Henry Ford
|
Henry Ford | |
|---|---|
 | |
| Naissença | 30 de julhet de 1863 Greenfield Township, Dearborn, Michigan |
| Decès | 7 d'abril de 1947 Fair Lane, Dearborn, Michigan |
| País d'origina |  Estats Units
|
| Nacionalitat | |
| Profession | entrepreneire |
| Occupacion | |
| Luòc de trabalh | |
| Distincions | |
Henry Ford (30 de julhet de 1863, Springwells Township - 7 d'abriu de 1947, Dearborn) es un entrepreneire estatsunidenc, fondator de la Ford Motor Company en 1903. Es conoissut per lo fordisme, un desvolopament de l'organizacion scientific dau trabalh de Frederick Winslow Taylor, que li permetèt de concebre e de vendre la premiera veitura producha en massa. Aqueu succès li permetèt de venir un deis òmes pus riche de la planeta e sa companhiá fa totjorn partida dei constructors automobils majors. Pasmens, Henry Ford èra tanben conservator dins mai que d'un domeni e, a partir deis ans 1920, foguèt lo centre de divèrseis escandòls en causa de seis idèas antisemitas, de sa simpatia per lo faissisme e de son ròtle dins la repression dei sindicats de l'automobila.
Biografia[modificar | modificar la font]
Henry Ford es lo fiu ainat d'un rendier d'origina irlandesa installat en Michigan. Quitèt l'escòla a 15 ans e venguèt aprendís dins una usina de maquinas otís de Detroit. S'interessèt pereu a la relotjariá. En 1882, tornèt trabalhar coma païsan mai aquò l'interessava pas. En 1891, anèt donc s'installar a Detroit onte trabalhèt, fins a 1899, coma engenhaire a la Edison Illuminating Company. Dins aqueu mitan, descurbiguèt lo motor de combustion intèrna concebut per l'Alemand Nikolaus Otto (1832-1891). En 1893, assemblèt un motor dins l'obrador de son ostau e, tres ans pus tard, èra capable de faire rodelar un veïcul dotat d'un motor de quatre temps. Depausèt un brevet per aquela invencion mai o vendèt rapidament per finançar de projèctes novèus.
Desvolopèt alora una passion per lei veituras de corsa mai sei premiereis assais per concebre una automobila individuala demorèron infructuós. Pasmens, trobèt finalament lei capitaus per fondar la sieuna companhiá, la Ford Motor Company, en 1903. Son premier modèl, la Ford A, rescontrèt un certan succès amb 1 750 exemplaris venduts. Tre 1906, Ford Motor Company venguèt lo premier constructor automobil estatsunidenc gràcias au succès de la Ford N (7 000 exemplaris venduts). Pasmens, aquelei succès èran ren a respècte de la revolucion de la Ford T qu'intrèt en produccion en 1908.
D'efiech, la Ford T èra lo premier veïcul estandardizat, concebut per redurre lei còsts de produccion e assemblat sus una cadena de fabricacion accelerada per l'usatge de carrejaires portant lo trabalh a l'obrier. Dich fordisme, aqueu sistèma es una evolucion dau taylorisme. Assegurèt la prosperitat de la Ford Motor Company amb 15 milions de Ford T venduts de 1908 a 1927.
Dins leis ans 1920, Ford contunièt de conéisser una creissença rapida de seis activitats. De mai, Henry Ford constituïguèt una companhiá independenta e integrada qu'èra capabla de produrre d'acier gràcias a de minas de fèrre e d'usinas siderurgicas. Pasmens, lo refús d'integrar d'innovacions tecnicas dins la Ford T, considerada coma « perfècta » per son creator, permetèt ais entrepresas concurrentas (General Motors...) de ragantar son retàrd. En 1927, Ford acceptèt finalament de comercializar una segonda Ford A que foguèt un succès (4 milions d'exemplaris venduts). Inaugurèt tanben d'usinas dins d'autrei país (Canadà, Reiaume Unit, Alemanha...), çò que li permetèt de venir lo premier constructor automobil mondiau. En 1932, un tèrç dei veituras produchas dins lo monde l'èran dins d'usinas Ford. Durant aqueu periòde, Ford se diversifiquèt dins l'aviacion. Lo Ford Trimotor, un avion de transpòrt civiu, foguèt considerat coma una capitada mai l'entrepresa se concentrèt sustot sus la fabricacion de motors. En particular, durant la Segonda Guèrra Mondiala, fabriquèt de motors de B-24 Liberator.
Pasmens, leis ans 1930 son globalament un periòde d'estagnacion per Ford. Ostil au New Deal e ai cambiaments entraïnats per la crisi economica de 1929, intrèt en conflicte amb lei sindicats de l'industria automobila e engatjèt de mercenaris e de bandits per mantenir l'òrdre dins seis usinas. Refusèt pereu de cooperar amb l'administracion encargada de preparar lo redreiçament de l'economia e sei posicions favorablas au faissisme entraïnèron d'escandòls. A la fin deis ans 1930, perdiguèt sa plaça de premier constructor automobil sus lo mercat estatsunidenc e son entrepresa conoissèt de dificultats financieras. Per empachar son afondrament, un projècte de presa de contraròtle de la Ford Motor Company per lo govèrn de Franklin Roosevelt foguèt estudiat durant la Segonda Guèrra Mondiala mai pas aplicat. Finalament, lei besonhs militars permetèron de sauver l'entrepresa. Ford abandonèt finalament la direccion de sa companhiá en setembre de 1945. Moriguèt lo 7 d'abriu de 1947.
Influéncia e posteritat[modificar | modificar la font]
Lo fordisme e sei derivas[modificar | modificar la font]
Lo fordisme es l'eiretatge principau de Ford. Es un modèl d'organizacion e de desvolopament d'entrepresa imaginat e adoptat en 1908 a l'ocasion de la produccion de la Ford T. Es basat sus lei principis de l'organizacion scientific dau trabalh (OST) instaurats per lo taylorisme. I ajustèt d'autrei principis coma l'usatge generalizat de carrejaires per formar una cadena d'assemblatge e l'idèa d'una indexacion dei salaris deis obriers sus lei gasanhs de productivitat de l'entrepresa[1]. Aquelei concepcions prefiguravan l'organizacion dau trabalh industriau adoptat après la Segonda Guèrra Mondiala e lo keynesianisme.
Pasmens, Ford foguèt un adversari decidit dau New Deal. De mai, accusat de sostèn au regim nazi[2] e d'antisemitisme[3], Ford foguèt tanben un enemic dei sindicats. D'efiech, per eu, aqueleis organizacions entraïnavan una baissa de la productivitat. Lo fordisme originau es donc egalament un corrent fòrça ostil ai sindicats e Ford creèt una mena de milícia intèrna per reprimir leis activitats sindicalas per fòrça[4]. Aviá tanben un ret d'informators pagats per l'informar deis opinions dei salariats de seis usinas[5]. Dins aquò, la violéncia de sa repression sindicala aguèt l'efiech opausat a aqueu cercat, especialament après la batalha de l'Overpass en 1937.
La fondacion de l'industria automobila modèrna[modificar | modificar la font]
La Ford T e Henry Ford son leis iniciators d'una revolucion de l'industria automobila. D'efiech, avans lo desvolopament dei tecnicas de Ford, la produccion automobila èra limitada a de serias pichonas e la possession d'una automobila èra reservat a un elèit. Òr, lo fordisme permetèt d'aumentar la produccion a de nivèus sensa precedents e de demenir lei còsts. Ansin, en 1914, Ford produsiá mai de 50 % dei veituras construchas dins lo monde e podiá prepausar un prètz de 850 dolars (còntra 2 000 per de modèls concurrents). A la fin deis ans 1920, lo prètz d'una Ford T aviá demenit fins a 300 dolars. En causa de son eficacitat, son modèl economic e industriau foguèt copiat per leis autrei fabricants de veituras[6]
La fondacion de Ford[modificar | modificar la font]
La Ford Motor Company subrevisquèt a son fondator. Uei, fa totjorn partida dei constructors automobils pus importants amb una chifra d'afaires de 136,3 miliards de dolars en 2021. En 2016, èra lo cinquen fabricant mondiau amb 6,5 milions d'automobilas vendudas. La familha Ford i garda un ròtle important car, gràcias a de drechs particulars, dispausa totjorn de 40 % dei drechs de vòte au sen dau grop.
Annèxas[modificar | modificar la font]
Liames intèrnes[modificar | modificar la font]
- Antisemitisme
- Antisindicalisme
- Automobila
- Capitalisme
- Fordisme
- Ford T
- Organizacion scientific dau trabalh
- Taylorisme
Nòtas e referéncias[modificar | modificar la font]
- ↑ Daniel Cohen, in « Les infortunes de la prospérité », Agora Pocket, Julliard, 1994.
- ↑ Regardant son sostèn au nazisme, Ford ajudèt financiarament lo partit nazi tre lo començament deis ans 1930. En 1938, sei servicis foguèron reconoissuts amb una medalha (la Grand-Crotz de l'Òrdre de l'Agla Alemand). Aquò entraïnèt un escandòl ais Estats Units. Pasmens, l'accusacion principala de sostèn au nazisme es lo ròtle tengut per leis usinas europèas de Ford dins l'esfòrç de guèrra alemand (Antony Cyril Sutton, Wall Street and the rise of Hitler, GSG & Associates Pub, 1976).
- ↑ L'antisemitisme de Ford es demostrat per d'escrichs de Ford eu meteis coma The International Jew - The World's Foremost Problem publicat en 1920. Oficialament, Ford presentèt seis excusas ai judieus en 1927 mai l'escritura de sei memòrias mòstra qu'aviá pas cambiat d'avejaire sus lei judieus a la fin de sa vida. De mai, fins a sa mòrt, sostenguèt discrètament mai d'una publicacion antisemita. L'antisemitisme de Ford èra pròche dei tèsis pus radicalas dau periòde : èra convencut de la veracitat dei Protocòlis dei Savis de Sion, de l'existéncia d'un complòt judieu a l'origina de la Revolucion Russa e de l'existéncia d'un autre complòt judieu a l'origina de la Segonda Guèrra Mondiala.
- ↑ Per trobar la man d'òbra necessària, la direccion de Ford trobèt d'acòrdis amb Chester LaMare e Joe Adonis, de caps importants de la màfia estatsunidenca (Frank Browning e John Gerassi, Histoire criminelle des États-Unis, Nouveau monde, 2015, pp. 511-529).
- ↑ Durant la Segonda Guèrra Mondiala, leis usinas de Ford implantadas en Euròpa trabalhèron sensa dificultat per l'esfòrç de guèrra alemand (Antony Cyril Sutton, Wall Street and the rise of Hitler, GSG & Associates Pub, 1976, cap. 6). Òr, a la meteissa epòca, d'industriaus coma la familha Peugeot organizèron lo sabotatge de sei produccions. Aquò foguèt pas lo cas de Ford que demandèt, per exemple, au govèrn de Vichèi d'emetre de protestacions oficialas après lo bombardament de l'usina Ford de Poissy per l'aviacion britanica en 1942.
- ↑ En particular, Citroën l'adoptèt tre la fin de la Premiera Guèrra Mondiala per produrre la Citroën Tipe A e limitar l'importacion de Ford T en França.