Lepidoptera : Diferéncia entre lei versions
Modif |
m +ar:, id:, bg:, ca:, eo:, fr:, fy:, hr:, it:, ka:, ht:, lv:, lt:, hu:, no:, nn:, qu:, simple:, sk:, sl:, uk:, bat-smg:, modify nl: |
||
Linha 916 : | Linha 916 : | ||
[[Categoria:Insecta]] |
[[Categoria:Insecta]] |
||
[[ar:قشريات الجناح]] |
|||
[[id:Kupu-kupu dan ngengat]] |
|||
[[bg:Пеперуди]] |
|||
[[ca:Lepidòpter]] |
|||
[[cs:Motýli]] |
[[cs:Motýli]] |
||
[[da:Natsværmere og sommerfugle]] |
[[da:Natsværmere og sommerfugle]] |
||
[[de:Schmetterlinge]] |
[[de:Schmetterlinge]] |
||
[[et:Liblikalised]] |
|||
[[en:Lepidoptera]] |
[[en:Lepidoptera]] |
||
[[es:Lepidoptera]] |
[[es:Lepidoptera]] |
||
[[ |
[[eo:Papilio]] |
||
[[ |
[[fr:Lepidoptera]] |
||
[[ |
[[fy:Flinters]] |
||
⚫ | |||
[[ko:나비목]] |
[[ko:나비목]] |
||
[[ |
[[hr:Leptiri]] |
||
[[it:Lepidoptera]] |
|||
⚫ | |||
[[ka:ქერცლფრთიანები]] |
|||
[[ht:Papiyon]] |
|||
[[lv:Tauriņu kārta]] |
|||
[[lt:Drugiai]] |
|||
[[hu:Lepkék]] |
|||
[[nl:Vlinders]] |
|||
[[ja:チョウ目]] |
|||
[[no:Sommerfugler]] |
|||
[[nn:Sommarfugl]] |
|||
[[pl:Motyle]] |
[[pl:Motyle]] |
||
[[pt:Lepidoptera]] |
[[pt:Lepidoptera]] |
||
[[qu:Pillpintu]] |
|||
[[ru:Чешуекрылые]] |
[[ru:Чешуекрылые]] |
||
[[simple:Lepidoptera]] |
|||
[[sk:Motýle]] |
|||
[[sl:Metulji]] |
|||
[[sr:Lepidoptera]] |
[[sr:Lepidoptera]] |
||
[[fi:Perhoset]] |
|||
[[sv:Fjärilar]] |
[[sv:Fjärilar]] |
||
[[tr: |
[[tr:Kelebek]] |
||
[[uk:Лускокрилі]] |
|||
[[bat-smg:Petelėškės]] |
|||
[[zh:鱗翅目]] |
[[zh:鱗翅目]] |
Version del 20 febrièr de 2008 a 03.38
Lepidoptèrs
[[Categoria:Article amb taxobox-- F6EBE4]]
- Vejatz tèxt
- exapòdes
- insèctes
- Cnn (clad pas nomenat)
- tisanoras
- Cnn
- odonats
- Cnn
- efemeroptèrs
- Cnn (neoptèrs)
- Cnn
- Cnn
- Cnn
- zoraptèrs
- Cnn
- Cnn
- Cnn
- Cnn
- Cnn
- Cnn
- Cnn
- Cnn
- imenoptèrs
- Cnn
- Cnn
- Cnn
- Cnn
- Cnn
(vejatz arbre filogenetic) |----- | colspan="3" style="" | Retrobatz aquel taxon sus Wikispecies |-
Règne | Règne de precisar |
---|---|
Embrancament | Arthropoda |
Sosembr. | Hexapoda |
Classa | Insecta |
Sosclassa | Pterygota |
Infraclassa | Neoptera |
Superòrdre | Endopterygota |
Los lepidoptèrs (Lepidoptera) son un òrdre d'insèctes tanben apelats parpalhòls.
Se caracterizan per tres paras de patas (coma totes los insèctes) e per doas paras d'alas recobertas d'escatas de colors fòrt variats segon las espècias (d'ont lor nom : lepidoptèr del latin lepidoptera, ele-meteis del grèc λεπίς « escata » e πτερόν « ala »). Los lepidoptèrs pondon d'uòus que balhan naissença a de larvas apeladas rucas. Aquestas darrièras fabrican de seda, e forman en seguida sovent un cocon ont se transfòrman en adult.
Caracteristicas
Los lepidoptèrs son caracterizats per :
- de pèças buccales transformadas en trompa, enrotlada en espirala per aspirar lo nectar ;
- doas paras d'alas membranosas recobertas d'escatas coloradas, que sont de sedas aplatidas ; lo mot lepidoptèrs ven d'aquesta caracteristica : lepidos vòl dire escatas en grèc.
- un còs gaireben totjorn amagat per revestiment de fanèrs espes ;
- la larva, o ruca, es de tipe trissador amb doas glandas labialas sericigèns es a dire fabricant un fial de seda ;
- una transformacion en babòt sovent dins un cocon.
99 % de las espècias conegudas son fitofags[1], es a dire se noirrisson de plantas. Los adultes se noirrisson per la màger part de nectar de plantas de flors.
Classificacion
La taxinomia dels insèctes es en plena evolucion, e las diferentas classificacions son fòrt disparatas notament concernent las seccions situadas entre los òrdres e los genres.
Classificacion I
- La màger part dels lepidoptèrs, mai comunament apelats parpalhòls, se recampan en la division dels Ditrysia, que representa 99% dels lepidoptèrs, ela-meteissa devesida en dos sosòrdres :
- Los ropalocèrs, son d'insèctes de colors vivas, lors antenas s'acaban generalament en maçugas plan distinctas (parpalhòls de jorn). Aqueste sosòrdre compren tanben qualques superfamilhas (SF) e familhas (fam.) :
- Lo 1 % demorant es constituït per la division dels Monotrysia que compren 2 superfamilhas caracterizadas per de larvas minosas :
Aquestas distinccions basadas essencialament sus la morfologia son practicament abandonadas al profit d'analisis filogenetics.
Classificacion II
Los lepidoptèrs son devesits en quatre sosòrdres :
- Frenatae - frenatas
- Jugatae
- Macrolepidoptera
- Microlepidoptera
Los parpalhòls d'Euròpa
Classificacion adoptada per Fauna Europae
Fauna Europaea es la banca de donada de l'Union europèa sus la fauna d'Euròpa. Mantenguda per l'universitat d'Amsterdam, l'universitat de Copenaga e lo Museum d'istòria naturala de París, es accessibla a totes sus internet.
Classificacion dels lepidoptèrs d'Euròpa | |||||
---|---|---|---|---|---|
Superfamilhas: | Familhas: | Sosfamilhas: | |||
Acanthopteroctetoidea | Acanthopteroctetidae | ||||
Alucitoidea | Alucitidae | ||||
Axioidea | Axiidae | ||||
Bombycoidea | Brahmaeidae | ||||
Endromidae | |||||
Lemoniidae | |||||
Mirinidae | |||||
Saturniidae | Agliinae | ||||
Saturniinae | |||||
Sphingidae | Macroglossinae | ||||
Smerinthinae | |||||
Sphinginae | |||||
Choreutoidea | Choreutidae | Choreutinae | |||
Millierinae | |||||
Copromorphoidea | Carposinidae | ||||
Cossoidea | Cossidae | Cossinae | |||
Zeuzerinae | |||||
Drepanoidea | Drepanidae | Drepaninae | |||
Thyatirinae | |||||
Epermenioidea | Epermeniidae | Epermeniinae | |||
Ochromolopinae | |||||
Eriocranioidea | Eriocraniidae | ||||
Galacticoidea | Galacticidae | ||||
Gelechioidea | Agonoxenidae | ||||
Amphisbatidae | Amphisbatinae | ||||
Autostichidae | Autostichinae | ||||
Holcopogoninae | |||||
Symmocinae | |||||
Batrachedridae | |||||
Blastobasidae | |||||
Chimabachidae | |||||
Coleophoridae | |||||
Cosmopterigidae | Antequerinae | ||||
Chrysopeleiinae | |||||
Cosmopteriginae | |||||
Deoclonidae | |||||
Depressariidae | Cryptolechiinae | ||||
Depressariinae | |||||
Elachistidae | |||||
Ethmiidae | |||||
Gelechiidae | Dichomeridinae | ||||
Gelechiinae | |||||
Pexicopiinae | |||||
Lecithoceridae | Ceuthomadarinae | ||||
Lecithocerinae | |||||
Oditinae | |||||
Momphidae | |||||
Oecophoridae | Deuterogoniinae | ||||
Oecophorinae | |||||
Pterolonchidae | |||||
Schistonoeidae | |||||
Scythrididae | |||||
Stathmopodidae | |||||
Geometroidea | Geometridae | Alsophilinae | |||
Archiearinae | |||||
Desmobathrinae | |||||
Ennominae | |||||
Geometrinae | |||||
Larentiinae | |||||
Orthostixinae | |||||
Sterrhinae | |||||
Uraniidae | Epipleminae | ||||
Gracillarioidea | Bucculatricidae | ||||
Douglasiidae | |||||
Gracillariidae | Gracillariinae | ||||
Lithocolletinae | |||||
Phyllocnistinae | |||||
Roeslerstammiidae | |||||
Hepialoidea | Hepialidae | ||||
Hesperioidea | Hesperiidae | Hesperiinae | |||
Heteropterinae | |||||
Pyrginae | |||||
Incurvarioidea | Adelidae | Adelinae | |||
Nematopogoninae | |||||
Crinopterygidae | |||||
Heliozelidae | |||||
Incurvariidae | |||||
Prodoxidae | |||||
Lasiocampoidea | Lasiocampidae | Chondrosteginae | |||
Lasiocampinae | |||||
Malacosominae | |||||
Pinarinae | |||||
Poecilocampinae | |||||
Micropterigoidea | Micropterigidae | ||||
Nepticuloidea | Nepticulidae | Nepticulinae | |||
Opostegidae | Oposteginae | ||||
Opostegoidinae | |||||
Noctuoidea | Arctiidae | Arctiinae | |||
Lithosiinae | |||||
Syntominae | |||||
Lymantriidae | Arctorninae | ||||
Calliterinae | |||||
Lymantrinae | |||||
Nygmininae | |||||
Orgyinae | |||||
Noctuidae | Acontiinae | ||||
Acronictinae | |||||
Aedeiinae | |||||
Amphipyrinae | |||||
Bagisarinae | |||||
Bryophilinae | |||||
Calpinae | |||||
Catocalinae | |||||
Condicinae | |||||
Cuculliinae | |||||
Dilobinae | |||||
Eublemminae | |||||
Eustrotiinae | |||||
Euteliinae | |||||
Hadeninae | |||||
Heliothinae | |||||
Herminiinae | |||||
Hypeninae | |||||
Micronoctuinae | |||||
Noctuinae | |||||
Pantheinae | |||||
Plusiinae | |||||
Raphiinae | |||||
Rivulinae | |||||
Strepsimaninae | |||||
Tytinae | |||||
Nolidae | Chloephorinae | ||||
Eariadinae | |||||
Nolinae | |||||
Notodontidae | Notodontinae | ||||
Phalerinae | |||||
Ptilodoninae | |||||
Pygaerinae | |||||
Stauropinae | |||||
Thaumetopoeidae | Thaumetopoeinae | ||||
Papilionoidea | Lycaenidae | Lycaeninae | |||
Riodininae | |||||
Nymphalidae | Apaturinae | ||||
Charaxinae | |||||
Danainae | |||||
Heliconiinae | |||||
Libytheinae | |||||
Limenitidinae | |||||
Melitaeinae | |||||
Nymphalinae | |||||
Satyrinae | |||||
Papilionidae | Papilioninae | ||||
Parnassiinae | |||||
Pieridae | Coliadinae | ||||
Dismorphiinae | |||||
Pierinae | |||||
Pterophoroidea | Pterophoridae | Agdistinae | |||
Pterophorinae | |||||
Pyraloidea | Crambidae | Acentropinae | |||
Cathariinae | |||||
Crambinae | |||||
Cybalomiinae | |||||
Evergestinae | |||||
Glaphyriinae | |||||
Odontiinae | |||||
Pyraustinae | |||||
Schoenobiinae | |||||
Scopariinae | |||||
Spilomelinae | |||||
Pyralidae | Epipaschiinae | ||||
Galleriinae | |||||
Phycitinae | |||||
Pyralinae | |||||
Schreckensteinioidea | Schreckensteiniidae | ||||
Sesioidea | Brachodidae | ||||
Castniidae | |||||
Sesiidae | Sesiinae | ||||
Tinthiinae | |||||
Thyridoidea | Thyrididae | ||||
Tineoidea | Eriocottidae | ||||
Lypusidae | |||||
Psychidae | Epichnopteryginae | ||||
Naryciinae | |||||
Oiketicinae | |||||
Placodominae | |||||
Psychinae | |||||
Taleporiinae | |||||
Typhoniinae | |||||
Tineidae | Dryadaulinae | ||||
Euplocaminae | |||||
Hapsiferinae | |||||
Hieroxestinae | |||||
Meessiinae | |||||
Myrmecozelinae | |||||
Nemapogoninae | |||||
Perissomasticinae | |||||
Scardiinae | |||||
Setomorphinae | |||||
Stathmopolitinae | |||||
Teichobiinae | |||||
Tineinae | |||||
Tischerioidea | Tischeriidae | ||||
Tortricoidea | Tortricidae | Chlidanotinae | |||
Olethreutinae | |||||
Tortricinae | |||||
Urodoidea | Urodidae | ||||
Yponomeutoidea | Acrolepiidae | ||||
Bedelliidae | |||||
Glyphipterigidae | Glyphipteriginae | ||||
Orthoteliinae | |||||
Heliodinidae | |||||
Lyonetiidae | Cemiostominae | ||||
Lyonetiinae | |||||
Plutellidae | |||||
Yponomeutidae | Argyresthiinae | ||||
Praydinae | |||||
Scythropiinae | |||||
Yponomeutinae | |||||
Ypsolophidae | Ochsenheimeriinae | ||||
Ypsolophinae | |||||
Zygaenoidea | Epipyropidae | ||||
Heterogynidae | |||||
Limacodidae | |||||
Somabrachyidae | |||||
Zygaenidae | Chalcosiinae | ||||
Procridinae | |||||
Zygaeninae |
Qualques espècias comunas en Euròpa
- Aglais urticae — Pichona tortuga
- Aporia crataegi — Gazé
- Argynnis paphia — Tabat d'Espanha
- Euplagia quadripunctaria — Escata chinada
- Fabriciana niobe — Chifra
- Gonepteryx rhamni — Limona
- Gonepteryx cleopatra - Limona de Provença
- Hipparchia fagi — Silvandre
- Hipparchia alcyone - Pichon silvandre
- Inachis io — Pavon de jorn
- Limenitis camilla — Pichon silvenc
- Lycaena alciphron — Bronzat
- Macroglossum stellatarum — Moro sphinx
- Melanargia galathea — Mièg-dòl
- Papilio machaon — Macaon o Grand pòrta-coa
- Pyronia tithonus — Amaryllis
- Vanessa atalanta — Vulcan
- Acherontia atropos — Esfinx cap de mòrt
Parpalhòls del mond
Qualques espècias
- Urania : Grand parpalhòl de Madagascar, de colors vivas (Familha dels uranids).
- Monarc : Parpalhòl diurn d'America del Nòrd que la particularitat es de migrar.
- Parpalhòl de cendre : parpalhòl nocturn urticant responsable de la parpalhòlita.
Lista de familhas actualament acceptadas
Familha | Autrament inclus dins |
---|---|
Acanthopteroctetidae Davis, 1978 | |
Acrolepiidae Heinemann, 1870 | Plutellidae o Yponomeutidae |
Acrolophidae | Tineidae |
Adelidae Bruand, 1851 | |
Agathiphagidae Kristensen, 1967 | |
Agonoxenidae Meyrick, 1926 | Elastichidae o Coleophoridae |
Aididae | Megalopygidae |
Alucitidae Leach, 1815 | |
Anomoeotidae | |
Anomosetidae | |
Anthelidae | |
Arctiidae Leach, 1815 | |
Arrhenophanidae | |
Axiidae Rebel, 1919 | Noctuidae |
Batrachedridae Heinemann & Wocke, 1876 | Coleophoridae o Mompidae o Cosmopterigidae |
Bedelliidae Meyrick, 1880 | Lyonetiidae |
Blastobasidae Meyrick, 1894 | Coleophoridae |
Bombycidae Latreille, 1802 | |
Brachodidae Heppner, 1979 | Glyphipterigidae |
Brahmaeidae Swinhoe, 1892 | |
Bucculatricidae Wallengren, 1881 | |
Callidulidae | |
Carposinidae Walsingham, 1897 | |
Carthaeidae | |
Castniidae | |
Cecidosidae | Incurvariidae |
Choreutidae Stainton, 1854 | Glyphipterigidae |
Coleophoridae Bruand, 1851 | |
Copromorphidae | |
Cosmopterigidae Heinemann & Wocke, 1876 | |
Cossidae Leach, 1815 | |
Crambidae Latreille, 1810 | Pyralidae |
Crinopterygidae Spuler, 1898 | |
Cyclotornidae | |
Dalceridae | |
Doidae Donahue & Brown, 1987 | Arctiidae |
Douglasiidae Heinemann & Wocke, 1876 | |
Drepanidae Boisduval, 1828 | |
Dudgeoneidae | |
Elachistidae Bruand, 1851 | |
Endromidae Boisduval, 1828 | |
Epermeniidae Spuler, 1910 | |
Epicopeiidae | |
Epipyropidae Dyar, 1903 | |
Eriocottidae Spuler, 1898 | Incurvariidae |
Eriocraniidae Tutt, 1899 | |
Ethmiidae Busck, 1909 | Elachistidae |
Eupterotidae | |
Galacticidae | Plutellidae |
Gelechiidae Stainton, 1854 | |
Geometridae Leach, 1815 | |
Glyphipterigidae Stainton, 1854 | |
Gracillariidae Stainton, 1854 | |
Hedylidae | Geometridae |
Heliodinidae Heinemann & Wocke, 1876 | |
Heliozelidae Heinemann & Wocke, 1877 | |
Hepialidae Stephens, 1829 | |
Hesperiidae Latreille, 1809 | |
Heterobathmiidae | Micropterigidae |
Heterogynidae Herrich-Schäffer, 1846 | |
Himantopteridae | |
Holcopogonidae Gozmany, 1967 | Autostichidae |
Hyblaeidae | |
Immidae Heppner, 1977 | Glyphipterigidae |
Incurvariidae Spuler, 1898 | |
Lacturidae | Yponomeutidae |
Lasiocampidae Harris, 1841 | |
Lecithoceridae Le Marchand, 1947 | Gelechiidae |
Lemoniidae Dyar, 1896 | |
Limacodidae Duponchel, 1845 | |
Lophocoronidae Common, 1973 | |
Lycaenidae Leach, 1815 | |
Lymantriidae Hampson, 1893 | |
Lyonetiidae Stainton, 1854 | |
Lypusidae Heinemann, 1870 | Tineidae o Psychidae o Yponomeutidae |
Megalopygidae | |
Metachandidae Meyrick, 1911 | Oecophoridae o Gelechiidae |
Micropterigidae Herrich-Schäffer, 1855 | |
Mimallonidae | |
Mirinidae | Bombycidae |
Mnesarchaeidae | |
Momphidae Herrich-Schäffer, 1857 | Coleophoridae |
Neopseustidae | |
Neotheoridae Kristensen, 1978. | |
Nepticulidae Stainton, 1854 | |
Noctuidae Latreille, 1809 | |
Nolidae Hampson, 1894 | Noctuidae |
Notodontidae Stephens, 1829 | |
Nymphalidae Swainson, 1827 | |
Oecophoridae Bruand, 1851 | |
Oenosandridae Miller, 1991 | Notodontidae (Thaumatopoeidae) |
Opostegidae Meyrick, 1893 | |
Palaeosetidae | |
Palaephatidae | Tineidae |
Pantheidae Smith, 1898 | Noctuidae |
Papilionidae Latreille, 1802 | |
Pieridae Duponchel, 1835 | |
Plutellidae Guenee, 1845 | Yponomeutidae |
Prodoxidae Riley, 1881 | |
Prototheoridae | |
Psychidae Boisduval, 1828 | |
Pterolonchidae Meyrick, 1918 | Coleophoridae |
Pterophoridae Zeller, 1841 | |
Pyralidae Latreille, 1802 | |
Riodinidae Grote, 1895 | Lycaenidae |
Roeslerstammiidae Bruand, 1850 | |
Saturniidae Boisduval, 1837 | |
Schreckensteiniidae Fletcher, 1929 | |
Scythrididae Rebel, 1901 | |
Sematuridae | |
Sesiidae Boisduval, 1828 | |
Simaethistidae | Pyralidae |
Somabrachyidae Hampson, 1920 | Megalopygidae |
Sphingidae Latreille, 1802 | |
Symmocidae Gozmany, 1957 | Autostichidae |
Thyrididae Herrich-Schäffer, 1846 | |
Tineidae Latreille, 1810 | |
Tineodidae Meyrick, 1885 | |
Tischeriidae Spuler, 1898 | |
Tortricidae Latreille, 1802 | |
Uraniidae | |
Urodidae Kyrki, 1984 | |
Whalleyanidae | Thyrididae |
Yponomeutidae Stephens, 1829 | |
Ypsolophidae Guenee, 1845 | Yponomeutidae |
Zygaenidae Latreille, 1809 |
Annèxas
Nòtas
<referéncias />
Ligams intèrnes
Ligams extèrnes
- Referéncia Fauna Europaea : Lepidoptera (en)
- Referéncia ITIS : Lepidoptera (fr) ( (en))
- Referéncia Animal Diversity Web : Lepidoptera (en)
- Referéncia NCBI : Lepidoptera (en)
- (fr) European Butterflies and Moths European Butterflies and Moths
- (fr) Los lepidoptèrs sus galariá-insècte
- (fr) Attirez les parpalhòls dans votre jardin
- (fr) Encyclopédie visuelle des Insectes de France
- (en) Papillons d'Europe et d'Afrique du nord
- (fr) Les Carnets du Lépidoptériste Français
- (fr) Les Lépidoptéristes Parisiens
- (fr) (en) Fondation Papiliorama
- (fr) Papillon monarque du Parc National de la Pointe Pelée