Sègle I abC : Diferéncia entre lei versions
Cap resum de modificació |
Cap resum de modificació |
||
| Linha 12 : | Linha 12 : | ||
'''Sègle I''' : en [[Mesoamerica]], destruccion de la vila de [[Cuicuilco]] per una erupcion dau [[volcan]] [[Xitle]]. Aquò entraïnèt de migracions importantas dins la region e veguèt [[Teotihuacan]] venir la ciutat pus importanta de la region dau [[lac Texcoco]]<ref>'''[[anglés|(en)]]''' Susan Toby Evans, David L. Webster, ''Archaeology of Ancient Mexico and Central America: An Encyclopedia'', Routledge, 2013, p. 76.</ref>. |
'''Sègle I''' : en [[Mesoamerica]], destruccion de la vila de [[Cuicuilco]] per una erupcion dau [[volcan]] [[Xitle]]. Aquò entraïnèt de migracions importantas dins la region e veguèt [[Teotihuacan]] venir la ciutat pus importanta de la region dau [[lac Texcoco]]<ref>'''[[anglés|(en)]]''' Susan Toby Evans, David L. Webster, ''Archaeology of Ancient Mexico and Central America: An Encyclopedia'', Routledge, 2013, p. 76.</ref>. |
||
<br/> |
|||
'''88-87''' : [[Premiera Guèrra Civila entre Marius e Sulla]]. S'acabèt per una victòria relativa de [[Caius Marius|Marius]] (sostengut per lei faccions popularas) que poguèt ocupar [[Roma]] gràcias a la partença de [[Luci Corneli Sulla|Sulla]] (sostenguda per lo partit aristocratic) en [[Grècia]] per combatre [[Mitridat VI]]. De mai, [[Caius Marius|Marius]] moriguèt en [[-86|86 avC]], çò qu'afebliguèt grèvament son camp (→ [[-82|82 avC]]). |
|||
<br/> |
|||
'''82''' : a son retorn d'Orient, represa dau poder per [[Luci Corneli Sulla|Sulla]] après una [[Segonda Guèrra Civila entre Marius e Sulla|brèva guèrra civila]]. Lei partisans de Marius foguèron durament reprimits. |
|||
<br/> |
<br/> |
||
'''44''' : [[assassinat]] de [[Juli Cesar]]. |
'''44''' : [[assassinat]] de [[Juli Cesar]]. |
||
Version del 18 abril de 2020 a 10.17
../.. | sègle III abC | sègle II abC | sègle I abC | sègle I apC | sègle II apC | ../..
Istòria
Sègle I : en Mesoamerica, destruccion de la vila de Cuicuilco per una erupcion dau volcan Xitle. Aquò entraïnèt de migracions importantas dins la region e veguèt Teotihuacan venir la ciutat pus importanta de la region dau lac Texcoco[1].
88-87 : Premiera Guèrra Civila entre Marius e Sulla. S'acabèt per una victòria relativa de Marius (sostengut per lei faccions popularas) que poguèt ocupar Roma gràcias a la partença de Sulla (sostenguda per lo partit aristocratic) en Grècia per combatre Mitridat VI. De mai, Marius moriguèt en 86 avC, çò qu'afebliguèt grèvament son camp (→ 82 avC).
82 : a son retorn d'Orient, represa dau poder per Sulla après una brèva guèrra civila. Lei partisans de Marius foguèron durament reprimits.
44 : assassinat de Juli Cesar.
37 : amb l'ajuda dei fòrças romanas de Marc Antòni, leis Egipcians capitèron d'organizar una tiera d'atacas victoriosas còntra lei Parts en Orient Mejan. I creèron un ensemble d'estats vassaus protegits per Roma e destinats a empedir un retorn part dins la region. Dins aquò, de combats indecís i opausèron encara Parts e Romans en 36-35 avC.
35 : novèla degradacion dei relacions entre Octavius e Marc Antòni. Aprofichant l'ajuda dau segond a Cleopatra VII, lo premier organizèt una violenta campanha de propaganda còntra son rivau accusat d'èsser « emmascat » per la rèina d'Egipte ò d'utilizar de mejans militars romans au profiech unic deis Egipcians (→ 32 avC).
32-30 : darriera guèrra civila de la Republica Romana entre Octavius e Marc Antòni (aliat amb Egipte). En 31 avC, la flòta d'Octavius destruguèt aquela de son rivau a la batalha d'Actium entraïnant l'afondrament de son armada. Après lo suicidi de Marc Antòni e de Cleopatra, Octavius annexèt Egipte e demorèt l'unic mèstre dau mond roman (→ 27 avC).
27 : vòte dau Senat Roman assegurant a Octavius lo mantenement de sei poders extraordinaris. Metèt tanben en plaça una reforma administrativa importanta amb la creacion de províncias imperialas dirigidas per Octavius eu meteis. Se leis institucions republicanas èran oficialament mantengudas, aquò permetèt au venceire de la guèrra civila de contraròtlar la màger part de l'armada car lei territòris imperiaus èran situats a proximitat dei frontieras. Octavius – desenant dich August – venguèt ansin definitivament lo cap suprèm dau territòri roman e l'eveniment es considerat coma la data de fondacion de l'Empèri Roman (→ 23 avC). Per leis abitants, aquò foguèt tanben un progrès important car limitèt fòrtament lo pilhatge dei províncias per lei governadors, caracteristica dei darriereis ans de la Republica. Lo regim novèu s'estabilizèt donc aisament.
23 : modificacion dei poders d'August. Abandonèt lo consolat mai recebèt la poissança tribuniciana e venguèt lo cap de l'administracion provinciau. Aquò li donèt un poder sensa limit dins l'Empèri.
15: expansion romana vèrs lo nòrd amb l'annexion de plusors regions situadas dins leis Aups e au sud de Danubi. Plusors vilas foguèron tanben fondadas per renfòrçar lei frontieras (Augusta Vindelicorum, Autun e Lousonna).
Sciéncias e tecnicas
v. 87 : naufragi d'un naviri portant la maquina d'Anticitera qu'èra probablament un otís de calcul astronomic. Lei vestigis d'aquela maquina mostran l'existéncia e l'utilizacion d'engranatges dins lo mond mediterranèu.
Decès
- Cleopatra VII, rèina d'Egipte.
- Juli Cesar, generau e òme politic roman.
- Marc Antòni, generau roman.
- Marius, generau roman.
- Sulla, generau roman.