Ans 1780 : Diferéncia entre lei versions
Cap resum de modificació |
|||
| Linha 6 : | Linha 6 : | ||
{{veire|Guèrra d'Independéncia deis Estats Units d'America}} |
{{veire|Guèrra d'Independéncia deis Estats Units d'America}} |
||
'''1778-1781''' : segonda partida de la [[Guèrra d'Independéncia deis Estats Units d'America]]. Leis insurgents capitèron de conclure una aliança amb [[França]] e d'obtenir lo sostèn d'autrei poissanças ([[Espanha]], [[Províncias Unidas]]...). De son caire, la flòta britanica, mobilizada per lo transpòrt de l'avitalhament necessari ai tropas terrèstras, aguèt de dificultats per s'opausar a la marina francesa. En particular, la victòria francesa a la [[batalha de la Chesapeake]] menèt l'enceuclament e a la capitulacion de l'armada anglesa blocada dins lo pòrt de Yorktown. Après aquela desfacha, de negociacions de patz comencèron (→ [[1783]]). |
'''1778-1781''' : segonda partida de la [[Guèrra d'Independéncia deis Estats Units d'America]]. Leis insurgents capitèron de conclure una aliança amb [[França]] e d'obtenir lo sostèn d'autrei poissanças ([[Espanha]], [[Províncias Unidas]]...). De son caire, la flòta britanica, mobilizada per lo transpòrt de l'avitalhament necessari ai tropas terrèstras, aguèt de dificultats per s'opausar a la marina francesa. En particular, la victòria francesa a la [[batalha de la Chesapeake]] menèt l'enceuclament e a la capitulacion de l'armada anglesa blocada dins lo pòrt de Yorktown. Après aquela desfacha, de negociacions de patz comencèron (→ [[1783]]). |
||
<br/> |
|||
{{veire|Granda Famina de Tenmei}} |
|||
'''1782-1789''' : en [[Japon]], famina grèva que tuèt entre {{formatnum:200000}} e {{formatnum:900000}} abitants. |
|||
<br/> |
|||
{{veire|Laki}} |
|||
'''1783''' : en [[Islàndia]], erupcion dau [[volcan]] [[Laki]]. Pus gròssa erupcion de lava de l'Istòria umana, la catastròfa entraïnèt una [[famina]] importanta dins l'illa que tuèt un quart de sa populacion (aperaquí {{formatnum:9300}} abitants). De mai, lei gas desgatjats per l'erupcion foguèron a l'origina de perturbacions [[clima]]ticas lòngas en [[Euròpa]]. |
|||
<br/> |
|||
'''1783''' : dins la region dau [[Golf de Guinèa]], revirada saunosa d'una campanha militara d'[[Reiaume d'Oyo|Oyo]] còntra [[Reiaume de Borgo|Borgo]]. |
|||
<br/> |
|||
'''1783''' : signatura dau [[Tractat de París (1783)|Tractat de París]] que marquèt la fin de la [[Guèrra d'Independéncia deis Estats Units d'America]]. Entraïnèt l'independéncia deis [[USA|Estats Units d'America]] e la cession de divèrsei colonias per lei Britanics permetent ai Francés e ais Espanhòus de restaurar una partida de sei posicions americanas. |
|||
== Cultura == |
== Cultura == |
||
| Linha 12 : | Linha 22 : | ||
'''1781''' : descubèrta de la [[planeta]] [[Uranus (planeta)|Uranus]] per l'astronòm [[Reiaume Unit|britanic]] [[William Herschel]] ([[1738]]-[[1822]]). |
'''1781''' : descubèrta de la [[planeta]] [[Uranus (planeta)|Uranus]] per l'astronòm [[Reiaume Unit|britanic]] [[William Herschel]] ([[1738]]-[[1822]]). |
||
<br/> |
|||
'''1781''' : [[experiéncia]] dau quimista [[Anglatèrra|anglés]] [[Henry Cavendish]] ([[1731]]-[[1810]]) que cremèt una mescla d'[[oxigèn]] e d'[[idrogèn]] e constatèt la formacion d'una massa d'[[aiga]] egala ai [[massa]]s de reactius cremadas. |
|||
<br/> |
|||
'''1781''' : descubèrta d'un [[element quimic]] novèu, lo [[tungstèn]], per lo quimista [[Carl Wilhelm Scheele]] ([[1742]]-[[1786]]). |
|||
<br/> |
|||
'''1782''' : publicacion de [[Antoine Lavoisier|Lavoisier]] sus l'existéncia de dos [[gas]] principaus dins l'[[atmosfèra]] (→ [[1783]]). |
|||
<br/> |
|||
'''1783''' : après lei trabalhs publicats per [[Antoine Lavoisier|Lavoisier]] en [[1782]], lo quimista [[Anglatèrra|anglés]] [[Henry Cavendish]] capitèt de menar la premiera estimacion precisa dau rapòrt entre lei dos. Trobèt 20,8% d'[[oxigèn]], 79,2% d'[[azòt]] e aperaquí 1% d'un gas desconegut (identificat en [[1894]] coma l'[[argon]]). |
|||
== Decès == |
== Decès == |
||
| Linha 17 : | Linha 35 : | ||
<div style="-moz-column-count:3; column-count:3;"> |
<div style="-moz-column-count:3; column-count:3;"> |
||
* [[Adlan II]], sultan de [[Sultanat de Sennar|Sennar]]. |
* [[Adlan II]], sultan de [[Sultanat de Sennar|Sennar]]. |
||
* [[Johann Christian Bach]], compositor [[Alemanha|alemand]]. |
|||
* [[Jean-Baptiste Charles Bouvet de Lozier]], explorator [[França|francés]]. |
* [[Jean-Baptiste Charles Bouvet de Lozier]], explorator [[França|francés]]. |
||
* [[Sebastião José de Carvalho e Melo]], ministre de [[Portugal|Portugal]]. |
* [[Sebastião José de Carvalho e Melo]], ministre de [[Portugal|Portugal]]. |
||
* [[Émilie du Châtelet]], [[Matematicas|matematiciana]], [[Fisica|fisiciana]] e [[literatura|escrivana]] [[França|francesa]]. |
* [[Émilie du Châtelet]], [[Matematicas|matematiciana]], [[Fisica|fisiciana]] e [[literatura|escrivana]] [[França|francesa]]. |
||
* [[Nicolas Chédeville]], compositor [[França|francés]]. |
* [[Nicolas Chédeville]], compositor [[França|francés]]. |
||
* [[Adam Dietrich]], [[botanica|botanista]] [[Alemanha|alemand]]. |
|||
* [[Leonhard Euler]], matematician [[Alemanha|alemand]]. |
* [[Leonhard Euler]], matematician [[Alemanha|alemand]]. |
||
* [[Baldassare Galuppi]], compositor [[Itàlia|italian]]. |
* [[Baldassare Galuppi]], compositor [[Itàlia|italian]]. |
||
Version del 26 octobre de 2020 a 20.27
Istòria
1778-1781 : segonda partida de la Guèrra d'Independéncia deis Estats Units d'America. Leis insurgents capitèron de conclure una aliança amb França e d'obtenir lo sostèn d'autrei poissanças (Espanha, Províncias Unidas...). De son caire, la flòta britanica, mobilizada per lo transpòrt de l'avitalhament necessari ai tropas terrèstras, aguèt de dificultats per s'opausar a la marina francesa. En particular, la victòria francesa a la batalha de la Chesapeake menèt l'enceuclament e a la capitulacion de l'armada anglesa blocada dins lo pòrt de Yorktown. Après aquela desfacha, de negociacions de patz comencèron (→ 1783).
1782-1789 : en Japon, famina grèva que tuèt entre 200 000 e 900 000 abitants.
1783 : en Islàndia, erupcion dau volcan Laki. Pus gròssa erupcion de lava de l'Istòria umana, la catastròfa entraïnèt una famina importanta dins l'illa que tuèt un quart de sa populacion (aperaquí 9 300 abitants). De mai, lei gas desgatjats per l'erupcion foguèron a l'origina de perturbacions climaticas lòngas en Euròpa.
1783 : dins la region dau Golf de Guinèa, revirada saunosa d'una campanha militara d'Oyo còntra Borgo.
1783 : signatura dau Tractat de París que marquèt la fin de la Guèrra d'Independéncia deis Estats Units d'America. Entraïnèt l'independéncia deis Estats Units d'America e la cession de divèrsei colonias per lei Britanics permetent ai Francés e ais Espanhòus de restaurar una partida de sei posicions americanas.
Cultura
Sciéncias e tecnicas
1781 : descubèrta de la planeta Uranus per l'astronòm britanic William Herschel (1738-1822).
1781 : experiéncia dau quimista anglés Henry Cavendish (1731-1810) que cremèt una mescla d'oxigèn e d'idrogèn e constatèt la formacion d'una massa d'aiga egala ai massas de reactius cremadas.
1781 : descubèrta d'un element quimic novèu, lo tungstèn, per lo quimista Carl Wilhelm Scheele (1742-1786).
1782 : publicacion de Lavoisier sus l'existéncia de dos gas principaus dins l'atmosfèra (→ 1783).
1783 : après lei trabalhs publicats per Lavoisier en 1782, lo quimista anglés Henry Cavendish capitèt de menar la premiera estimacion precisa dau rapòrt entre lei dos. Trobèt 20,8% d'oxigèn, 79,2% d'azòt e aperaquí 1% d'un gas desconegut (identificat en 1894 coma l'argon).
Decès
- Adlan II, sultan de Sennar.
- Johann Christian Bach, compositor alemand.
- Jean-Baptiste Charles Bouvet de Lozier, explorator francés.
- Sebastião José de Carvalho e Melo, ministre de Portugal.
- Émilie du Châtelet, matematiciana, fisiciana e escrivana francesa.
- Nicolas Chédeville, compositor francés.
- Adam Dietrich, botanista alemand.
- Leonhard Euler, matematician alemand.
- Baldassare Galuppi, compositor italian.
- Carl Wilhelm Scheele, quimista suedés.
- Tokugawa Ieharu, shogun de Japon.