Ans 1980 : Diferéncia entre lei versions
| Linha 8 : | Linha 8 : | ||
<br/> |
<br/> |
||
[[Fichièr:Armero aftermath Marso.jpg|thumb|right|Fotografia de la vila d'[[Armero]] après sa destruccion per l'erupcion dau [[volcan]] [[Nevado del Ruiz]].]] |
[[Fichièr:Armero aftermath Marso.jpg|thumb|right|Fotografia de la vila d'[[Armero]] après sa destruccion per l'erupcion dau [[volcan]] [[Nevado del Ruiz]].]] |
||
'''1985''' : en [[Colómbia]], erupcion dau [[volcan]] [[Nevado del Ruiz]] que causèt la destruccion de la vila d'[[Armero]] pendent la nuech dau 13 au 14 de novembre. Entre {{formatnum:21000}} e {{formatnum:25000}} personas foguèron tuats per una colada de fanga. En causa de la manca de preparacion per faciar una catastròfa, lei secors manquèron d'eficacitat e lei subrevivents deguèron tanben faire fàcia a d'epidemias e a de pilhatges. Dins aquò, permetèt de facilitar lei campanhas de comunicacion ulterioras sus la menaça representada per lei volcans au sen dei govèrns e dei populacions (→ [[1991]]). |
'''1985''' : en [[Colómbia]], erupcion dau [[volcan]] [[Nevado del Ruiz]] que causèt la destruccion de la vila d'[[Armero]] pendent la nuech dau 13 au 14 de novembre. Entre {{formatnum:21000}} e {{formatnum:25000}} personas foguèron tuats per una colada de fanga. En causa de la manca de preparacion per faciar una catastròfa, lei secors manquèron d'eficacitat e lei subrevivents deguèron tanben faire fàcia a d'epidemias e a de pilhatges. Dins aquò, permetèt de facilitar lei campanhas de comunicacion ulterioras sus la menaça representada per lei volcans au sen dei govèrns e dei populacions (→ [[1991]])<ref>En particular, après aquela catastròfa, lei [[volcanologia|volcanològs]] [[França|francés]] [[Maurice Krafft|Maurice]] e [[Katia Krafft]] realizèron de films de prevencion sus lei perilhs volcanics.</ref>. |
||
<br/> |
|||
'''1985''' : violent [[tèrratrem]] (magnitud de 8,0) dins la [[Ciutat de Mexic]]. Entraïnèt de destruccions importantas e la mòrt d'au mens {{formatnum:9500}} abitants. |
|||
<br/> |
<br/> |
||
'''1987''' : dos ans après la signatura de la [[Convencion de Viena sus la proteccion dau jaç d'ozòn]] (→ [[1985]]), plusors [[estat]]s signèron lo [[Protocòl de Montreal]] per enebir l'utilizacion dei gas CFC a partir de [[2009]] (franc de quauqueis usatges limitats en [[medecina]]). Aqueu tèxte foguèt pauc a pauc ratificat per totei leis [[estat]]s de la [[planeta]]. |
'''1987''' : dos ans après la signatura de la [[Convencion de Viena sus la proteccion dau jaç d'ozòn]] (→ [[1985]]), plusors [[estat]]s signèron lo [[Protocòl de Montreal]] per enebir l'utilizacion dei gas CFC a partir de [[2009]] (franc de quauqueis usatges limitats en [[medecina]]). Aqueu tèxte foguèt pauc a pauc ratificat per totei leis [[estat]]s de la [[planeta]]. |
||
Version del 9 genièr de 2021 a 13.14
Istòria
1983-1985 : succession de crisis en Sodan amb la represa de la guèrra civila (1983), una famina grèva (1984) e d'esmogudas popularas. Minat per aquelei problemas, Gaafar Nimeiry foguèt obligat de laissar lo poder ai militars (6 d'abriu). Lo generau Siwar al-Dahab venguèt lo novèu cap de l'estat. Mantenguèt la natura autoritària dau regime mai prometeguèt l'organizacion d'eleccions liuras per 1986.
1985 : en Bangladèsh, 10 000 mòrts après lo passatge d'un ciclòn tropicau.
1985 : en Colómbia, erupcion dau volcan Nevado del Ruiz que causèt la destruccion de la vila d'Armero pendent la nuech dau 13 au 14 de novembre. Entre 21 000 e 25 000 personas foguèron tuats per una colada de fanga. En causa de la manca de preparacion per faciar una catastròfa, lei secors manquèron d'eficacitat e lei subrevivents deguèron tanben faire fàcia a d'epidemias e a de pilhatges. Dins aquò, permetèt de facilitar lei campanhas de comunicacion ulterioras sus la menaça representada per lei volcans au sen dei govèrns e dei populacions (→ 1991)[1].
1985 : violent tèrratrem (magnitud de 8,0) dins la Ciutat de Mexic. Entraïnèt de destruccions importantas e la mòrt d'au mens 9 500 abitants.
1987 : dos ans après la signatura de la Convencion de Viena sus la proteccion dau jaç d'ozòn (→ 1985), plusors estats signèron lo Protocòl de Montreal per enebir l'utilizacion dei gas CFC a partir de 2009 (franc de quauqueis usatges limitats en medecina). Aqueu tèxte foguèt pauc a pauc ratificat per totei leis estats de la planeta.
1987 : intrada en servici dau premier sosmarin nuclear lançaire d'engenhs chinés.
1987 : en Iraq, l'intrada de tropas iranianas en Curdistan a proximitat de Sulaymaniyya entraïnèt una intensificacion de la repression anticurda menada per leis autoritats de Bagdad. En particular, Saddam Hussein autorizèt l'utilizacion d'armas quimicas còntra lei populacions civilas en revòuta. Dins lo Golf, Iran assaièt d'internacionalizar lo conflicte en atacant de naviris marchands per obtenir la fin dau sostèn internacionau a Iraq. Aquò entraïnèt una repòsta viva deis Estats Units que placèron divèrsei naviris sota sa proteccion e mandèron de naviris militars dins la region. Una tiera de combats navaus s'acabèron per de desfachas iranianas que perdiguèron plusors naviris leugiers.
Cultura
Sciéncias e tecnicas
1986 : premier vaccin còntra lo paludisme. Pasmens, lo projècte s'acabèt per una revirada car aviá ges d'efiech còntra Plasmodium falciparum.
1987 : dins lo Grand Nívol de Magellan, explosion de la supernova SN 1987A que foguèt la premiera supernova visibla a uelh nus dempuei 1604. Foguèt fòrça estudiada per leis astronóms que collectèron d'importantei donadas sus lo fenomèn. En particular, l'estela a l'origina de l'explosion, una supergiganta blava, foguèt una suspresa car aqueu tipe d'estèla èra alora pas supausada èsser capable d'entraïnar una supernova.
Decès
- Fred Astaire, actor e dançaire estatsunidenc.
- Félix Bloch, fisician soís.
- Walter H. Brattain, fisician estatsunidenc.
- Louis de Broglie, fisician francés.
- Leon Còrdas, escrivan occitan.
- Rita Hayworth, actritz estatsunidenca.
- Rudolf Hess, ministre dau IIIa Reich.
- John Huston, actor estatsunidenc.
- Luis Federico Leloir, quimista argentin.
- Primo Levi, escrivan italian.
- Philip Levine, biologista estatsunidenc.
- Lee Marvin, actor estatsunidenc.
- Peter Medawar, biologista britanic.
- William Parry Murphy, mètge estatsunidenc.
- Gunnar Myrdal, economista suedés.
- Pola Negri, actritz polonesa.
- John Howard Northrop, quimista estatsunidenc.
- Geraldine Page, actritz estatsunidenca.
- Ernst Ruska, fisician alemand.
- Randolph Scott, actor estatsunidenc.
- Albert Szent-Györgyi, bioquimista ongrés.
- Peter Tosh, cantaire e compositor jamaican.
- Hideki Yukawa, fisician japonés.
- Helmuth Walter, engenhaire alemand.
- Andy Warhol, artista estatsunidenc.
- Georg Wittig, quimista alemand.
Liames intèrnes
Bibliografia
Nòtas e referéncias
- ↑ En particular, après aquela catastròfa, lei volcanològs francés Maurice e Katia Krafft realizèron de films de prevencion sus lei perilhs volcanics.