Gascon pirenenc
| Gascon meridionau, gascon extrème-orientau | |
| Parlat en | Espanha, França |
|---|---|
| Classificacion lingüistica | Lengües indoeuropees |
| Còdis lingüistics | |
| Mapa | |
 | |
Eth gascon pirenenc qu'ei ua forma de gascon que presenta quauques particularitats qui permeten de'u distinguir deths autes parlars gascons dera plana shens estar vertaderament un sosdialècte. Er aranés, eths bearnés deras vaths d'Aussau, d'Aspa e de Varetons, eth gascon de Bigòrra que son varietats locaus deth gascon pirenenc.
Er article pirenenc[modificar | Modificar lo còdi]
Òm pòt arreconéisher eth gascon pirenenc abans tot peth emplec d'un article especiau aperat "article pirenenc", utilizat en totas eras vaths deths Pirenèus gascons (sonque ena Vath d'Aussau), de Coserans dinc ara Vath de Varetons en Biarn, com ena màger partida deths costalats de Manhoac e de Comenge:
Eth(s) ath lòc de lo(s) / Era(s) ath lòc de la(s)
Aqueste article, ath quau cau botar un "-s" ath plurau ath femenin ed ath masculin (eths / eras) com entath article classic, que coïncideish dab eths pronoms personaus ara tresau persona. Mès ath contrari deth article classic, aqueste no's contracta pas sonque ath masculin mès tanben ath femenin. Que coneish tanben daubuns cas de contraccions diferent respècte ath article
| eth (er/eth davant vocau) | eths | era (er'/era davant vocau) | eras | |
|---|---|---|---|---|
| a + | ath (ar/ath davant vocau) | aths | ara (ar'/ara davant vocau) | aras |
| en + | en (ener/en davant vocau) | ens | ena (en' o ener'/ena davant vocau) | enas |
| de + | deth (der/deth davant vocau) | deths | dera (der'/dera davant vocau) | deras |
| per + | peth (per/peth davant vocau) | peths | pera (per'/pera davant vocau) | peras |
| tà + | tath (tar/tath davant vocau) | taths | tara (tar'/tara davant vocau) | taras |
| entà + | entath (entar/entath davant vocau) | entaths | entara (entar'/entara davant vocau) | entaras |
| dinc'a (forma Biarnesa, nòrd-Bigordana, nòrd-Comengesa e Manhoaquèsa) | dinc'ath | dinc'aths | dinc'ara | dinc'aras |
| (d)entiò (forma sud-Bigordana) | (d)entiòth | (d)entiòths | (d)entiara | (d)entiaras |
| enquià (forma sud-Comengesa e Aranesa) | enquiath | enquiaths | enquiara | enquiaras |
Lexic[modificar | Modificar lo còdi]
D'un punt de vista lexicau, eth gascon pirenenc que presenta mes que totis eths autis parlars gascons elements preromanics, notadament ena toponimia e tanben tà nomar bèstias e plantas, que presenta per endret especificitats ibero-ispanicas com per exemple l'emplec d'eth infinitiu ir en vath d'Aspa athlòc d'anar o eth emplec d'un important lexic (com per ex. met per paur), mei que mei en'administracion influenciat peth catalan e peth castelhan en aranés.