Hernán Cortés

Hernán Cortés

Escut de Cortés

Hernán Cortés de Monroy y Pizarro (Medellín, Extremadura, alavetz Castelha, 1485 – Castilleja de la Cuesta, Andalosia, lo 2 de decembre de 1547) foguèt un conquistador espanhòu. Es famós per aver conquist e somés l'Empèri Astèca en 1521.

Nascut dins lo Reiaume de Castelha, traversèt l'ocean per faire fortuna e visquèt dins l'illa d'Hispaniola e a Cuba onte recebèt una proprietat coloniala (una encomienda). A la fin deis ans 1510, organizèt una expedicion de conquista dau continent maugrat l'ostilitat dau governador de la colonia, Diego Velázquez de Cuéllar. Desbarquèt dins lo Golf de Mexic. Comprenguèt rapidament l'ostilitat de mai d'un pòble amerindian còntra la supremacia astèca. Capitèt tanben d'esplechar a son avantatge de mites religiós astècs e la superioritat tecnologica militara europèa. Aquò li permetèt ansin de sometre lo rèi Moctezuma II. Brèvament expulsat per una revòuta, capitèt de rompre la resisténcia astèca au sètge de Technotitlan e d'annexar sei territòris a la corona d'Espanha.

En recompensa de sei servicis, Hernán Cortés foguèt nomat duc de Oaxaca. S'entornèt en Espanha en 1540 amb de richessas fòrça importantas. En 1541, se prepausèt coma volontari per dirigir una ataca còntra Argier que mau capitèt.

Biografia

Familha e jovença

Hernán Cortés nasquèt entre 1483 e 1485. Èra lo fiu unic d’una familha de l’aristocracia auta d’Espanha. Son paire, Martin Cortés de Monroy, es un hidalgo qu'ocupèt plusors cargas oficialas coma aquela de Procuraire generau. Divèrsei membres de la familha avián participat amb succès a la Reconquista, especialament dins la província d'Estremadura ont obteguèron de fèus. La maire de Cortés èra Catalina Pizarro Altamirano qu'èra egalament eissida de l'aristocracia auta espanhòla. Segon la legenda, lei parents de Cortés èran relativament paures en despiech de son estatut mai aquò es contestat per mai d'un istorian.

A 14 ans, Cortés foguèt mandat per dos ans a l'Universitat de Salamanca. I aquistèt de basas en latin, en drech e en retorica que li foguèron pus tard utilas durant sei campanhas militaras. Abandonèt seis estudis après dos ans per de rasons desconegudas. Comencèt una carriera militara. Après d'esitacions entre lei Guèrras d'Itàlia e l'exploracion d'America, decidèt de s'embarcar en 1504 ò en 1506 per participar a la colonializacion de l'illa d'Hispaniola.

La descubèrta dau mond coloniau

A son arribada en Hispaniola, Cortés recebèt de tèrras e d'esclaus. Durant aqueu periòde, rescontrèt Nicolás de Ovando, governador de l'illa, que li donèt la carga de notari. Puei, après aver participat a una campanha de conquista de Cuba, i recebèt de tèrras suplementàrias e venguèt cònsol de Santiago de Cuba. Pasmens, comencèt a s'interessar ais autrei regions americanas e a escotar lei racòntes deis aventuriers partits dins lo Golf de Mexic. En particular, en 1517, Francisco Hernández de Córdoba menèt d'expedicions en Yucatan e parlèt a son retorn de ciutats ricas amb de tesaurs considerables. Ansin, en 1518, Cortés decidèt de preparar una expedicion en direccion d'aquela region.

La conquista de Mexic

Lei premiers contactes

Esquèma generau de Mesoamerica a l'arriba deis Espanhòus dins la region.

La preparacion de l'expedicion foguèt malaisada car Diego Velázquez de Cuéllar, governador de Cuba e bèufaire de Cortés après son maridatge amb Catalina Juárez Marcaida, se fisava pas d'eu. Pasmens, acceptèt en causa de la preséncia d'aur. Cortés vendiguèt donc totei sei bens per crompar e pagar lo materiau e leis òmes necessari. Dins aquò, la maufisança demorèt entre lei dos òmes e lo conquistador foguèt obligat de precipitar sa partença amb solament 11 naviris e mens d'un milier d'òmes. Pasmens, la màger part èran de soudats experimentats qu’avián participat ai guèrras d’Itàlia. De mai, Cortés dispausava d'entresenhas relativament precisas. Per exemple, èra au corrent de la captivitat dau prèire Gerónimo de Aguilar qu'èra esclau d'un cap maia. Gràcias a un recapte de veirotalha, obtenguèt sa liberacion e Aguilar venguèt una fònt preciosa d'informacions sus lei societats mesoamericanas.

L'expedicion arribèt lo 22 d'abriu de 1519 a proximitat dau luòc ocupat per la vila modèrna de Veracruz. Lei premiers contactes amb lei Maias foguèron relativament bons. En mai d'Aguilar, Cortés descurbiguèt una esclava, dicha Malintzin. Acceptèt de servir Cortés coma interprèta e venguèt egalament sa mestressa. Aviá una conoissença importanta dei lengas, dei populacions e deis estats de la region. Es donc durant aquela etapa que Cortés aprenguèt l'existéncia d'un país dich « Mexico » que semblava èsser lo centre dei richessas circulant en America. Decidèt donc de se dirigir vèrs aquela region.

De la fondacion de Vera Cruz au chaple Cholula

Dessenh representant lo chaple de Cholula per lei tropas de Cortés.

Per començar la conquista de Mexic, Cortés decidèt de fondar una vila, la Veracruz actuala, a l'endrech de son desbarcament (9 de julhet de 1519). Ne venguèt lo capitani generau, çò qu'èra una afiermacion d'independéncia a respècte dau governador de Cuba. Aquò maucontentèt una partida de sei tropas e Cortés deguèt eliminar lei caps principaus dau movement per reprendre lo contraròtle de l'expedicion. Per empedir una revòuta novèla, ordonèt tanben la destruccion dei naviris. Puei, laissant una pichona garnison a Veracruz, comencèt son expedicion vèrs Mexic lo 16 d'aost de 1519.

Lo 2 de setembre de 1519, arribèt dins l'estat de Tlaxcala onte foguèt atacat per leis abitants. Capitèt de rebutar l'ataca gràcias a la superioritat de seis armas. Gràcias ai conseus de Malintzin, comprenguèt rapidament la situacion politica mesoamericana e metèt en plaça de relacions diplomaticas amb de pòbles enemics deis Astècas. Aquò li permetèt ansin de conclure una importanta aliança amb Tlaxcala qu'acceptèt, maugrat lo combat recent, de lo sostenir. Enfin, Cortés descurbiguèt lo dieu Quetzalcoatl, divinitat principala de tota la region d’America Centrala, e lei tradicions parlant de son retorn sota la forma d’un òme blanc.

L'aliança entre Cortés e Tlaxcala permetèt a l'expedicion d'obtenir de renfòrç e de faire una pausa. Favorizèt tanben la difusion de la novèla de son arribada. Lo rèi astèc Moctezuma II decidèt donc de li mandar una ambaissada. Leis Espanhòus recebèron ansin un acuelh favorable dins la vila de Cholula. Pasmens, aquela recepcion èra una leca per eliminar l’expedicion durant la nuech. Avertits, Cortés e sei fòrças ataquèron d’en premier e destruguèron la vila tuant entre 5 000 e 6 000 abitants.

L’intrada dins Tenochtitlan

Trajècte de Cortés fins a Tenochtitlan.

Plan de Tenochtitlan publicat dins la segonda letra mandada per Cortés a Carles Quint.

La destruccion permetèt ais Espanhòus d'espaurir leis Astècs que foguèron obligats d'acceptar l’intrada de Cortés e de seis aliats dins Tenochtitlan, sa capitala, lo 8 de novembre de 1519. Lo rèi Moctezuma II lei recebèt dins lo palais de son paire e acceptèt totei seis exigéncias. Entre lei pus importantas, se pòdon citar lo remplaçament de l’estatua d’un dieu astèc per una escultura de la Verge Maria e de liuraments anuaus d'aur per Cortés e lo rèi d'Espanha. Pasmens, maugrat aquel acuelh, leis Espanhòus se maufisèron rapidament deis Astècs e comencèron de crénher un assassinat.

Aquela paur aumentèt après lo debanament de combats a l'entor de Veracruz. Se lei defensors capitèron de mantenir sei posicions, perdiguèron quauquei soudats. Aquò mostrèt ais Astècs que leis Espanhòus èran pas de dieus mai solament d’òmes normaus. Lei relacions entre lei dos camps venguèron donc rapidament marridas. Per empedir una ataca suspresa còntra sa tropa, Cortés decidiguèt tornarmai d'agir lo premier. Capturèt Moctezuma II e lo prenguèt coma ostatge.

La lucha intèrna entre conquistadors

Quauquei jorns après lo succès de Cortés a Tenochtitlan, una expedicion desbarquèt per esquichar la rebellion de Cortés còntra l’autoritat dau governador de Cuba durant la fondacion de Veracruz e la presa dau titól de capitani generau. Dirigit per Panfilo de Narvaez, annoncièron la traïson de Cortes ais Astècas e li donèron lo drech de lo tuar.

La reaccion de Cortés foguèt rapida. Laissant un centenau d’òmes en garnison a Tenochtitlan, mandèt una ofensiva rapida còntra Narvaez que foguèt tuat après una sospresa. Lo rèsta de sei tropas acceptèt de jónher l’expedicion de Cortés gràcias au racònte dei riquessas de la capitala astèca.

La rebellion astèca

Representacion de la batalha d’Otumba lo 7 de julhet de 1520.

Representacion dau sètge de Tenochtitlan.

Après sa victòria còntra Narvaez, l’armada de Cortés intrèt tornarmai dins Tenochtitlan lo 24 de junh de 1520. Pasmens, l’acuelh foguèt fòrça marrit e una revòuta aguèt luòc entraïnant la mòrt de Moctezuma II e la rebellion generala de la vila dins la nuech dau 30 de junh au 1^en de julhet (Nuech Trista). Vencuts, leis Espanhòus se deguèron retirar en fòra de la ciutat ambé de pèrdas importantas.

Pasmens, lo 7 de julhet, l’ofensiva astèca foguèt replegada a Otumba. Gràcias au sostèn de Tlaxcala, Cortés poguèt formar una armada novèla e enceuclar Tenochtitlan que deguèt capitular lo 13 d’aost de 1521 marcant la fin de l’estat astèca.

Après sa victòria còntra leis Astècas, Cortés mandèt d’autreis expedicions en America Centrala. En 1524, la traïson de Cristóbal de Olid durant una expedicion vèrs lo sud l’obliguèt de mandar una ofensiva en fòra de Mexic. Aprofichant sa partença, de rumors d’insurreccions astècas aguèron luòc au profiech dau darrier emperaire astèca, Cuauhtémoc ambé lo sostèn dau rèi de Tlacopan.

Foguèt l’ocasion per Cortés d’assegurar son poder per l’eliminacion dau rèsta de l’aristocràcia auta astèca encara enemiga deis Espanhòus e per la desfacha finala de Cristóbal de Olid que foguèt egalament tuat.

Leis expedicions vèrs Califòrnia

Entre 1533 e 1540, Cortés mandèt o diriguèt quatre expedicions d’exploracion e de colonizacion vèrs Califòrnia. Aqueleis operacions obtenguèron gaire de resultats mai permetèron ais Europèus de descubrir de territòris novèus au nòrd de Mexic.

L’expedicion d’Argier e sa mòrt

En 1541, Cortés, vengut duc de Oaxaca coma recompensas de sei conquistas, foguèt volontari per dirigir una ataca còntra Argier. Pasmens, en causa d’una tempèsta, sa flòta deguèt faciar de pèrdas importantas e la vila resistiguèt au sètge. Après aquela revirada, moriguèt en 1547 a Castilleja de la Cuesta en Espanha mentre que preparava son retorn en America.

Liames intèrnes

• Civilizacion astèca.
• Moctezuma II.

Bibliografia

• (en) Conquistador: Hernan Cortes, King Montezuma, and the Last Stand of the Aztecs, Buddy Levy, 2008, ISBN 978-0-553-80538-3.
• (en) Restall, Matthew, Seven Myths of the Spanish Conquest, Oxford University Press, 2003, ISBN 0-19-516077-0.
• (en) Thomas, Hugh, 1993, Conquest: Cortés, Montezuma, and the Fall of Old Mexico, ISBN 0-671-51104-1.
• (en) White, Jon Manchip, 1971, Cortés and the Downfall of the Aztec Empire, ISBN 0-7867-0271-0.
• (es) Hernán Cortés, José Luis Martínez, Edicion del Fondo de Cultura Económica y UNAM, 1990.
• (es) El dios de la lluvia llora sobre México, László Passuth, 1939, ISBN 84-217-1968-8.
• (es) Compostela de Indias, su origen y fundación, Salvador Gutiérrez Contreras, 1949.
• (es) Hernán Cortés: el conquistador de lo imposible, Bartolomé Bennassar, 2002.
• (fr) Kirkpatrick, F.A, Les conquistadors espagnosl, Payot, Paris, 1935.