János Arany

János Arany
(Barabás Miklós).

János Arany, nascut en 2 de març de 1817 a Nagyszalonta (uèi Salonta, Romania), prèp de Nagyvárad (uèi Oradea, Romania), e mòrt en 22 d'octobre de 1882 a Budapèst, foguèt poèta e traductor.

Sa vida

János Arany (prononciar Ianòch Òrònh, « arany » vòl dire « aur » en ongrés) èra lo darrièr mainatge e sol filh d'una familha de païsans protestants d'una pichona vila de l'èst de la granda plana ongresa (annexada per Romania après la Primièra Guèrra Mondiala). Per ajudar sos parents qu'an pas tròp d'argent, fa plan lèu de regent a l'escòla de Nagyszalonta puèi partís en 1833 estudiar al grand collègi reformat de Debrecen ont demora fins en 1836, quand va barrutlar amb d'amics d'una tropa d'actors. Mòrta sa maire, lo seu paire avugle, torna a Nagyszalonta ont se marida en 1840 amb Julianna Ercsey e ven foncionari. An dos mainatges: Juliska en 1841 e László (que vendrà famós amb sos « Contes ») en 1844. La publicacion de « Toldi » en 1846 càmbia sa vida. Tot d'una, es conegut dins tota Ongria e ven l'amic de Sándor Petöfi, autre poèta vengut del pòble.

Son òbra

« Toldi » 1846
« Toldi estéje » (Lo vèspre de Tòldi) 1847
« Daliás idök » (Temps de cançon) 1849 a 1855
« Toldi szerelme » (L'amor de Tòldi) 1863 a 1879