Guèrra de las Doas Ròsas : Diferéncia entre lei versions
| Linha 66 : | Linha 66 : | ||
La represa deis ostilitats aguèt luòc en [[1459]] amb lo retorn en [[Anglatèrra]] de [[Ricard Plantagenet]] sensa autorizacion reiala. Lo 23 de setembre de [[1459]], lei fòrças dei York rompèron lei defensas dei Lancastre a la [[batalha de Blore Heath]] per concentrar sei fòrças. Pasmens, lo rèi [[Enric VI d'Anglatèrra|Enric VI]] foguèt alora capable de prendre lo comandament de l'armada reiala. Refusant de se batre còntra son rèi, lei tropas York s'enfugiguèron sensa combatre a la [[batalha de Ludford Bridge]] lei 12 e 13 d'octòbre. |
La represa deis ostilitats aguèt luòc en [[1459]] amb lo retorn en [[Anglatèrra]] de [[Ricard Plantagenet]] sensa autorizacion reiala. Lo 23 de setembre de [[1459]], lei fòrças dei York rompèron lei defensas dei Lancastre a la [[batalha de Blore Heath]] per concentrar sei fòrças. Pasmens, lo rèi [[Enric VI d'Anglatèrra|Enric VI]] foguèt alora capable de prendre lo comandament de l'armada reiala. Refusant de se batre còntra son rèi, lei tropas York s'enfugiguèron sensa combatre a la [[batalha de Ludford Bridge]] lei 12 e 13 d'octòbre. |
||
Aquela victòria permetèt au camp de la rèina de tornar prendre lo poder. Pasmens, l'actitud de sei partisans après aqueu succès foguèt considerada coma insolenta per lo pòble. Retirat en [[Irlanda]] e dins lo pòrt de [[Calais]], lei soudats demorats fidèus ai York poguèron donc desbarcar dins la region de [[Londres]] en junh de [[1460]]. [[Enric VI d'Anglatèrra|Enric VI]] menèt tornarmai una armada còntra lei rebèls mai aqueu còp, poguèt pas combatre dirèctament. Aquò permetèt ai York d'atacar lei fòrças dei Lancastre a la [[batalha de Northampton]] lo 10 de julhet. Ben ajudats per lo traïment dei tropas encargadas de tenir l'ala drecha dei Lancastre, lei York infligiguèron de pèrdas importantas a seis adversaris. De mai, capturèron tornarmai lo rèi e la [[garnison]] de [[Londres]] acceptèt sensa dificultat de raliar lor camp. |
|||
=== L'accession au tròne dei York === |
=== L'accession au tròne dei York === |
||
Version del 1 octobre de 2021 a 07.59
|
Guèrra de las Doas Ròsas
| |
|---|---|
| Informacions generalas | |
| Data | 1455-1485 |
| Luòc | Anglatèrra |
| Casus belli | Succession dau Reiaume d'Anglatèrra |
| Eissida | |
| Belligerants | |
 Ostau de Lancastre
|
 Ostau de York
|
| Batalhas | |
| Sant Albans (1455) – Blore Heath – Ludford Bridge – Northampton – Wakefield – Mortimer's Cross – Sant Albans (1461) – Ferrybridge – Towton – Tuthill – Norham – Alnwick – Dunstanburgh – Bamburgh – Hedgeley Moor – Hexham – Edgecote Moor – Losecoat Field – Barnet – Tewkesbury – Bosworth – Stoke | |
La Guèrra dei Doas Ròsas foguèt una guèrra dinastica per lo tròne d'Anglatèrra que se debanèt de 1455 a 1485. Opausèt doas brancas rivalas de l'Ostau de Plantagênet que tenián una ròsa coma emblèma — blanca per l'Ostau de York e roja per l'Ostau de Lancastre — çò que donèt son nom au conflicte. La guèrra es devesida entre periòdes de combat e de trèva. S'acabèt per la presa dau poder per Enric Tudor (1485-1509), membre alunchat de l'Ostau de Lancastre, e per l'afebliment dei dos Ostaus.
Causas
L'usurpacion dau tròne per Enric de Bolingbroke
La causa prefonda de la guèrra foguèt una crisi dinastica iniciada per la mòrt dau rèi Edoard III d'Anglatèrra (1327-1377). Son successor, Ricard II (1377-1399), èra un enfant de 10 ans que venguèt pauc a pauc fòrça impopular. D'efiech, après la Revòuta dei Païsans de 1381, lo rèi venguèt dependent d'un grop pichon de cortesans. Aquò entraïnèt una reaccion de part de l'aristocracia auta. Quauquei senhors poderós, lei Lords Appellant, prenguèron de facto lo poder en 1389.
Lo rèi restaurèt son autoritat en 1397 e la màger part deis Appellant foguèt tuada ò exiliada. Après aqueu succès, Ricard II venguèt fòrça autoritari. En 1399, assaièt de deseiretar lo duc Enric de Bolingbroke. Dins aquò, aqueu darrier desbarquèt en Anglatèrra amb una pichona armada, capturèt lo rèi e se proclamèt rèi sota lo nom d'Enric IV (1399-1413).
Lei succès militars e politics de son successor, Enric V (1413-1422), legitimèron aquela usurpacion[1]. Pasmens, a sa mòrt, laissèt a son torn un enfant de quauquei mes, Enric VI, coma rèi d'Anglatèrra. De mai, Enric VI apareguèt pauc a pauc coma un sobeiran malaut e incapable d'arrestar la reconquista francesa durant la fasa finala de la Guèrra de Cent Ans (1337-1453). La pèrda de Bordèu en 1453 agravèt sa santat mentala e la question de la legitimitat de la dinastia fondada per Enric IV comencèt de se pausar. En parallèl, plusors nobles assaièron de formar d'alianças en vista de redurre lo poder reiau ò, pus simplament, d'aprofichar la situacion per aumentar sei territòris.
La regéncia dau duc d'York
En causa de la santat mentala marrida dau rèi après sa crisi de 1453, una regéncia foguèt mesa en plaça per lo periòde 1453-1455. Foguèt dirigida per Ricard Plantagenet, duc d'York, un dei senhors pus popular e poderós dau reiaume. Pasmens, lo regent decidèt d'utilizar sa posicion per favorizar seis interès personaus. Alunchèt ansin la rèina Margarita d'Anjau dau Conseu, arrestèt d'adversaris politics (coma Edmond Beaufort, duc de Somerset) e sostenguèt lei guèrras privadas de sa familha còntra de partisans d'Enric VI.
De tensions grèvas apareguèron donc rapidament dins lo reiaume. Pasmens, a la fin de 1454, la garison d'Enric VI permetèt d'arrestar lei projèctes dau regent que foguèt mandat en Irlanda per reprimir de trèbols locaus[2]. Aquò permetèt a Margarita de tornar prendre la direccion deis afaires dau reiaume e de contractar d'alianças per demenir l'influéncia dau duc d'York.
Debanament
La guèrra per contraròtlar Enric VI
La premiera batalha de Sant Albans
Menaçat per lo renfòrçament dei faccions opausadas a l'Ostau d'York, Ricard Plantagenet decidèt de sasir la persona dau rèi per mantenir son poder « au nom dau rèi ». Per aquò, deviá atacar avans la fin oficiala de sa regéncia. L'operacion aguèt luòc lo 22 de mai de 1455 a la premiera batalha de Sant Albans. Foguèt un succès que li permtèt tanben de tuar d'aliats de la rèina. De mai, la batalha entraïnèt una crisi novèla per la santat dau rèi, çò que legitimèt la perseguida de la regéncia.
Pasmens, en causa de la santat febla d'Enric VI, l'enjòc principau dau conflicte venguèt pauc a pauc la succession dau rèi. Lo prince Edoard de Westminster, fiu d'Enric VI e de Margarita d'Anjau, èra l'eiretier legitim. Dins aquò, èra un enfant de 2 ans. L'autre candidat possible per lo tròne èra Ricard Plantagenet eu meteis. Ansin, de tensions vivas se mantenguèron entre lei dos camps mentre que lo duc d'York reprenguèt sa politica favorabla a seis amics.
La generalizacion dau conflicte
La batalha de Sant Albans susprenguèt fòrça lei dos camps qu'assaièron d'empedir una generalizacion dau conflicte. Pasmens, de 1456 a 1458, l'ostilitat entre Lancastre e York afebliguèt l'autoritat reiala, çò que destabilizèt pauc a pauc Anglatèrra. Lei victimas principalas de la crisi foguèron lei marchands londonencs. La rèina Margarita aprofichèt donc un viatge dau duc d'York en Irlanda per li enebir l'intrada de la vila. Pasmens, perdiguèt rapidament lo sostèn de la populacion après l'instauracion d'un regim de conscripcion. Au contrari, lei partisans de Ricard Plantagenet, menats per Richard Neville, còmte de Warwick, aprofichèron aquelei decisions per restaurar sa popularitat dins lei mitans marchands.
De son caire, durant un episòdi de luciditat, Enric VI assaièt de negociar un acòrdi de patz entre lei doas faccions. En cambi dau pagament d'indemnitats importantas per lei mòrts de la batalha de Sant Albans, lei caps principaus de l'Ostau d'York devián recebre lo perdon dei fius dei victimas. Pasmens, divèrsei projèctes d'emboscada empediguèron la tenguda dau rescòntre.
Lo succès dei York
La represa deis ostilitats aguèt luòc en 1459 amb lo retorn en Anglatèrra de Ricard Plantagenet sensa autorizacion reiala. Lo 23 de setembre de 1459, lei fòrças dei York rompèron lei defensas dei Lancastre a la batalha de Blore Heath per concentrar sei fòrças. Pasmens, lo rèi Enric VI foguèt alora capable de prendre lo comandament de l'armada reiala. Refusant de se batre còntra son rèi, lei tropas York s'enfugiguèron sensa combatre a la batalha de Ludford Bridge lei 12 e 13 d'octòbre.
Aquela victòria permetèt au camp de la rèina de tornar prendre lo poder. Pasmens, l'actitud de sei partisans après aqueu succès foguèt considerada coma insolenta per lo pòble. Retirat en Irlanda e dins lo pòrt de Calais, lei soudats demorats fidèus ai York poguèron donc desbarcar dins la region de Londres en junh de 1460. Enric VI menèt tornarmai una armada còntra lei rebèls mai aqueu còp, poguèt pas combatre dirèctament. Aquò permetèt ai York d'atacar lei fòrças dei Lancastre a la batalha de Northampton lo 10 de julhet. Ben ajudats per lo traïment dei tropas encargadas de tenir l'ala drecha dei Lancastre, lei York infligiguèron de pèrdas importantas a seis adversaris. De mai, capturèron tornarmai lo rèi e la garnison de Londres acceptèt sensa dificultat de raliar lor camp.
L'accession au tròne dei York
L'Acte d'Acòrdi
La mòrt de Ricard Plantagene
La presa dau poder per lei York
La restauracion e la disparicion dei Lancastre
La revòuta dau còmte de Warwick
La restauracion d'Enric VI
Lo retorn d'Edoard IV
L'emergéncia dei Tudor e la fin de la guèrra
L'usurpacion de Ricard III
La rebellion de Buckingham
La presa dau poder per Enric de Tudor
Consequéncias
Annèxs
Liames intèrnes
Bibliografia
Nòtas e referéncias
- ↑ En particular, infligiguèt una desfacha saunosa ai Francés a la batalha d'Azincourt (1415) e foguèt reconegut coma l'eiretier de la corona de França per Carles VI.
- ↑ D'efiech, Ricard Plantagenet èra tanben « luòctenent d'Irlanda » e donc responsable dei tèrras anglesa dins l'illa.