Joan Francés Champolion : Diferéncia entre lei versions

Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
Contengut suprimit Contengut apondut
forma en gascon ?
Linha 5 : Linha 5 :
== Educacion ==
== Educacion ==


Joan Francés Champolion que vadó a Fijac lo darrèr d'ua familha de set mainatges (dus deus sons hrairs que s'èran mort abans la soa neishença). Aus ueit ans que's mudè a Grenòble dab lo son hrair. Hèra chin, la [[Campanha d'Egipte]] e las soas garbas iconograficas que'u marquèn e que hen germiar en lo son esperit lo gost per l'[[antiquitat egipciana]] e las lengas orientaus. Lo son quite hrair qu'ahortí e qu'ajudè a desenvolupar aquesta vocacion. Mainatge precòce e determinat, Champolion qu'aprengó un sarròt de lengas (enter las quaus, de segur, lo [[còpte]]) e, a l'etat de 20 ans, que mestresava, enter d'autas lengas : lo [[latin]], lo [[grèc]], l'[[ebrieu]], lo [[sanscrit]], l'[[arabi]], lo [[siriac]], lo [[caldean]], l'[[etiopian]], lo [[pèrsa]] e lo [[chinés]]. En [[1809]] que vadó professor d'istòria a [[Grenòble]]. Per'mor de la soa simpatia [[Napoleon Bonaparte|bonapartista]], que devó har ua pausa e exilià's a Fijac en 1816. Que tornè a Grenòble en 1817 e que s'i maridè dab Rosina Blanc, sòr de la molhèr deu son hrair.
Joan Francés Champolion que vadó a Fijac lo darrèr d'ua familha de set mainatges (dus deus sons hrairs que s'èran mort abans la soa neishença). Aus ueit ans que's mudè a Grenòble dab lo son hrair. Hèra chin, la [[Campanha d'Egipte]] e las soas garbas iconograficas que'u marquèn e que hen germiar en lo son esperit lo gost per l'[[antiquitat egipciana]] e las lengas orientaus. Lo son quite hrair qu'ahortí e qu'ajudè a desenvolupar aquesta vocacion. Mainatge precòce e determinat, Champolion qu'aprengó un sarròt de lengas (enter las quaus, de segur, lo [[còpte]]) e, a l'etat de 20 ans, que mestresava, enter d'autas lengas : lo [[latin]], lo [[grèc]], l'[[ebrieu]], lo [[sanscrit]], l'[[arabi]], lo [[siriac]], lo [[caldean]], l'[[etiopian]], lo [[pèrsa]] e lo [[chinés]]. En [[1809]] que vadó professor d'istòria a [[Grenòble]]. Per'mor de la soa simpatia [[Napoleon Bonaparte|bonapartista]], que devó har ua pausa e exilià's a Fijac en 1816. Que tornè a Grenòble en 1817 e que s'i maridè dab Rosina Blanc, sòr de la molhèr deu son hrair. ele


== La grana descobèrta ==
== La grana descobèrta ==

Version del 10 junh de 2008 a 20.36

Joan Francés Champolion, Pertrèit per Léon Cogniet (1831).

Joan Francés Champolion (dit "lo joen"), (Fijac,Òlt, lo 23 de deceme de 1790 - París, lo 4 de març de 1832) orientalista, erudit e filològ occitan considerat com lo fondator de l'egiptologia modèrna per'mor de s'estar escadut lo purmèr (mercés a la soa coneishença deu còpte e a ua replica de la Pèira de Roseta) a tornar léger los ieroglifs (e tanben los autes sistèmas grafics de l'antiquitat egipciana com lo ieratic e lo demotic) en bèth muishar qu'èran ua combinason de signes ideografics e fonetics.

Educacion

Joan Francés Champolion que vadó a Fijac lo darrèr d'ua familha de set mainatges (dus deus sons hrairs que s'èran mort abans la soa neishença). Aus ueit ans que's mudè a Grenòble dab lo son hrair. Hèra chin, la Campanha d'Egipte e las soas garbas iconograficas que'u marquèn e que hen germiar en lo son esperit lo gost per l'antiquitat egipciana e las lengas orientaus. Lo son quite hrair qu'ahortí e qu'ajudè a desenvolupar aquesta vocacion. Mainatge precòce e determinat, Champolion qu'aprengó un sarròt de lengas (enter las quaus, de segur, lo còpte) e, a l'etat de 20 ans, que mestresava, enter d'autas lengas : lo latin, lo grèc, l'ebrieu, lo sanscrit, l'arabi, lo siriac, lo caldean, l'etiopian, lo pèrsa e lo chinés. En 1809 que vadó professor d'istòria a Grenòble. Per'mor de la soa simpatia bonapartista, que devó har ua pausa e exilià's a Fijac en 1816. Que tornè a Grenòble en 1817 e que s'i maridè dab Rosina Blanc, sòr de la molhèr deu son hrair. ele

La grana descobèrta

En 1819, que comprengó en estudiar lo Libe deus Morts que lo ieratic qu'èra ua forma simplificada deus ieroglifs. Enter 1822 e 1824 que tribalhé au deschiframent de la Pèira de Roseta qui pòrta inscripcions en ieroglifs, ieratic e grèc ; qu'èra estada descoberta per l'armada de Napoleon, e còp sec, presa peus anglés ; per'mor d'aquò, Champolion que tribalhé sus ua replica. Los punts de partida de la soa descoberta que son expausats dens la soa Letra au Sènher Dassier relativa aus ieroglifs fonetics. A despart de las soas immensas coneishenças filologicas, Champolion que savó avià's de plan e causir los bons senders de recèrca com, lo de la tèsi segon la quau los ieroglifs n'èran pas un sistèma purament ideografic (com lo chinés) ni purament fonetic (com lo noste) mes los dus au còp. Dab aquesta purmèra ipotèsi (qui n'èra pas partatjada peus sons malurós competitors com l'anglés Thomas Young) Champolion qu'arremarqué que lo text grèc que devisava deus monarcas Cleopatra e Ptolemèu. De mei, lo text egipcian que muishava duas menas diferentas de cartochas.

Cartocha de Ptolemèu on e's legeish P T O L M I I S.

La soa dusau ipotèsi que ho alavètz que lo cartocha qu'èra lo signe determinatiu (qu'ei a díser, ideografic) per definir ua paraula com estant un nom reiau. Com aqueths dus noms reiaus e partajan las letras P, T e L, que las se cerquè e las se trovè. Qu'avèva començat d'arrevirar e la soa erudicion que hasó la resta. Adarron qu'apliqué la medisha tecnica a la Lista deu Reis de Turin per enriquesir lo son alfabet. Lo son tribalh que miè de cap a la redaccion d'ua Gramatica Egipciana (véder lo ligam externe juson). Qu'ei coneguda l'anecdòta segon la quau, en bèth descobrir quin deschifrar los ieroglifs, e'seré evanit d'emocion.

Las recèrcas seguentas

L'obelisc de Loxòr

Que ho conservator de las Antiquitats egipcianas deu Lovre e que i apielè las purmèras colleccions en demandar fons a Loís XVIII e Carles X. Qu'adobè lo projècte de har arrecotir l'obelisc de la Plaça de la Concòrdia entà Paris, çò qui's comencè peu son despart de Loxòr en 1831 e la soa quilhada en 1833. Enter 1828 e 1830 que podó fin finala viatjar a Egipte, dab lo son disciple Ippolito Rosellini, mercés a l'ajuda economica de Carles X e deu duc de Toscana Leopòld II. Per'mor d'aquò lo periple qu'ei brembat com l'Expedicion Franco-Toscana. Rosellini publicore en italian los dessenhs e las nòtas deu son mèste dens Monumenti dell'Egitto e della Nubia. Champolion qu'i hascó aquesidas arqueologicas, e que'u dè lo parat d'i estudiar mantun texts gravats suus monuments egipcians. Mercès aus sons tribalhs enlugarnants, au son retorn, que ho nomat professor d'egiptologia au Collègi de França e membre de l'Institut de las Inscripcions e Bèras letras.

Qu'ei sepelit au cemitèri deu Père Lachaise.

Ligam extèrn

Portal Egiptopèdia
Accedissètz dirèctament als articles de Wikipèdia concernent l'Egipte antica :

Istòria | Geografia | Organizacion politica | Faraon | Art | Mitologia | Dius | Vida vidanta | Bibliografia | Egiptològs | Lexic