Eudo d'Aquitània

Eudo d'Aquitània
	; Émile Bayard (1867), Eudo lo Grand que quita Bordèu cremat pels Sarrasins.
Biografia
Religion	Catolicisme
Donadas personalas
Enfants	Lampègia, Hunald, Hatton, Remistan...
Parents	Lop Ier d'Aquitània e de Vascònia (Lupus) ?

Eudo d'Aquitània (Eudon, Odo, Odon, Oto, en francés Eudes), dit Eudo lo Grand, nascut benlèu entre 650 e 660, mòrt en 735, es un duc (princeps) d'Aquitània e de Vascònia, que montèt sul tròne entre 674 e la fin del sègle VII. Venguèt celèbre per sa victòria contra los musulmans a Tolosa e tanben per sa participacion a la batalha de Peitieus. Sas possessions comprenián lo sud-oèst de Gàllia, de Léger als Pirenèus, ambe Tolosa per capitala. Eudo foguèt lo primièr sobiran d'Aquitània qu'obtenguèt l'independéncia de sas possessions del reiaume franc, mès una seria de desfaitas infligidas d'un costat pels maures, de l'autre pel màger del palais, Carles Martèl, lo constrenguèron a tornar reconéisser l'autoritat suprèma dels francs.

Origina

Las originas d'Eudo non son establidas precisament. Segon una version, son paire èra lo duc Boggis (Bodegisel), que, sus la basa de la « Carta d'Alaon », redigida lo 21 de genièr de 845, vendriá del rei Caribèrt II d'Aquitània. D'après aquel document, lo rei Caribèrt esposèt Gisèla, eretièra del duc Arno de Vascònia, e d'aquel maridatge nasquèron tres filhs : Chilperic, Boggis e Bertrand. Après la mòrt de Caribèrt, puèi de Chilperic, lo rei Dagobèrt Ier transferiguèt lo ducat d'Aquitània a Boggis e Bertrand, e après l'Aquitània passèt al filh de Boggis, Eudo. Çaquelà, la màger part dels istorians considèran la « Carta d'Alaon » coma un fals ulterior e dobtan de l'existéncia de filhs cabdèts de Caribèrt. Segon una autra version, Eudo seriá lo filh del duc d'Aquitània e de Vascònia Lupus Ier, que Eudo li auriá succedit probablament. Çaquelà, cap document non confirma aquela version, que repausa sus una reconstruccion fondada sus de donadas onomasticas.

La descendéncia d'Eudo del duc Boggis es mençonada tanben dins las legendas del sègle XI sus sent Ubèrt. Segon aquelas legendas, Eudo èra lo fraire cabdèt d'Ubèrt. Quand Ubèrt desirèt de venir prèire e de renonciar a la vida seculara, Eudo venguèt l'eretièr del tròne d'Aquitània e succediguèt puèi a son paire.

Possessions d'Eudo lo Grand

Eudo eretèt dos ducats dels davancièrs : l'Aquitània e Vascònia. Dispausava atal de possessions vastas, qu'ocupavan la màger part del sud-oèst de la França actuala e una partida del nòrd de l'Espanha.

Ducat d'Aquitània

Ja lo predecessor d'Eudo, lo duc Lop Ier, espandiguèt considerablament lo territòri del ducat, en aprofitant los trebolums civils que fasián de mal dins lo reiaume franc entre 673 e 676. De mai, del temps de Lop, lo ducat venguèt vertadièrament independent, tot ben que subordinat formalament als reis de Neustria.

Lo ducat d'Aquitània, que Eudo n'eretèt, compreniá las províncias istoricas d'Aquitània, de Peitau, de Lemosin, d'Auvèrnhe, atal coma una partida de Lengadòc (territòri del futur comtat de Tolosa). Las confinhas nòrd e èst de sas possessions ribejavan mai que mai Léger, que al nòrd d'ela se trobava lo reiaume franc de Neustria e a l'èst lo reiaume de Borgonha. La capitala del ducat èra Tolosa.

Non se sap precisament quines comtats existissián sul territòri aquitan a l'epòca. Çaquelà, existissián. Al temps de la campanha araba menada per Abd al-Rahman en Aquitània en 732, los cronicaires arabes mençonan un comte de l'airal de Liborna que temptèt d'organizar una replica a l'armada araba, mès foguèt capturat e executat. En 650, lo comte d'Albi es mençonat, e del temps d'un dels successors d'Eudo, Gaifièr (o Waïfré), los comtes de Peitieus, de Borges e d'Engoleime son mençonats. L'Aquitània aviá tanben de monestièrs nombroses e mai d'un avescats a l'epòca. Les arquevescats de Borges e de Bordèu, atal coma los avescats d'Auvèrnhe, de Rodés, d'Agen, d'Engoleime, de Perigòrd e de Caors son mençonats ^[1].

Ducat de Vascònia

Lo ducat de Vascònia passèt jol conta-ròtle dels ducs d'Aquitània tanlèu lo mièg del sègle VII. Compreniá l'anciana província romana d'Aquitània Novempopulana (futura Gasconha), que compreniá las vals de Garona e d'Ador, abitadas pels aujòls dels gascons, puèi l'airal dels Pirenèus, abitat pels vascons (aujòls dels basques), que formèron pus tard lo còr del reiaume de Pampalona (Navarra). La frontièra nòrd del ducat ribejava Garona, mentre que a l'èst se trobava la futura Septimania, que fasiá partida del reialme visigòt.

Los vascons, guerrièrs e desiroses de gardar la libertat, representèron una menaça per lo reiaume franc a partir de la fin del sègle VI, en se rebellant periodicament contra la dominacion franca e en envasissent la futura Gasconha. Non se sap quina èra l'amplor del poder d'Eudo dins aquela region, mès non existís cap de rapòrt dins las fonts istoricas de revòltas importantas contra les dirigents de Vascònia a l'epòca.

Començament del règne e independéncia

Non se sap la data exacta de l'accession d'Eudo al tròne. Los istorians suggerisson que poiriá èsser entre 674 (darrèra mencion documentada del duc Lop Ier) e 700 (primièra mencion fisabla d'Eudo coma duc d'Aquitània).

En 715, Eudo aprofitèt los trebolums civils dins lo reiaume franc per se proclamar sobiran independent e préner lo títol de « Princeps d'Aquitània » (latin : Aquitaniae princeps). En 718, foguèt sonat a l'ajuda del rei de Neustria Chilperic II e de son màger del palais Ragenfred, que, après la desfaita de la batalha de Vinchy, cercavan d'aliats per tal de contunhar la luta contra lo màger del palais d'Austrasia, Carles Martèl. En escambi de l'ajuda, probablament s'ofriguèt a Eudo la reconeissença de son títol e de son independéncia. Eudo amassèt una armada e s'aliguèt a las de Chilperic e de Ragenfred. Un còp unidas, las tropas partiguèron cap a l'Austrasia, mès lo 14 d'octobre de 719, foguèron vencidas a la batalha de Seissons. Ragenfred fugiguèt a Angieus e Eudo se retirèt delà Léger, en menant ambe el le rei Chilperic e son tresaur.

La mòrt del rei d'Austrasia, Clotari IV, en 719, placèt Carles Martèl dins una posicion malaisida, que le màger del palais aviá besonh d'un rei legitime sortit del linhatge merovingian per tal de legitimar son poder, que podiá èsser sonque Chilperic, a las mans dels Aquitans. Carles foguèt constrent de mandar l'arquevesque de Rems, Milon, negociar ambe Eudo a Tolosa. Las negociacions durèron longtemps, e es pas qu'en 720/721 qu'Eudo se clinèt davant Milon e acceptèt de restituïr lo rei Chilperic II a Carles, atal coma las riquesas reialas sasidas, e de conclure la patz ambe'l màger d'Austrasia. Per aquel tractat, Carles reconeguèt Chilperic per sol rei e lo duc Eudo per sobiran independent d'Aquitània.

La luta contra los arabes

Batalha de Tolosa

Article principal : Batalha de Tolosa (721) Una novèla menaça apareguèt alavetz dins lo sud del reiaume franc : los arabes, que, en 714, avián conquerit la quasi-totalitat de la Peninsula Iberica e destruit lo reiaume visigot, trespassèron los Pirenèus e envasiguèron Septimania. En 719, una armada arabo-berbèra jol comandament del novèl wali d'Al-Andalus, Al-Samh ibn Malik, s'apoderèt de Narbona. Los musulmans envasiguèron puèi las tèrras d'Eudo. En 721, l'armada d'Al-Samh assètgèt Tolosa. Eudo se portèt a l'ajuda de la vila assetjada. Lo duc non disposauva de fòrças sufisentas per afrontar l'armada enemiga en combat dobèrt, mès arribèt a préner l'armada araba per suspresa. Lo 9 de junh de 721 (o benlèu lo 10), venquèt l'enemic, en nafrant mortalament lo wali. Après aquò, las rèstas de son armada fugiguèron, en levant lo sètge de la vila. Aquela victòria recebèt un grand resson public. La cronica oficiala dels papas romans, lo Liber pontificalis, celebrava la destruccion de 375 000 sarrasins (una chifra absoludament fantastica !), e lo papa Gregòri II mandèt a Eudo, considerat coma lo champion del cristianisme, un messatge de felicitacions e de presents en l'aunor d'aquela victòria. De mai, aquela victòria refortiguèt l'independéncia d'Eudo e arrestèt per un temps l'avançada musulmana cap al nòrd. En 725 e 726, lo duc d'Aquitània venquèt dos còps l'armada del novèl wali, Anbasa ibn Suhaym al-Kalbi, e quitament lo wali foguèt tuat d'una flècha en 725 mentre que traversava Ròse. Çaquelà, maldespièit las victòrias d'Eudo, los arabes s'apoderèron de Nimes e de Carcassona (vilas situadas fòra del ducat) en 725.

Aliança ambe Munuza e sac de Borges per Carles Martèl

En avent arrestat l'avançada dels musulmans, Eudo demorèt pr'aquò dins una posicion malaisida, ambe sas possessions limitròfas de las tèrras conqueridas pels arabes. Lo governador d'aquels territòris, nomenats pels arabes « los confinhs orientals » (Cerdanha, Narbona, Septimania), èra Uthman ibn Naissa, que los francs apelavan Munusa. Segon la tradicion populara, mençonada dins la Cronique d'Anfós III lo Grand (rei de las Astúrias), Munusa, cap berbèr, foguèt l'un dels quatre comandants musulmans que dintrèron pel primièr còp en Espanha al temps de la conquista araba. Pendent un de sos raids en Aquitània, Munusa capturèt Lampègia, la filha d'Eudo. La belesa de la joventa lo toquèt talament que l'esposèt [autra version de l'afar : Eudo arranguèt un maridatge per ela ambe Munusa]. Gràcias a aquel maridatge, Munusa venguèt prèp del paire de sa femna, lo duc Eudo.

Munusa, dins lo contèxte de las rivalitats entre arabes e berbères (Munusa èra berbèr), malcontent de la nominacion d'Abd ar-Rahman ibn Abdallah per wali d'al-Andalus en 730 a sa plaça, aviá besonh d'un aliat poderós. Eudo desirava d'aparar sas possessions de las razziàs arabes. En consequéncia, en 730/731, los dos sobirans concluguèron una aliança, dont una de las condicions èra qu'Eudo ajudèsse Munusa dins son projècte de rebellion contra le wali Abd ar-Rahman.

Al meteis moment, Eudo comencèt a esprovar de mescòrdis ambe Carles Martèl, que desirava de sometre las possessions perdudas del reiaume franc. Carles acusèt Eudo de traïson, en le qualificant d'« aliat dels infidèls ». Jos aquel pretèxte extravagant, lancèt doás campanhas en Aquitània en 731. Atirat pel butin, prenguèt e devastèt Borges dos còps. Las incursions de Martèl dins sas domenis enrabièron Eudo. En avent aparat son arrèr dels arabes, poguèt recampar sas fòrças, marchar contra Carles Martèl e tornar préner Borges.

La rebellion de Munusa

En 731, Munusa se revoltèt dobèrtament contra Abd ar-Rahman, mès la rebellion aboquèt. Abd ar-Rahman profitèt de la rebellion de Munusa per recampar una armada immensa. Ne mandèt una partida jol comandament de Ghehdi ibn Ziya contra Munusa, que s'èra embarrat dins sa capitala, Al-Bab (Llívia). Munusa foguèt pres per suspresa e non poguèt rebutar l'assaut. Eudo, ocupat a combatre Carles Martèl, non poguèt venir a l'ajuda de son aliat. Munusa foguèt tuat, e sa femna Lampègia capturada e mandada a Abd ar-Rahman. Aqueste, encantat per la belesa de la captiva, l'ofriguèt en present al calife Hisham ibn Abd al-Malik a Damasc, que prenguèt Lampègia dins son harèm.

La campanha d'Abd ar-Rahman en Aquitània e la batalha de Bordèu

Après la desfaita de Munusa, Abd ar-Rahman decidiguèt de s'ocupar de son aliat, Eudo d'Aquitània. En dispausant d'una armada immensa e en essent vengut lo solet sobiran d'al-Andalus, esperava de contunhar las conquistas començadas per sos davancièrs. Dividiguèt l'armada en doás partidas. Una, que veniá de Septimania, envasiguèt Ròse, en capturant e pilhant l'Albigés, Roergue, Gavaudan e Velai. Las legendas e las cronicas mençonan tanben la destruccion d'Autun pels moros e lo sètge de Sens.

Mès, contràriament a sos davancièrs, qu'ataquèron l'estat franc dempuei l'èst, Abd ar-Rahman lancèt son atac principal dempuèi l'oèst. Après que traversèt los Pirenèus per lo col de Roncesvals, suprimiguèt d'en primièr la resisténcia dels montanhòls bascos, en los prenent per suspresa. Puèi prenguèt l’anciana rota romana cap a Bordèu. En camin, devastèt las diocèsis de Bigòrra, Comenge e Labord, destrusiguèt las vilas episcopalas d'Auloron e Lescar, e capturèt Baiona. Puèi Aush, Dacs, e Aira foguèron destruits, e las abadiás de Sent Sever e de Sent Savin foguèron cremadas. Una diferéncia ambe las situacions precedentas es que los vascons, los milhors guerrièrs, foguèron obligats de demorar çò seu e non poguèron ajudar l'armada d'Eudo.

Lo duc Eudo temptèt de conténer l'avançada araba, mès suportèt mai d'una desfaita e foguèt forçat de batre la retirada. Alavetz, l'armada d'Abd ar-Rahman assetgèt Bordèu. Pas luènh de la vila, sus la riba esquèrra de Garona, o Dordonha, se debanèt la batalha de Bordèu. Eudo concentrèt sas fòrças sus la riba dreita del flume, en recampant en preissa totes los que podiá recrutar. Pr'aquò, l'armada d'Abd ar-Rahman arribèt a traversar lo flume, lo remontar, e a préner Agen. Eudo se lancèt coratjosament sus l'enemic, mès son armada mal organizada, incapabla de resistir a una ataca frontala, fugiguèt, en entrainant Eudo ambe ela. Segon la Cronica mozaraba, plan d'aquitans tombèron al combat. Eudo el meteis arribèt a s'escapar, mès la desbranda foguèt totala. La Cronica mossaraba precisa : (latin) Solus Deus numerum morientium vel pereuntium recognoscat (« Dieu sol coneis lo nombre dels mòrts »). Degun mai poguèt arrestar l'avançada araba cap al nòrd.

Çaquelà, l'armada d'Abd ar-Rahman s'atardèt dins l'airal de Bordèu per pilhar a l'entorn. La vila meteissa foguèt capturada e pilhada, e los entorns completament devastats. Es sonque alavetz qu'Abd ar-Rahman contunhèt son camin. Après que traversèt Dordonha, l'armada araba se dirigiguèt cap a Tors. L'objectiu d'Abd ar-Rahman èra probablament la famosa abadiá de Sent Martin de Tors. Sul camin, los airals a l'entorn de Periguers, Sentas e Engoleime foguèron devastats, e quitament las vilas foguèron presas. Après aquò, l'armada moresca traversèt Charanta.

Batalha de Peitieus

Article principal : Batalha de Peitieus (732)

Après que s'escapèt de Bordèu, Eudon se dirigiguèt cap a Léger. Coma aviá pas la possibilitat d'amassar una novèla armada, demorava a Eudo sonque una causa a far: demandar d'ajuda a son enemic de totjorn, lo màger del palais, Carles Martèl. Amassèt las rèstas de l'armada, puèi Eudo se dirigiguèt cap a París, ont èra Carles a aquel moment. En arribant dins la vila, Eudo foguèt capable de convéncer Carles, qu'èra ocupat a lutar contra las tribús germanicas, de rejónher las fòrças contra los arabes.

Aparentament, lo perilh terrible que s'aprochavan arrestèt temporàriament los nombroses mescòrdis e garrolhas, tant entre los francs coma entre los francs e d'autras tribús germanicas. Per rebutar la menaça araba, Carles arrestèt la guèrra que menava còntra los germans. En pauc de temps, arribèt a amassar una granda armada, que compreniá, en mai dels francs, qualques autras tribús germanicas: alamans, bavareses, saxons, frisons. Ambe una granda armada, Carles se desplacèt per interceptar l'armada mòra, qu'aviá atent Peitieus mentretant, en cremant tot çò que se trobava sus son camin. Près de la vila, los arabes pilhèron e destrusiguèron l'abadiá de Sent Alari, mès assetgèron pas la vila meteissa, la contornèron e progressèron cap a Tors.

Las armadas s'afrontèron entre Tors e Peitieus. Ni l'emplaçament exacte ni la data de la batalha non son estats clarament establits pels istorians al jorn d'auèi. D'istorians an avançat mai d'una version per l'emplaçament de la batalha, en la plaçant a diferents lòcs entre Peitieus e Tors; çò pus sovent çaquelà, Moussais es lo lòc pus citat. De datas diferentas per la batalha son tanben donadas, d'octòbre de 732 a octobre de 733, mès la version actualament prevalenta plaça la batalha en octòbre de 732. Aquela batalha passèt donc dins l'istòria coma la batalha de Poitiers (o la batalha de Tors, nom encara retengut en anglés). Ne resultèt la desfaita de l'armada musulmana e la mòrt d' Abd ar-Rahman. Las rèstas de l'armada araba profitèron del calabrun per fugir. La Cronica de Sant Danís testimònia (ambe çaquelà una intencion propagandista): "...lo duc Eudo d'Aquitània, que portèt lo pòble sarrasin en França, aquel flagèl subrenatural, faguèt en sòrta de se reconciliar ambe'l sobiran Carles e tuèt puèi totis los sarrasins qu'avián subreviscut a la batalha, dels que poguèt aténher..." Los aquitans se metèron en marcha per perseguir los fugitius. Al meteis temps, la Cronica Mossaraba conta : « E coma aqueles pòbles non se preocupavan brica de los percaçar, partiguèron, cargats de butin, e tornèron trionfalament a lor patria ». La Cronica de Sent Danís soslinha tanben aquò: « El [Carles Martèl], prenguèt totas las tendas dels enemics e tot lor equipament e prenguèt possession de tot çò qu'avián ». En se basant suls testimoniatges, los istorians suggerisson que lo duc d'Aquitània partiguèt sol a la perseguida dels moros en retirada, del temps que Carles Martèl demorava sul camp de batalha per las despolhas daissadas pels musulmans (çò que se compren : Carles Martèl, desirós d'afeblir son enemic e rival, èra indiferent a las devastacions que podián encara far los musulmans en Aquitània en se retirant). Après aver despartit lo butin, Carles Martel tornèt a çò seu ambe aunor.

Aquela victòria dels Francs arrestèt l'avançada dels Arabes en Euròpa Occidentala, e Carles Martel foguèt reconegut unanimament coma un combatent del cristianisme e sobiran de tota la Gàllia. Pr'aquò, la menaça musulmana èra pas eliminada completament, e Carles deguèt far divèrsas campanhas per tal de far sortir los arabes de Provença e de Borgonha.

Après la batalha de Peitieus, Eudes foguèt forçat de se sometre a Carles Martèl. Non se sap grand causa de las darrièras annadas de la vida del duc Eudo. En 734, pauc abans sa mòrt, arribèt a desfaire los Moros un còp de mai dins las gòrjas dels Pirenèus. Eudes moriguèt probablament en 735 (una abdicacion pòt pas èsser completament apartada) e, segon la fraudulosa Carta d'Alaon, causa estranha per de rasons geograficas, amai istoricas, foguèt enterrat dins lo monastièr de Senta Maria d'Alarcón ^[2]. Los Annales Petaviani parlan de Carles Martèl e dels filhs d'Eudo en 736 : Karolus dimicabat contra filios Eodonis, « Carles combatiá los filhs d'Eudo », çò que daissa supausar qu'aquesta annada lo paire dejà èra mòrt. Lo Ducat d'Aquitània foguèt despartit entre sos filhs, Hunald e Hatton.

Fonts

I a plan de referéncias al règne del duc Eudes d'Aquitània dins las cronicas e los annals istorics. La màger part dels fonts se pòdon devesir en tres grops: las que provenon del reiaume franc, las que los autors èran dins lo territòri contarotlat per los arabes e enfin las mencions d'origina aquitana.

Fonts d'origina franca

Una de las mai ancianas fonts francas que menciona lo duc Eudes es lo Libre de l'Istòria dels Francs, una cronica pro-merovingiana compilada en 727 que descriu, entre autras causas, los eveniments de 718-720. La Cronica dels Successors de Fredegari, que dins sa primièra partida seguís lo Libre de l'Istòria dels Francs e puèi expausa independentament los eveniments d'aquí a la mòrt del duc d'Aquitània, provesís una descripcion pus completa de la relacion entre Eudes e Carles Martèl. Aquò's la pus completa de las fonts francas d'aquela epòca. Pasmens, compilat ambe'l sosten de membres de la familha Pepinida (varianta : Pip(p)inida), fa una presentacion bescairada de tot çò que concernís los enemics de Carles Martèl, e per exemple omet de mençonar la luta d'Eudo contra los moros dins las annadas 720, lo qualifica d'aliat dels Sarrasins en 732, e non lo mençona coma participant a la batalha de Peitieus. La Cronica dels Successors de Fredegari, coma compte rendut pus coerent de l'istòria de l'estat franc, foguèt, gràcias al grand nombre de còpias que ne faguèron, fòrt plan coneguda demest los cronicaires de l'estat franc e foguèt sovent utilizada coma basa per las òbras istoricas seguentas. Doncas, la presentacion malvolenta dels faits que concernisson del duc Eudo, contenguda dins aquela cronica, venguèt predominanta dins tota l'istoriografia francesa. Aquesta tendéncia se manifèsta plenament dins las Grandas Cronicas francesas compiladas al sègle XV.

Fòrça annals compilats a la fin del sègle VIII al començament del sègle IX contenon d'entradas d'òbras pus ancianas. Dels annals carolingians, la pus granda atencion es renduda a Eudo per la Cronica de Moissac, que foguèt inclusa dins las Grandas Cronicas francesas, la Cronica de Sent Danís, atal coma la Cronica d'Usès e los Annales Petaviani. La màger part dels annals francs mençonan Eudo sonque coma enemic de Carles Martèl, e non mençonan sa luta contra los moros o quitament sa participacion a la batalha de Peitieus (per exemple, los Annals de Sant Amand o los Annales Laubacenses, annals de Lobbes). Las cronicas seguentas non repetisson que los resultats dels predecessors. Çaquelà, l'informacion que Eudo auriá cridat los moros a dintrar en Gàllia es pas confirmada per d'autras fonts, dont qualques cronicas francas. Per exemple, la Cronica de Sigebèrt de Gembloux, dins sa dintrada per 732, conten un registre de rumors a prepaus d'Eudo cridant los Sarrasins, que son refusadas còpsec : « Coma sobeiran, Eudo èra inferior a Carles dins totes los aspèctes. Cridèt los sarrasins d'Espanha contra el... l'invitacion es clarament fictiva ».

Fonts d'origina espanhòla

Entre las fonts d'origina espanhòla, las principalas son doás cronicas, redigidas pauc après los eveniments que descrivon. S'agís de la Cronica arabobizantina de 741 e de la Cronica mossaraba de 754 (tanben coneguda ambe'l nom d'« Anonime cordoan »). En descrivent l'istòria de la conquista de la Peninsule Iberica per los moros, aquelas cronicas consacran tanben una plaça importanta a las campanhas ulterioras dels musulmans en Aquitània. Contenon las informations pus completas sus la batalha de Tolosa, l'aliança del duc Eudo ambe Munusa e la defaita ulteriora del duc fàcia al wali Abd ar-Rahman ibn Abdallah. Los istorians basan principalament lors descripcions del règne d'Eudo abans la batalha de Peitieus sus aquelas fonts. Contràriament a las fonts francas, aquelas cronicas non designan Eudo coma lo que a sa crida los moros lancèron lor campanha de 732.

Fonts d'origina aquitana

La popularitat d'Eudo lo Grand en Aquitània es atestada per la Vita Pardulphi, la vida de Sent Perdon (758, Sarden- 737 a 743 Garait). Segon çò que raportèron los monges de son abadiá, las darrèras paraulas del sent foguèron per evocar lo remembre del grand òme ^[3].

Resultats del règne

Pendent son règne, Eudo arribèt a aténher l'independéncia completa del rei dels francs, e un estat enòrme del sud de França se formèt jos son règne e lo del davancièr Lop. Mès las incursions dels arabes afebliron aquela situacion, puèi qu’après la desfaita a la batalha de Bordèu, Eudo foguèt forçat de sacrificar l’independéncia per tal de salvar Aquitània de mai de devastacions. Après la mòrt d'Eudo, Carles Martèl entreprenguèt una campanha contra Aquitània e obtenguèt la reconeissença de sa sobiranetat del novèl duc, Hunald, mès Hunald gardèt sas possessions. Après de rebellions repetidas, los eretièrs d'Eudo perdèron la màger part de sas possessions en 767, en arribant fin finala a defendre sonque Vascònia. La dinastia d'Eudo governèt en Gasconha d'aquí a la mitat del sègle XI. En mai d’aquò, las familhas dels mèstres de plan de comtats e senhors gascons son descendents d’aquela dinastia.

Maridatge e enfants

Esposa: Waltrude, filha del duc franc Walacho. Enfants :

Hunald Ier (mòrt après 748), duc d'Aquitània
Hatto(n) (mòrt après 744), duc d'Aquitània
Remistan (executat 768)

De mai, Eudo agèt una filha, qu'èra siá illegitima siá veniá d'un autre maridatge d'Eudo :

Lampègia (mòrta après 731); marit: Uthman ibn Naissa (Munusa, mòrt en 731), emir berbèr; après la mòrt de Munuza, Lampègia dintrèt dins l'harèm del califa de Damasc Hisham ibn Abd al-Malik.

Nòtas

↑ Lewis, Archibald R., The development of southern french and catalan society, 718—1050, Austin, University of Texas edition, 1965
↑ http://fmg.ac/Projects/MedLands/AQUITAINE.htm#Eudesdied735B%7Ctitle=Dukes of Aquitaine before 768 (Family of Hunoald): Eudes|work=Foundation for Medieval Genealogy|https://web.archive.org/web/20101214063842/http://fmg.ac/Projects/MedLands/AQUITAINE.htm#Eudesdied735B
↑ Michel Rouche, L'Aquitaine des Wisigoths aux Arabes 418-781 : naissance d'une région, París, EHESS-Jean Touzot, 1979 (publicacion de la tèsi d'estat de M. Rouche), consultat dins las annadas 80

Redigit mai que mai a partir de la Wikipèdia russa, segondàriament d'autras Wikipèdias e ma lectura de la tèsi de Michel Rouche fa mai de 40 ans. L'alfabet cirillic fa malaisida la reproduccion de la referéncias. D'informacions de mal verificar semblan presentas sonque dins la Wp russa, per exemple la captura de Lampègia per Munusa, a l'origina del maridatge. L'entèrrament d'Eudo dins l'abadiá d'Alarcón citada sense comentaris dins la Wp russa, es basada, segon una nòta de la meteissa Wp, sus la Carta fraudulosa d'Alaon.

[1] Lewis, Archibald R., The development of southern french and catalan society, 718—1050, Austin, University of Texas edition, 1965

[2] ttp://fmg.ac/Projects/MedLands/AQUITAINE.htm#Eudesdied735B%7Ctitle=Dukes of Aquitaine before 768 (Family of Hunoald): Eudes|work=Foundation for Medieval Genealogy|https://web.archive.org/web/20101214063842/http://fmg.ac/Projects/MedLands/AQUITAINE.htm#Eudesdied735B

[3] Michel Rouche, L'Aquitaine des Wisigoths aux Arabes 418-781 : naissance d'une région, París, EHESS-Jean Touzot, 1979 (publicacion de la tèsi d'estat de M. Rouche), consultat dins las annadas 80

[1]

[2]

[3]