Francesc Xavier Bultó
Francesc Xavier Bultó i Marquès (o jos sa forma espanhòla: Francisco Javier Bultó Marqués), tanben conegut coma Paco Bultó e mai Don Paco (Barcelona, 17 de mai de 1912 – Barcelona, 3 d'agost de 1998) foguèt un entrepreneire catalan. Aqueste descendent d'una familha de la nauta borgesiá catalana, venguda del mond de l'industria textila, venguèt una figura màger del mond del motociclisme que fondèt las entrepresas Montesa (amassa amb Pere Permanyer) e Bultaco.
A mai de son aportacion de primièr òrdre coma conceptor de motocicletas, joguèt un pes considerable dins d'autres sectors de la societat catalana coma la produccion textila, l'industria quimica e farmaceutica e dins la realizacion de maquinas gròssas. Aquela faguèt d'el l'entrepreneire mai important de Catalonha.
Demest los membres de sa familha plan nombrosa, qu'aguèt 10 enfants amb l'aristocrata Inés Sagnier e una multitud de felens, venguèron famoses son filh, Álvaro Bultó, un aventurièr que moriguèt en 2013 del temps que practicava lo paracasudisme extrèm e sos felens, los motociclistas Miki Arpa e Sete Gibernau.
Biografia[modificar | Modificar lo còdi]
Francesc Xavier Bultó nasquèt a Barcelona en 1912 dins una familha amonedada de la nauta borgesiá catalana, lo cabdèt dels sièis enfants de Francesc de Paula Bultó i Sert e Pilar Marquès i Soler. Del costat de sa maire aparteniá a la quatrena generacion de proprietaris d'industria textila, los Marquès, una dinastia d'entrepreneires originaris de Vilanova i la Geltrú, fondada a l'entorn de 1830 pel reiregrand, Isidre Marquès i Riba, qu'aviá fach sa fortuna a Cuba.
La passion de l'adolescent pel mond del motociclisme se revelèt quand encara jove. Ja en 1926, quand aviá tot escàs 14 ans, èra abonat a la revista britanica The Motor Cycle. E quand tornava de l'escòla, passava admiratiu davant las mòtos britanicas Norton, qu'èran expausadss dins una botiga del Passeig de Gràcia, las anglesas de BSA del carrer Provença, o mai las Rudge e Ariel a la cantonada dels carrers de Mallorca amb Pau Claris e finalament, pas gaire luènh, las FN. Foguèt ailà que coneguèt Fernando Aranda, un pilòt famós d'aquel temps, qu'i trabalhava en aprendissatge.
A 17 ans, assistiguèt al Grand Prèmi d'Euròpa de 1929 que se debanava al circuit de l'Ametlla del Vallès, e puèi la proximitat del domeni familial amb lo circuit de Terramar lo portèt a visitar frequentament las pistas de competicion. Aprenguèt a montar a mòto dins un autre mas, e tre que passèt sos 18 ans se comprèt la primièra mòto, una AJS 350, e s'inscriguèt jos l'escais de Patek a sas primièras corsas motociclistas. Sa tecnica particulara e sas qualitats esportivas faguèron qu'en 1935 venguèt Campion de Catalonha e d'Espanha en categoria amator amb una Velocette 90 Plus.
Los primièrs passes dins l'industria motociclista[modificar | Modificar lo còdi]
Passionat per la mecanica, Bultó se botèt a estudiar d'a fons aquel domeni. Seguiguèt una carrièra d'engenhaire industrial e mai d'expèrt e se diplomèt. Aviá tot escàs acabat los estudis que decidiguèt de s'associar a un amic e camarada d'estudis, Antoni Barella, per fondar amb un capital de 160.000 pessetas l'entrepresa Barella i Bultó, S.L.. La companhiá se bastiguèt sus de terrenhs de 27.000 m² que son paire li cediguèt a Vilanova i la Geltrú. Aquela fabrica aviá per tòca de fabricar de pistons e de cercles destinats als motors de combustion intèrna. Ulteriorament, l'entrepresa, que son nom èra estat cambiat en Fundaciones Industriales, SA (FISA), capitèt de venir lo principal provesidor de l'industria d'estat d'automocion, e arribèt a mai a exportar en Alemanha aprèp que se foguèsse associada a la firma alemanda Mahle.
Pasmens son insatisfaccion creissiá pauc a cha pauc, son entrepresa èra pas sufisenta per sa vision e passion de l'univèrs de las mòtos. E doncas, aprèp sa participacion a divèrsas corsas per tal de se poder impregnar de totes los elements relatius al foncionament e a la concepcion dels motocicles, decidiguèt que los deviá fabricar el meteis. Pasmens aviá mestièr de qualqu'un mai que dominèsse lo tèma e poguèsse metre en practica sas idèas. Foguèt aital, qu'en 1944, coneguèt Pere Permanyer, un mecanician e entrepreneire barcelonés, que cercava una ajuda financièra per desvolopar son projècte de construire de motors auxiliars per las bicicletas.
La creacion de Montesa[modificar | Modificar lo còdi]
Tre 1944, Permanyer aviá cercat demest las gents de sa familha qualqu'un que poguèsse contribuir financièrament per l'ajuda a desvolopar son projècte de construccion de pichons motors auxiliars per las bicicletas. Un jorn, Josep Antoni Soler Urgell, un de sos amics, li parlèt qu'aviá un conhat que podiá èsser interessat per sas idèas. Li comentèt qu'aquela persona se sonava Francesc Xavier Bultó, e qu'èra un jove engenhaire coproprietari de l'entrepresa Barella i Bultó e qu'a mai èra un afogat de las motocicletas. Tot bèl just aprèp de s'èsser coneguts totes dos decidiguèron, sens que foguèsse mestièr de ne parlar gaire, de s'associar per construire amassa. Las divergéncias entre aqueles joves èra que Permanyer pensava a l'elaboracion de motors mentre que Bultó volia fabricar de mòtos. Aqueste darrièr diguèt a son collèga "Se fasètz de mòtos, podètz comptar sus ieu!", çò que Pere Permanyer acceptèt finalament.
Durant las annadas que seguiguèron la guèrra civila totas las matérias primièras èran de mal trobar, e lo material per construire de mòtos èra escàs. Pasmens los dos joves entreneires aguèron d'astre. Un collèga de Paco Bultó, Manuel Giró, el tanben aficionat de mòtos lor vendèt qualquee volants magnetics Bosch qu'aviá importat per ensajar de fabricar de motocicles, mas qu'aviá pas capitat de realizar son projècte. Lor forniguèt tanben d'autres elements e pèças que permetèron de fabricar la forca de la suspension anteriora.
Mai tard, Bultó demandèt a son nebot, Joan Soler Bultó, un velomotor que li aviá fach present fasiá pas gaire. Prenguèron aquel Motobécane B1V2 GR38 crompat a Perpinhan, coma basa per fargar sa primièra motocicleta.
Se maridèt lo 16 de junh de 1947 a Barcelona amb Inés Sagnier i Muñoz, una aristocrata espanhòla, e aguèron amassa 10 enfants: Inés (1948), María Cristina (1949), María de la Esperanza (1951), Ignacio (1951), María (1953), Lucía (1954), Patricio (1957), Juan (1959), Álvaro (1962) e Francisco Javier (1966).
Foguèt enterrat al cementèri de Collserola lo 5 d'agost de 1998.