1258 : Diferéncia entre lei versions

Navigar dins l'istoric

← Cambiament precedent

Contengut suprimit Contengut apondut

VisualWikitext

En linha

Version actuala en data del 10 julhet de 2020 a 20.17

Redirigir cap a :

Sègle XIII

@@ Linha 1 : / Linha 1 : @@
+#REDIRECT [[Sègle XIII]]
-{{Annadas|1258}}
-''Aquesta pagina concernís l'an '''{{PAGENAME}}''' del [[calendièr gregorian]].''
-== Eveniments ==
-=== Occitània ===
-*
-=== [[França]] ===
-Signatura dau [[Tractat de Corbeil (1258)|Tractat de Corbeil]] amb [[Reialme d'Aragon|Aragon]] (12 de mai). [[França]] abandonèt sei revendicacions sus [[Catalonha]] e lo rèi d'Aragon abandonèt lei sieunas sus [[Lengadòc]] (franc de [[Montpelhièr]]). De mai, lo traçat de la [[frontiera]] entre lei dos reiaumes foguèt clarament definit. Unei faidits raliats au rèi [[Loís IX de França|Loís IX]] coma [[Olivièr de Tèrme]] participèron probablament a la redaccion dau tractat que sancionava internacionalament lei resultats de la [[Crosada dels albigeses|Crosada deis Albigés]].
-=== [[Euròpa]] ===
-==== [[Principat d'Acaia|Acaia]] ====
-Fin de la [[guèrra de succession d'Eubèa]]. Conflicte periferic de la guèrra acomençada en [[1256]] entre [[Republica de Gènoa|Gènoa]] e [[Republica de Venècia|Venècia]], s'acabèt per una victòria dau [[Principat d'Acaia]], sostengut per lei Genoés, que ganhèt la [[batalha dau mont Karydi]] còntra lei senhors de [[Grècia]] Centrala, ajudats per lei Venecians, lei Bizantins de Nicèa e lo [[Ducat d'Atenas]]. Dins lo corrent d'aost, lei Venecians acceptèron sa desfacha e acomencèron de negociacions a l'avantatge de Guilhèm II. Pasmens, la màger part d'aquelei resultats foguèron perduts tre l'annada seguenta en causa d'una guèrra novèla.
-==== [[Anglatèrra]] ====
-[[Famina]] grèva dins lo Reiaume que tuèt aperaquí {{formatnum:15000}} abitants a [[Londres]] e dins son relarg. L'origina d'aquela famina sembla èsser una erupcion volcanica en [[Indonesia]] que causèt de cambiaments climatics majors dins l'illa e entraïnèt la destruccion dei recòltas.
-En parallèl, acomencèt una revòuta de l'[[aristocracia]] anglesa dirigida per [[Simon V de Montfort|Simon de Montfort]]. Lei causas dau conflicte son l'oposicion dei senhors anglés pus importants ais iniciativas dau rèi [[Enric III d'Anglatèrra|Enric III]] en [[Sicília]] e a l'influéncia de sei conselhiers continentaus. Menaçat per l'insureccion, lo rèi foguèt afeblit e obligat d'acceptar lei [[Provisions d'Oxford]]. Lo tèxte limitava lo poder reiau ambé la creacion d'un parlament e d'un conseu permanent cargat de dirigir lo Reiaume. Pasmens, Enric III aviá ges d'intencion d'observar lei Provisions e lo conflicte contunièt dins lo corrent deis annadas seguentas.
-==== [[Reialme d'Aragon|Aragon]] ====
-Signatura dau [[Tractat de Corbeil (1258)|Tractat de Corbeil]] ambé [[França]] (12 de mai). [[França]] abandonèt sei revendicacions sus [[Catalonha]] e lo rèi d'Aragon abandonèt lei sieunas sus [[Lengadòc]] (''de facto'' perdut dempuei lo sègle precedent) franc de [[Montpelhièr]]. De mai, lo traçat de la [[frontiera]] entre lei dos reiaumes foguèt clarament definit.
-Dins lo [[Reiaume de Valéncia]], insureccion dei populacions [[islam|musulmanas]]. Lo movement prenguèt una importància certana mai foguèron reprimit per l'armada reiala d'[[Reialme d'Aragon|Aragon]].
-==== [[Republica de Gènoa|Gènoa]] ====
-Perseguida de la guèrra acomençada en [[1256]] còntra la [[Republica de Venècia|Venècia]] ambé de combats importants dins la region d'[[Acre]]. En despiech de la mobilizacion de plusors combatents crosats favorables a Gènoa, lei tropas genoesas foguèron desfachas (24 de mai) e obligadas de se retirar. Aquò laissèt l'avantatge ai Venecians dins la region mai Gènoa preparèt una repòsta d'amplor en se raprochant deis enemics — nombrós — de Venècia en [[Mediterranèa]] Orientala. En particular, trobèt un acuèlh favorable a la Cort de Nicèa.
-==== [[Lituània]] ====
-Acomençament d'una invasion d'amplor dei Mongòls. Lei fòrças dau rèi [[Mindaugas]] assaièron de s'i opausar mai lo debanament dei combats es desconegut. Segon dei cronicas de Novgorod, s'acabèron per una victòria mongòla e segon de tèxtes europèus, s'acabèron a l'avantatge dei Lituanians.
-==== [[Empèri de Nicèa]] ====
-[[File:Michael VIII Palaiologos (head).jpg|thumb|right|Retrach de [[Miquèu VIII Paleòleg|Miquèu Paleòleg]] dins un manuscrit bizantin dau sègle XV.]]
-[[Mòrt]] de l'emperaire [[Teodòr II Lascaris]] (18 d'aost) que foguèt remplaçat per son fiu [[Joan IV Lascaris]]. Pasmens, gràcias au sostèn de la populacion e dau [[clergat]], lo generau [[Miquèu VIII Paleòleg|Miquèu Paleòleg]] foguèt nomat regent. Ostil a [[Teodòr II Lascaris]] que l'aviá arrestat en [[1256]] e au començament de l'annada en causa de rumors de complòt, lo regent aprofichèt rapidament la feblessa dau fiu per usurpar lo poder. Venguèt oficialament coemperaire a la fin de l'annada (1{{èr}} de decembre) e en realitat, [[Joan IV Lascaris]] gardèt solament un ròtle onorific.
-==== [[Norvègia]] ====
-Nomicacion de [[Gissur Thorvaldsson]] coma jarl d'[[Islàndia]] per lo rèi [[Haakon IV]]. Lo jarl novèu, fidèu au rèi norvegian, acomencèt rapidament de negociacions dins l'illa per i faire reconóisser oficialament la senhoriá de [[Haakon IV]].
-==== [[País de Galas]] ====
-Fin de la guèrra civila per la succession de [[Dafydd ap Llywelyn]] (mòrt en [[1246]]) e subretot de [[Llywelyn ab Iorwerth]] (mòrt en [[1240]] e darrier rèi de la region que son poder èra pas contestat). [[Llywelyn ap Gruffydd]] venguèt lo rèi dau [[País de Galas]].
-==== [[Republica de Venècia|Venècia]] ====
-Perseguida de la guèrra acomençada en [[1256]] còntra la [[Republica de Gènoa]] ambé de combats importants dins la region d'[[Acre]]. S'acabèron per una victòria veneciana (24 de mai) e una retirada dei tropas genoesas dau sector. Pasmens, lo conflicte contunièt e Gènoa assaièt de se raprochar deis enemics de Venècia en [[Mediterranèa]] Orientala (coma lei princes bizantins fòrça ostils dempuei lo pilhatge de [[Constantinòple]] en [[1204]]).
-=== [[Africa]] ===
-==== [[Egipte]] ====
-En causa dei desastres entraïnats per l'invasion mongòla de [[Mesopotamia]] e d'una partida de [[Siria]], [[Egipte]] deguèt recebre un nombre important de refugiats sus lo sieu territòri. En parallèl, lo regent [[Qutuz]] acomencèt de preparar la defensa dau país e maugrat de circonstàncias malaisadas (manca de viures, divisions entre leis oficiers superiors... etc.), obtenguèt lo mandadís de fòrças en [[Palestina]]. Prepausèt tanben sensa succès una aliança comuna antimongòla ai sultans d'[[Alèp]] e de [[Damasc]].
-=== [[Asia]] ===
-==== [[Califat abbassida|Califat Abbassida]] ====
-[[File:Persian painting of Hülegü’s army attacking city with siege engine.jpg|thumb|[[Pintura]] persana representant lo sètge de Bagdad e l'utilizacion de maquinas de sètge per lei Mongòls (sègle XIV).]]
-Perseguida de la guèrra còntra l'[[Empèri Mongòl]] que s'acabèron rapidament per una desfacha totala dei fòrças abbassidas. D'efèct, tre lo 11 de genier, la cavalariá abbassida foguèt anientada sus lo [[Tigre (fluvi)|fluvi Tigre]] e lei Mongòls poguèron acomençar lo [[sètge de Bagdad (1258)|sètge de Bagdad]] a partir dau 29 de genier. Tre lo 5 de febrier, la situacion dei defensors èra catastrofica e lo califa [[Al-Mustasim]] assaièt de negociar sa rediccion. Pasmens, lo khan [[Hulegu]] refusèt e esperèt la capitulacion sensa condicion de la capitalha abbassida lo 10 de febrier après quauquei jorns de resisténcia suplementaris que permetèt ai Mongòls de progressar encara sus lo prat batalhier.
-Après la capitulacion de la vila, lei Mongòls i intrèron lo 13. Coma de costuma, la vila foguèt totalament e metodicament pilhada. La màger part de sei bibliotecas — qu'èran lo premier centre intellectuau de la planeta dempuei la fin dau sègle VIII — foguèron totalament destruchas e seis obratges gitats dins [[Tigre (fluvi)|Tigre]]. La populacion foguèt pereu chaplada per lei venceires amb un nombre d'abitants tuats estimat entre {{formatnum:90000}}<ref>'''[[francés|(fr)]]''' René Grousset, ''L'empire des steppes. Attila, Gengis-khan, Tamerlan'', Payot (1965), p. 447.</ref> e {{formatnum:1000000}}. Enfin, lo califa e leis Abbassidas capturats foguèron executats per lei Mongòls.
-L'ecò de la destruccion de [[Bagdad]] foguèt fòrça important au sen dau mond [[islam|musulman]] car entraïnèt la disparicion dau [[Califat abbassida|Califat Abbassida]] coma poissança independenta. En mai d'aquò, la disparicion deis òbras intellectualas gardadas dins lei bibliotecas de la ciutat entraïnèron lo declin dei sciéncias aràbias. Entraïnèron tanben la pèrda definitiva de certanei tèxtes [[Antiquitat|antics]] grècs perduts en [[Euròpa]] qu'èran estats traduchs en [[arabi]]. Autre problema, la destruccion dau sistèma d'aigatge de la region dins lo corrent de l'invasion favorizèt sa [[desèrt|desertificacion]].
-Un dei subrevivents rars de la dinastia abbassida — qu'èra a viatjar en fòra de [[Mesopotamia]] pendent l'invasion — anèt au Cairo demandar l'ajuda e la proteccion dei Mamelocs. Leis autoritats egipcianas acceptèron e lo Califat Abbassida subrevisquèt coma institucion religiosa fins au començament dau sègle XVI.
-==== [[Principat d'Antioquiá]] e [[Comtat de Trípol]] ====
-Fin de la [[guèrra civila]] dins lo Comtat de Trípol. [[Boemond VI d'Antioquiá]] foguèt bleçat dins lo corrent d'una batalha a l'entorn de Trípol mai son rivau, [[Bertran Embriaco]], foguèt assassinat quauquei setmanas après la batalha. Pasmens, lei tensions demorèron importantas au sen de l'aristocràcia.
-==== [[Goryeo]] ====
-Assassinat dau generau [[Choe Ui]] per son ministre principau qu'èra partisan de la fin de la resisténcia còntra lei Mongòls qu'ocupavan la màger part dau país dempuei son invasion de [[1254]]. Foguèt remplaçat per [[Wonjong]] qu'acceptèt de venir vassau de l'[[Empèri Mongòl]]. Aquel acòrdi permetèt d'obtenir la retirada dei tropas mongòlas dei regions centralas de la [[peninsula]]. Lei degalhs i èran considerables en causa dei pilhatges sistematics e de la captura de centenaus de milièrs d'abitants que foguèron reduchs a l'[[esclavatge]]. Dins aquò, lei combats contunièron dins la peninsula entre partisans de [[Choe Ui]] e aquelei de [[Wonjong]]. Pasmens, lei Mongòls laissèron la guèrra civila se desvolopar fins a una intervencion novèla per sostenir seis aliats locaus en [[1270]].
-==== [[Empèri Mongòl]] ====
-[[File:Bagdad1258.jpg|thumb|right|[[Pintura]] persana representant lo sètge de Bagdad (sègle XV).]]
-Perseguida deis invasions mongòlas dins divèrsei regions d'[[Eurasia]] que deguèron faciar l'arribada dei cavaliers arquiers de l'[[estèpa]] e de seis aliats :
-* en [[Republica Populara de China|China]], l'armada mongòla principala menada personalament per lo grand khan [[Mongke]] ataquèt la region de [[Sichuan]]. Inovacion importanta a respèct dei campanhas mongòlas tradicionalas, lo khan defendiguèt lei pilhatges e infligiguèt una punicion dura a un de sei fius responsable de la destruccion d'una recòlta. Pasmens, lei fòrças de [[Mongke]] se turtèron a una resisténcia acarnada ajudada per lo ret de fortificacions bastits per lei Song dempuei la fin deis ans 1230. De mai, foguèron pauc a pauc afeblidas per una epidemia de [[colerà]].
-* en [[Mesopotamia]], l'armada de [[Hulagu]] contunièt sa campanha còntra [[Bagdad]] que foguèt aisament conquistada après un sètge brèu (29 de genier - 10 de febrier). Puei, la vila foguèt metodicament pilhada e destrucha, sa populacion chaplada (au mens {{formatnum:90000}} mòrts, probablament mai) e lo califa e sa familha executats. Aquò entraïnèt la disparicion dau [[Califat abbassida|Califat Abbassida]] coma poder temporau e permetèt ai Mongòls d'annexar [[Mesopotamia]]. Puei, Hulagu se dirigiguèt vèrs Caucàs onte mai d'un principat locau l'assegurèt de sa fidelitat. En revènge, leis estats musulmans de [[Siria]] e d'[[Egipte]] refusèron de se clinar e se preparèron a la guèrra.
-* en [[Corèa]], un conflicte entre partisans de la somission ai Mongòls e partisans de la perseguida de la lucha s'acabèt per l'assassinat dau cap principau de la resisténcia. Lei partisans de la patz prenguèron lo poder e un acòrdi de patz foguèt signat. [[Goryeo]], totalament destruch per quatre annadas de pilhatges sistematics mongòls, gardèt una autonòmia importanta mai deguèt reconóisser la senhoriá mongòla.
-* en [[Lituània]], una invasion mongòla se turtèt a una resisténcia viva dau rèi [[Mindaugas]]. Son eissida es desconeguda en causa de l'existéncia de racòntes divergents depintant siá una victòria lituaniana siá una victòria mongòla.
-==== [[Dinastia Song|Empèri Song]] ====
-Represa de la guèrra còntra l'[[Empèri Mongòl]] que s'èra encalada dempuei leis ans 1240 dins d'escaramochas frontalieras. [[Mongke]] reüniguèt una armada giganta — lei dos tèrç de l'armada mongòla — e ataquèt l'[[Dinastia Song|Empèri Song]] dins la region de Sichuan. La vila de Paoning foguèt perduda per lei Chinés mai lei [[fortificacion]]s importantas de la region donèron de dificultats importantas ais envasseïres. En mai d'aquò, lo clima ajudèt lei Chinés en entraïnant una epidemia de [[colerà]] dins l'armada enemiga.
-=== Arts===
-*
-=== Sciéncias e tecnicas===
-*
-=== Economia===
-*
-== [[:Categoria:Naissença en {{PAGENAME}}|Naissenças]] ==
-*
-== [[:Categoria:Decès en {{PAGENAME}}|Decèsses]] ==
-*
-== Nòtas e referéncias ==
-<references/>
-[[Categoria:{{PAGENAME}}|*]]