Gagauz (lenga)

Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.

Lo gagauz (Gagauz dili, Gagauzca o Gökoğuzca) es la lenga turquesa daus Gagauzes o Gökoğuz, pòble turcofòne mas crestian ortodoxe vivent en Ucraïna, Moldàvia, la Romania e en Bulgaria. Oficialament es parlat per mai o mens 162.200 personas e es lenga oficiala en Gagauzia, region autonòma de Moldàvia, mas es usada au quotidian que per environ 50000 personas, perque los Gagauzes s'exprimen usualament en rus dempuèi lo XIXe sègle[1].

Ortografia[modificar | Modificar lo còdi]

Lo prumier alfabet utilizat per 'quela linga fuguet l'alfabet grèc[2] a la fin dau sègle XIX.

De 1957 a la dissolucion de l'URSS in 1991, lo gagauz s'escriguet en cirillic. Aura, s'emplec un alfabet de basa latina, creat d'apres l'afabet truc moderne, emb tres letras de mai : ä representa lo son æ (coma lo ə en Azèri), ê representa lo ə, qu'exista pas en Turc, e ț o ţ per lo son ts coma en Romanés. D'autre biai, coma lo Crimean Tatar, lo Turc, e quauquas lingas Turcas, lo Gagauz a pas la letra ğ, qu'es venguda muda.

Alfabèt latin[modificar | Modificar lo còdi]

A a Ä ä B b C c Ç ç D d E e Ê ê
[ɑ] [æ~ɛ] [b] [dʒ] [tʃ] [d] [e] [ə]
F f G g H h I ı İ i J j K k L l
[f] [g, ɟ] [x, h~ħ] [ɯ~ɨ] [i] [ʒ] [k, c] [l, ʎ]
M m N n O o Ö ö P p R r S s Ş ş
[m] [n, ɲ] [o] [ø] [p] [r] [s] [ʃ]
T t Ţ ţ U u Ü ü V v Y y Z z
[t] [ts] [u] [y] [w, vʲ] [j] [z]

Alfabèt cirillic (istoric)[modificar | Modificar lo còdi]

А а Ӓ ӓ Б б В в Г г Д д Е е Ё ё
Ж ж Ӂ ӂ З з И и Й й К к Л л М м
Н н О о Ӧ ӧ П п Р р С с Т т У у
Ӱ ӱ Ф ф Х х Ц ц Ч ч Ш ш Щ щ Ъ ъ
Ы ы Ь ь Э э Ю ю Я я

Referéncias[modificar | Modificar lo còdi]

  1. Пригарін О. А., Тхоржевська Т. В., Агафонова Т. А., Ганчев О. І. Кубей і кубейці: Побут та культура болгар і гагаузів в с. Червоноармійське Болградського району Одеської обл. (O. Prigarine, T. Thorjevska, T. Agathonova et O. Gantchev, (ru) Vie et culture des Bulgares et des Gagaouzes de l'oblast d'Odessa, Odessa, 2002 ; au recensament moldau de 2004 (Recensământul populației 2004, 40.485 gagaouzes de Moldavie, soit un sur deux, ont déclaré avoir le russe comme langue usuelle.(fr)
  2. M. Ciachir. Basarabialâ gagauzlarân istoriassi / Chișinău: 1933, p. 133