Joan Armand deu Peirèr, comte de Tres Vièlas

Estatua deu comte de Tres Vilas a Auloron

Joan Armand deu Peirèr, comte de Tres Vilas (Auloron, 1598 - Tres Vilas, Sola, lo 8 de mai de 1672) que ho un militar bearnés au servici deu reiaume de França. Pròche deu rei Loís XIII e enemic deu cardinau de Richelieu, qu'inspirè Alexandre Dumas e qu'ei un deus personatges deu son roman : Los tres mosquetaris.

Vita

Joan deu Perièr, pair de Joan Armand deu Peirèr, que's he nòble en crompant tèrras nòblas dens la ciutat de Tres vilas au Bascoat. Lo son hilh que vadó a Auloron en 1598 e qu'entrè dens l'armada com mosquetari en 1676. Que participè au sièti de La Rochèla en 1647 e 1648 e que vadó capitani lòctenent deus mosquetaris. En 1640 que recrutè tres mosquetaris dens lo son entoratge bearnés : Atòs d'Autaviela (lo son cosin), Isaac de Portau (lo son onco per aligança) e Enric d'Aràmits (recomandat per Francés de Guilhon, senhor deus Essarts).
Ligat de luenh au complòt de l'ahar de Cinq-Mars contra Richelieu (shens i participar, qu'èra prèst a agir contre lo cardinau s'atau e hosse l'òrdi deu Rei), aqueste que demandè l'exilh de l'oficièr bearnés qui, totun, tornè crubar lo comandament deus mosquetaris deu Rei en 1642, a la mort deu cardinau. Arron la mort de Loís XIII, la reina Ana d'Àustria que'u recompensè en tornant la tèrra nòbla de Tres Vilas en comtat. De son costat, lo cardinau Mazarin, maucontent de non pas aver podut autrejar lo gavidament deus mosquetaris au nebòt Mancini, que suprimí los regiment. Lo comte, tanben governador deu País de Foish, que's retirè alavetz dens la soa tèrra de Tres Vilas on e's morí.