Instrument de coire
Un Instrument de coire qu'ei un aerofòn on lo son b'ei produsit per la vibracion deus pòts dehens ua embocadura, independement qui l'instrument e sia efectivament hèit de coire o de tot aute materiau ; atau, lo saxofòn, a maugrat d'etsra hèit de coire qu'ei tanhent de la familha de la espiulas simplas mentre qui la trompa deus Aups, hèita de coire, que pertanh a la familha deus coire.
Tot canèr d'ua certa longor minumun qui perlonga aquesta embocadura que selecciona las vibracions d'ua certa seria de nòtas armonicas natraus (dit d'un aute biais, los sons de frequéncias multiplas de la frequéncia d'un son fondamentau).
Entà poder prodúser tots los sons d'ua gama cromatica que cau donc trobar un mejan de modificar la circulacion de l'aire dehens lo canèr de l'instrument. Qu'ei atau qu'òm pòt distiguir enter los coires :
- Los coires naturaus (com ac son las trompetas naturaus - la trompeta barròca e la trompeta de cavaleria - lo claron, la trompa deus Aups) qui son limitats a la produccion d'ua sola seria de nòtas armonicas naturaus.
- Los coires traucat o provesits de claus on lo son b'ei modificat en aubrir horats deus canèr entà deishar l'aire escapà's (qu'ei lo cas de la trompeta de claus, deu cornetto e de la sèrp). Lo problèma qu'ei que lo lor timbre qu'ei deformat e chic estiglant.
- Los coires eslissadís (com lo trombon on lo canèr b'ei alongat o abracat en tot eslissar ua deus son tròç).
- Los coires de pistons o de paletas (com la trompeta classica, lo cornet, lo bugle, lo còrn d'armonia, lo tuba, los saxhorns, l'elicon,lo sousafòn, lo trobon de pistons e la corneta iberica) on, en baishar o lhevar un o mantuns pistons o en har virar las paletas òm obliga l'aire de seguir un camin mei o mens long.
Lo coires que pòden tanben estar dividits en coires de canèr cilindric (com ac son los canèrs de las trompetas o deus trombons) o de canèr conic (com ac son los canèrs deu bugle, deu claron, deu cornet, deu tuba, deus saxhorn, de l'elicon, deu sosafòn). Los purmèrs an un son mei estiglant e lo segond mei doç.
Fin finau, òm pòt tanben destriar coire de canèr sancèr (qui pòden emitir lo son fondamentau de la loa seria armonica) e los coires de miei canèr (qui la loa nòta la mei grava qu'ei la segonda nòta mei grava de la loa seria armonica).
