modificar | Modificar lo còdi]
Lo Jus ad bellum es a vegada considerada coma fasent partida de las leis de la guèrra, mas lo tèrme de "leis de la guèrra" pòt tanben se considerar coma se referissent al jus in bello, que s'ocupa de saber se una guèrra es menada de biais just (que que siá de la dobertura de las ostilitats). Lo jus ad bellum fa referéncia a las "rasons legitimas qu'un Estat pòt aver de s'engatjar dins la guèrra." S'agís d'establir de critèris al subjècte de çò que fa una guèrra justa.
L'Article 51 de la Carta de las Nacions Unidas precisa: "Res dins la presenta Carta fa damatge al drech natural de l'individú o de la legitima defensa collectiva se una ataca armada se produch contra un Membre de l'organizacion de las Nacions Unidas."
Un acòrdi internacional limitant los motius podent justificar qu'un país declare la guèrra contra un autre es concernat pel jus ad bellum. En mai dels pactes bilaterals de non agression, pendent lo sègle XX los tractats multilaterals definisson de restriccions completament novelas contra lo fach d'anar a la guèrra. Los tres exemples mai notables son lo Pacte Briand-Kellogg qu'interdís la guèrra coma instrument de politica nacionala, la Carta de Londres (coneguda tanben coma la Carta de Nuremberg) que definís los "crims contra la patz" coma un de las tres grandas categorias de crim internacional podent èsser perseguit après la segonda Guèrra Mondiala, e la Carta de las Nacions Unidas, qu'obliga las nacions d'ensjar de resòlvre lors diferends per de mejans pacifics e demanda l'autorizacion de l'organizacion de las Nacions Unidas per qu'una nacion pòsca engatjar tota utilizacion de la fòrça contra una autra, al delà del drech inerent de legitima defensa contra una ataca armada.
En comparason, los acòrdis definissant de limitas de conducha acceptabla en temps de guèrra son nomenadas las "leis de la guèrra" e son designats pel tèrme jus in bello. Atal, las Convencions de Genèva son de disposicions de "jus in bello". Las doctrinas al subjècte de la proteccion dels civils en temps de guèrra, o lo besonh de proporcionalitat pendnet l'usatge de la fòrça, pausan la question de la practica de la guèrra, mas las mèsmas doctrinas pòdon tanben enlusir la question de saber quand est legal (o non pas) d'aner en guèrra primièr.